به گزارش قدس آنلاین، دکتر حجت میان آبادی، دانش آموخته رشته مدیریت منابع آب گرایش دیپلماسی آب از دانشگاه دلفت هلند، آخر هفته گذشته، مهمان برنامه «خندوانه» بود. با توجه به افزایش بحران‌های آبی در بین کشورهای دنیا، رشته دیپلماسی آب به دنبال این است که تنش‌های آبی را در مقیاس‌های محلی، منطقه‌ای و جهانی به نقاط اشتراک تبدیل کند. این استاد دانشگاه در برنامه خندوانه، هشدارهای جدی در بحث چالش‌های آبی پیش رو به مردم و مسئولان داد. به گفته او، خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و پدیده گرد و غبار را در همه جای دنیا داریم و این معضل، مختص به ایران نیست. او تأکید کرد که در مسئله آب و محیط زیست باید تغییر رویکرد و سیاست بدهیم و علاوه بر دولتمردان و نخبگان، نقش مردم هم بسیار مهم است.
به سراغ او رفتیم تا نقش رسانه‌ها بویژه رسانه ملی را در آگاهی بخشی به مردم در چالش‌های آبی پیش رو بررسی کنیم. میان آبادی با بیان اینکه مسائل آبی، مسائل انسانی- طبیعی هستند، می‌گوید: بخش مهمی از مسائل آبی در کل جهان، مسائل اجتماعی و انسانی است و ابزارهای آگاهی بخشی، یکی از مسائل مهم در مسئله آب و مدیریت چالش‌های آبی است. او ادامه می‌دهد: من با کلمه «بحران آب» موافق نیستم، چون شرایط آب در کشور ما از بحران گذشته است. مدیریت بحران برای اتفاقاتی همچون زلزله و حوادث معنا می‌یابد که قرار است کاری موقت و ضرب الاجل انجام شود، ولی مشکلات آب در کشور ما، سال‌هاست که ادامه دارد و از وضعیت بحرانی گذشته و تبدیل به چالشی جدی شده است.
■ ضعف در حوزه دیپلماسی رسانه‌ای آب
به باور او، بلایی که دارد سر کشور و بویژه مشهد می‌آید، این است که مدیران آن قدر برای رسانه‌ها «بحران، بحران» کرده‌اند که قدرت تحلیل و ریشه یابی را از رسانه‌ها گرفته‌اند.
میان آبادی تأکید می‌کند: در این سال‌ها مکرر هشدار داده‌ام که مسائل پیش روی آب مشهد و راهکارهای پیشنهادی مدیران، بدون تردید نه تنها چالش‌های آبی این شهر را بیشتر خواهد کرد که پیامدهای امنیتی و اجتماعی برای آن خواهد داشت. متأسفانه در مشهد به اسم توسعه، اتفاقاتی می‌افتد که جز ابعاد آبی و محیط زیستی، تبعات اجتماعی و امنیتی هم خواهد داشت. رسانه‌ها باید حواسشان باشد که در دامن بحران بحران کردن مدیران نیفتند چون این بحران کردن ها، فرصت فکر کردن را از رسانه‌ها می‌گیرد.
وی با بیان اینکه رسانه در همه جای دنیا، بعد بسیار مهم و اثرگذاری در مدیریت منابع آبی است، اضافه می‌کند: یکی از شاخه‌های دیپلماسی آب، دپیلماسی رسانه‌ای آب است. متأسفانه کشور ما در این حوزه بسیار ضعیف است و همه رسانه‌ها بویژه رسانه ملی، چون به این مسئله اشراف ندارند، اوج فعالیت و مشارکت مردم را به چکه چکه نکردن شیر آب و نشُستن خودرو در حیاط با آب شرب خلاصه می‌کنند! این‌ها لازم و ضروری است، ولی کافی نیست. رسانه‌های ما به این دلیل که آگاهی ندارند و به ابزارها مسلط نیستند، در هر برنامه‌ای که مخاطب مردمی دارد، می‌گویند که آب را کم مصرف کنید. او اضافه می‌کند: این معضل در حوزه‌های محیط زیستی هم وجود دارد، سالانه هزاران هکتار جنگل از بین می‌رود و هزاران تن خاک مرغوب که در هشت سال دفاع مقدس، یک وجب از آن را به دشمن ندادیم، نابود می‌شود، ولی هیچ کسی برای این‌ها دغدغه ندارد. اوج فعالیت‌های زیست محیطی در کشورمان این است که کیسه پلاستیکی مصرف نکنید یا سگ کشی نکنید یا یوزپلنگ‌ها در حال انقراض‌اند، در حالی که همه این‌ها کپی برداری است.
■ فعالیت‌های کپی برداری از روی دست غرب
میان آبادی معتقد است: رسانه‌های ما کپی برداری می‌کنند، می‌بینند که در دانمارک یا سوئیس و نروژ به استفاده نکردن از کیسه پلاستیکی توصیه می‌کنند، اینجا هم چنین می‌کنند در حالی که این کشورها از همه مسائل اساسی گذشته‌اند و در آن کشورها هیچ کسی حق جنگل خواری، کوه خواری و دریاخواری ندارد، ولی اینجا می‌بینید که با وجود تذکرات رهبری، شاهد این هستیم که ارتفاعات جنوبی مشهد در حال قلع و قمع شدن است.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های آبی و زیست محیطی در ایران، کپی برداری است و سازمان محیط زیست هم به غلط به آن دامن زده است، خاطرنشان می‌کند: اوج فعالیت‌های محیط زیستی ما به یوزپلنگ، خرس قهوه‌ای و سگ کشی خلاصه شده است چون اهمیتی ندارد که سالانه چند هزار هکتار محل زیست این حیوانات را داریم نابود می‌کنیم. اوج فعالیت‌های محیط زیستی ما در این خلاصه شده که عکس یوزپلنگ را روی دماغه هواپیما بچسبانیم. وی با تأکید بر اصلاح دیدگاه رسانه‌ها بویژه رسانه ملی در حوزه چالش‌های آبی تصریح می‌کند: رسانه‌های ما بویژه رسانه ملی در مسائل آب و محیط زیست بسیار ضعیف عمل کرده است، البته بخشی از این تقصیر هم به دانشگاهیان برمی‌گردد. متأسفانه ارتباط بین رسانه ملی و دانشگاه بسیار کمرنگ است، پای صحبت دانشگاهیان و تهیه کنندگان رسانه که بنشینید، کلی درد دل دارند. از سوی دیگر متخصص و صاحب ایده در حوزه رسانه و آب و محیط زیست نداریم. آرزو به دل مانده‌ام که یک مقاله تخصصی خوب در مورد هریرودی که به مشهد می‌ریزد در روزنامه‌ای ایرانی بخوانم، ولی باید تخصصی‌ترین مقالات را در این باره در گاردین و واشنگتن پست بخوانم و می‌دانید که آن‌ها هم هدفدار می‌نویسند.
■ رسانه باید به باورهای درست برسد
به گفته این استاد دانشگاه و پژوهشگر، افغانستان روی سد دوستی به جز سد سلما، دو سد دیگر را در حال ساخت دارد و برنامه دارد که ۶ سد دیگر هم بسازد. او تأکید می‌کند: چند خبرنگار و رسانه روی این موضوع کار کرده اند!؟ چند خبرنگار ایرانی به افغانستان رفته‌اند تا در این باره گزارش تهیه کنند در حالی که خبرنگار گاردین از لندن به مرز ایران و افغانستان می‌رود تا داده‌های تحلیلی به دست بیاورد و خبری منتشر می‌کند که خروجی آن موجب افزایش تنش بین ایران و افغانستان می‌شود.
او با ابراز تأسف از بی اطلاعی برخی مسئولان یادآور می‌شود: سد سلما سال ۹۵ افتتاح شد و آبگیری کرد در حالی که رئیس کمیسیون آب و کشاورزی مجلس در سال ۹۷ سخنرانی کرده که باید جلوی تکمیل و آبگیری سد سلما را بگیریم! تا زمانی که برای آموزش حرفهای رسانه‌ای روی موضوع آب و محیط زیست هزینه نکنیم، وضعیت همین است.
میان آبادی با بیان اینکه اوج تبلیغات تلویزیون این است که زیرنویس کند که در مصرف آب صرفه‌جویی کنید، یادآور می‌شود: ۱۵ سال است که می‌گوییم در تابستان آب تهران جیره بندی یا قطع خواهد شد، چه اتفاقی افتاد؟ با این زیرنویس
کردن ها، هیچ دستاوردی نداشته‌ایم. رسانه به جای اینکه به افکار عمومی جهت دهی کند، خودش بازی خورده و خوشحال است که دارد در حوزه آب و محیط زیست فعالیت می‌کند.
وی تأکید دارد: رسانه باید باورهای نادرست مردم و مدیران را بشکند و اول از همه، رسانه باید به باورهای درست برسد یعنی به ابزار دانش مسلح شود تا برخی دولتمردان و افراد برای منافع شخصی و سیاسی، رسانه‌ها را سرگرم نکنند.
■ تجربه‌ای سخت و پرچالش
او درباره تجربه حضور در برنامه خندوانه می‌گوید: کار سختی بود، یکی از معضلات در دانشگاه‌ها این است که دانشگاهیان نتوانسته‌اند در مسائل و چالش‌های مختلف با مردم ارتباط بگیرند. متأسفانه استادان و دانشگاهیان نمی‌توانند به زبان مردم و برای مردم سخن بگویند، به همین دلیل تجربه حضور در برنامه خندوانه برای من سخت
بود. او با بیان اینکه به زبان مردم صحبت کردن یکی از وظایف خطیر مغفول مانده دانشگاهیان است، می‌گوید: اینکه استادی حرفهای قلمبه و سلمبه بزند و بگوید که مردم حرف مرا نمی‌فهمند، تصور اشتباهی است. باید علمی‌ترین حرف‌ها را به ساده‌ترین زبان بیان کرد. حضور در برنامه خندوانه از این جهت برای من سخت بود که می‌بایست به زبان مردم درمسئله آب، برایشان دغدغه ایجاد می‌شد و در عین ناامید نکردنشان، مسائل در حد امکان ریشه یابی می‌شد. این کار در برنامه‌ای که تخصصی نیست، بسیار دشوار است.
میان آبادی درباره اینکه در میان چهره‌های سینمایی و ورزشی، حضور چهره‌های دانشگاهی و تخصصی در برنامه‌های عمومی تلویزیون چقدر اهمیت دارد، خاطرنشان می‌کند: جای دانشگاهیان در حوزه آگاهی بخشی که رسالت اصلی
دانشگاه‌هاست در برنامه‌های عمومی تلویزیون خالی است.
نظر شما