اینکه پذیرش یا نپذیرفتن یک موضوع به بحث و جدل و تحقیق بکشد در واقع امر پسندیده‌ای است، اما اگر وارد یک دور و تکرار دوباره مباحث بشویم، اندکی نامعمول و غیر منطقی به نظر می‌رسد.

به بیان ساده اینکه وقتی در پذیرش یا نپذیرفتن موضوعی با تحقیق و تحلیل به تصمیمی رسیدیم، دیگر بازگشتن به قبل و فراموش کردن تمام اتفاقات گذشته قابل قبول نیست.

با این اشاره مختصر می‌خواهیم به موضوعی اشاره کنیم که شاید بشود به عنوان مصداقی از این اقدام نام برد.

• سابقه دعوای قدیمی

موضوع طب سنتی و روش‌های درمانی چون حجامت در ایران سابقه طولانی دارد، اما بر اساس اسناد تاریخی درسال ۱۳۳۴،با تصویب قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی، انجام حجامت ممنوع شد. با وجود این، حجامت همچنان به‌طور غیر قانونی ادامه داشت.

در دهه ۶۰ مجدداً حجامت رایج شد و آن‌قدر پرطرفدار شد که در سال ۱۳۶۹ مؤسسه تحقیقات حجامت ایران رسماً به ثبت رسید. تنها هشت سال پس از این تاریخ، معاونت درمانی وزارت بهداشت در دو مصوبه جداگانه، حجامت را ممنوع اعلام کرد، اما این مصوبه نیز در سال ۱۳۸۰ توسط دیوان عدالت اداری باطل شد.

پس از آن بود که موضوع طب سنتی و درمان‌های سنتی با جدیت بیشتری مطرح وپیگیری شد وبا وجود مخالفت‌های فراوان سرانجام در اوایل دهه 90 «سند توسعه طب سنتی» تصویب شد و دانشکده‌های ویژه طب سنتی ایجاد شدند.

بر اساس این سند معاونت طب سنتی ایران باید ایجاد می‌شد که چشم انداز و مأموریت آن توسعه فرهنگ، آداب و میراث پزشکی در راستای اسناد چشم انداز ایران ۱۴۰۴ و براساس نقشه جامع علمی، تحقیقاتی کشور و با تکیه بر آموزه‌های ارزشمند اسلامی و تاریخ افتخارآمیز ایران زمین که بر آن است از طریق هدایت، رهبری، برنامه ریزی، پشتیبانی و نظارت بر امور مربوط به پژوهش، آموزش و خدمات پزشکی در زمینه طب سنتی ایرانی، بتواند ضمن احیای میراث علمی و تاریخی مکتب پزشکی اسلامی ـ ایرانی در سطح جهانی به ارتقای جایگاه آن به عنوان شیوه‌ای جامع، جامعه نگر، مستند و کارآمد مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی در نظام سلامت دست یابد.

• فعالان نا امید طب سنتی

پس از تصویب این سند فعالان این حوزه دلگرم‌تر از همیشه کار مورد علاقه خود را ادامه دادند ودانشکده طب سنتی ایجاد شد و درمان‌های مبتنی بر طب ایرانی اسلامی در آغاز راهی قرار گرفت که تصور می‌شد در کمتر از یک دهه به جایگاه واقعی خود برسد.

اما فعالان این حوزه معتقدند مدتی است که باز شاهد تکرار رفتارهایی هستیم که به نظر می‌رسد قرار است به دوران ممنوعیت فعالیت بازگردیم.

هادی کوهستانی که سابقه طولانی در این حوزه دارد و به عنوان پژوهشگر طب اسلامی شناخته می‌شود، می‌گوید: در یک نگاه کلی باید بگوییم قرار بوده با انقلاب اسلامی دین و دستورات دینی در تمام ارکان زندگی ما وارد شود که شامل دستوراتی نیز خواهد شد که دین در بخش سلامت روانی و جسمانی مردم دارد.

وی می‌افزاید: به طور خاص و مصداقی می‌توانیم از روشی به نام حجامت نام ببریم که سابقه طولانی در طب ایرانی اسلامی دارد و هرچند مخالفان زیادی داشت و در دهه 60 مجلس در دو مصوبه جداگانه این روش مکمل درمانی را به رسمیت شناخت، اما نظارت اجرایی ضعف داشت و اتفاقات خوبی در عمل رخ نداد.

کوهستانی اظهار می‌دارد:هر چند مصوبات مجلس بود، ولی بسیاری از متولیان، حجامت را هنوز به رسمیت نمی‌شناختند و سنگ اندازی‌هایی بود که سرانجام در اواخر دهه 80 مجوزها برای تأسیس مؤسسات و دانشکده‌های آموزش پزشکان در طب اسلامی ایرانی صادر شد.

او می‌گوید: براساس دستورعمل‌های صادره، انجام حجامت زیر نظر طبیب بلامانع بود و بسیاری از علاقه‌مندان طب سنتی با گذراندن دوره‌های آموزشی اقدام به راه‌اندازی مراکز حجامت زیر نظر پزشک نمودند، اما مدتی است باز به گذشته برگشته‌ایم و عده‌ای از دست اندر کاران با تغییر رویه حاکم در سال‌های گذشته مدعی هستند که حجامت بنیه علمی ندارد وحتی اگر قرار است انجام شود باید توسط پزشکی که دوره خاص را گذرانده انجام شود.

برخی می‌گویند: باید ابتدا مفید بودن داروهای گیاهی برای پزشک ثابت شود، بعد اقدام به تجویز نماید، حال سؤال ما این است که چند درصد پزشکان مفید بودن داروهای شیمیایی را که تجویز می‌کنند به عینه دیده‌اند که در مورد گیاهان دارویی چنین شرطی را می‌گذارند.

این پژوهشگر طب اسلامی می‌افزاید: متأسفانه برخوردها با حجامت که برای سلامت افراد مفید است، صورت می‌گیرد اما کسی با محصولات مضری که به وفور عرضه می‌شود، مقابله نمی‌کند و حتی بخش اعظمی از تبلیغات تلویزیونی هم اختصاص به همین بخش از خوراکی‌هایی دارد که عامل اصلی بسیاری از بیماری‌ها است.

وی می‌گوید: در حال حاضر با بهانه بزرگی تحت عنوان دخالت در امور پزشکی با حجامان برخورد می‌شود، ولی بهتر است بر اساس مصوبات اولیه تحت نظر پزشک صورت بگیرد و اگر تخلفی بود با متخلفان براساس قانون برخورد صورت بگیرد، نه اینکه برای راحتی کار و فرار از وظیفه نظارت کل موضوع را ممنوع نمایند.

کوهستانی با اشاره به دستورات دینی و فرمایشات ائمه ادامه می‌دهد: امام رضا(ع) می‌فرمایند: حجامت در بهبود دردهای کهنه کلیوی و اختلالات مثانه و رحم مؤثر است و امام صادق(ع) فرموده‌اند: اثر حجامت بربدن مانند اثر بهار بر درخت است.

این درحالی است که مقام معظم رهبری هم دستورات اکیدی برای احیای طب ایرانی اسلامی دارند و حتی در استفتایی که سال‌ها پیش از ایشان صورت گرفته، فرموده‌اند حجامت زیر نظر طبیب بلامانع است.

با تمام این اوصاف متأسفانه برخوردهای قهرآمیز و توأم با تبعیض با فعالان این حوزه صورت می‌گیرد که اگر به همین منوال پیش برود، آینده خوبی در انتظار طب سنتی نخواهد بود.

• سندملی فراموش شده

یکی دیگر از فعالان طب اسلامی می‌گوید: متأسفانه با وجود اینکه سال90 سند توسعه طب سنتی تدوین شده، اما در عمل وظایف تعریف شده مجریان فراموش شده وبسیاری خود را مقید به این سند نمی‌دانند.

دکتر جواد بیگ خراسانی می‌افزاید: در پی دستورات رهبری بر احیای طب اسلامی و بر اساس این سند در سال 91 معاونت طب سنتی در وزارت بهداشت و درمان ایجاد شد، اما به یکباره در دولت جدید این معاونت تبدیل به دفتر طب سنتی تغییر ماهیت داد که به معنای تنزل اهمیت این حوزه است.

وی اظهار می‌دارد: در این سند بازار کار و هزینه درمان و تولید وصادرات داروهای گیاهی دیده شده و بر اساس چشم انداز تعیین شده در افق1404 مواردی چون افزایش سهم دارویی و حمایت از تأسیس 200 شرکت دانش بنیان در حوزه طب سنتی و برگزاری سمینارهای تخصصی و تدوین مقالات طب سنتی و پوشش بیمه‌ای 500 قلم داروی گیاهی در هر سال به عنوان مأموریت‌های اصلی متولیان تعریف شده است.

وی ادامه می‌دهد: اگر سند ایرادهایی دارد، باید اصلاح بشود نه اینکه کل آن را کنار بگذارند و برنامه طرح سلامت در اولویت قرار بگیرد؛ طرحی که تنها به پزشکان سود رسانده و پیش زمینه‌های سلامت در سبک زندگی در طرح جامع سلامت سهمی ندارد.

بیگ خراسانی می‌گوید: منابع غربی به عنوان معیار رفتار تصمیم سازان موجب شده تا از توانمندی‌های بومی و سنتی خودمان غافل شویم، در حالی که غربی‌ها و بهداشت جهانی بر احیای طب بومی اهتمام جدی دارند و هرچند در کشور دانشکده طب سنتی راه‌اندازی شده، اما تعداد دانشجویی که جذب می‌کنند، بسیار کم است.

وی نیز با اشاره به رفتارهای مقابله‌ای در بخش روش‌های درمانی مکمل از قبیل حجامت می‌افزاید: مباحث قانونی طب سنتی از مجاری قانونی حل وفصل شود؛ چراکه مردم از این دوگانگی حاکم در برخوردها متضرر خواهند شد و بی‌تردید برخی نیز ازاین وضعیت سوء استفاده خواهند کرد.

این پزشک اظهار می‌دارد: هرچند در سند توسعه آموزش اصول کاربردی طب سنتی ایران به پزشکان خانواده به عنوان اولین سطح ارائه خدمات بهداشت و درمان به عموم جامعه به عنوان یک مأموریت تعریف شده، اما می‌بینیم هنوز ما در بحث حجامت با مشکل مواجه هستیم؛ بنابراین به نظر می‌رسد باید یک سازمان مستقل طب اسلامی ایرانی ایجاد شود تا مباحث به صورت ریشه‌ای پیگیری و یک بار برای همیشه حل و فصل شود.