این همایش امروز با عنوان «همایش ملی چالش‌های آب در شرق کشور؛ نقش مردم و تدابیر حاکمیت» در سالن همایش‌های برج سپید تشکیل شد و در آن استادان دانشگاه و مسؤولان استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان به‌تبیین دستاوردهای احتمالی این طرح پرداختند.

تبیین ضرورت انتقال آب از دریای عمان

استاندار خراسان رضوی در این مراسم با بیان اینکه سه استان شرقی کشور در مجموع با کاهش چهار درصدی آب در 40 سال اخیر مواجه بوده‌اند، اظهار کرد: این سه استان، 27 درصد مساحت و 13 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و طی 10 سال گذشته، 12 درصد کاهش روان آب داشته‌اند.

علیرضا رشیدیان با اشاره به‌اینکه میزان مصارف آب شرب، بهداشت و صنعت در شرق کشور 939 میلیون مترمکعب است، افزود: در نوار مرزی شرق کشور، در فاصله سال‌های 85 تا 95 کاهش 18درصدی جمعیت روستایی و رشد 25 درصدی جمعیت شهری را داشته‌ایم که به‌صورت عمده در حاشیه شهرهای بزرگ بوده است.

وی ادامه داد: برای مقابله با این وضعیت و مدیریت آن، برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته که مخازن ذخیره آب شرب شهری از سال 92 تاکنون به‌میزان یک میلیارد و 293 میلیون و 190 مترمکعب و معادل 164 درصد رشد داشته است.

استاندار خراسان رضوی با بیان اینکه مخازن آب روستایی از سال 92 تاکنون به‌میزان 71 هزار و 905 مترمکعب و به‌میزان 30درصد بیشتر شده است؛ افزود: نصب 10 هزار دستگاه کنتور هوشمند، مسدودسازی 7 هزار و 500 حلقه چاه غیرمجاز، افزایش بهره‎‌وری آب در صنعت، معدن و کشاورزی، استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاه‌ها سبب شده تا بتوانیم به‌میزان 600 میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم.

وی به‌ساخت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب گلبهار، سبزوار، کاشمر و تصفیه‌خانه لوکال شهر مشهد با اعتبار 300 میلیارد تومان با مشارکت بخش خصوصی اشاره کرد و افزود: در همین راستا، اصلاح و توسعه شبکه آب‌رسانی شهری به‌میزان یک هزار و 26 کیلومتر و شبکه‌ آب‌رسانی روستایی به‌میزان 2 هزار و 670 کیلومتر و همچنین توسعه شبکه فاضلاب شهری به‌میزان یک هزار و 106 کیلومتر و نیز 64 کیلومتر شبکه فاضلاب روستایی اجرا شده است.

رشیدیان به‌ضرورت توجه به‌اقتصاد دریامحور اشاره کرد و افزود: توسعه سواحل مکران و استفاده از مزیت‌های نسبی شرق کشور به‌عنوان محور برنامه‌ریزی ریلی و جاده‌ای از دستاوردهای انتقال آب از دریای عمان است.

وی ادامه داد: باتوجه به‌اینکه آب شیرین‌کن‌ها در ایران نقش بسیار اندکی دارند، نیاز است که ما بتوانیم برای نیاز استان‌های داخلی و مرکزی نسبت به‌مساله تأمین منابع پایدار آب از منابع ماندگار و قابل اتکایی مانند اقیانوس هند توجه بیشتری داشته باشیم.

ابتدا باید به‌فکر مردم همان منطقه باشیم

در ادامه این مراسم، استاندار سیستان و بلوچستان با بیان اینکه شرایط فعلی این استان در بحرانی‌ترین وضعیت ممکن است، اظهار کرد: استانی عشیره‌ای و طایفه‌ای است و جمعیت ساکن در روستاها از جمعیت ساکن در شهرها در این استان بیشتر است.

سید دانیال محبی به‌مشکلات آبی این استان اشاره کرد و گفت: مردم به‌سمت‌وسوی آب می‌روند و در این استان به‌دلیل اینکه سکونت در مرز امری ضروری است، باید در این مناطق خشک و بی‌آب می‌ماندند.

وی پیشنهاد تشکیل یک شورای راهبردی برای دریاچه هامون را بیان کرد و گفت: گفتمانی برای درخواست حقابه از کشورهای همسایه در بستر شورای راهبردی اتفاق بیفتد.

استاندار سیستان و بلوچستان به‌ضرورت گفتمان دیپلماسی برای دستیابی به‌حقابه‌ها اشاره کرد و گفت: برای انتقال آب از سواحل مکران باید ابتدا به‌فکر مردم همان منطقه باشیم.

وی با بیان اینکه بی‌توجهی به‌نیاز آبی استان و انتقال آب دریای عمان به‌استان‌های دیگر کشور ممکن است حساسیت‌زا باشد، ادامه داد: در سیسان و بلوچستان، 6 هزار و 553 روستا داریم که از این تعداد توانسته‌ایم، 3 هزار و 573 روستا را به‌صورت آب شبکه‌ای، آبرسانی کنیم.

محبی ادامه داد: از 3 هزار و 800 روستای باقیمانده، تنها 2 هزار روستا با تانکر آبرسانی می‌شود و اگر قرار است، حاکمیت و شورای راهبردی احیای دریاچه هامون کاری صورت بگیرد، باید بحث آب شیرین‌کن و تأمین آب کشاورزی مدنظر قرار گیرد.

وی با بیان اینکه در شرایط فعلی مشکل اساسی کشور نسبت به‌مصرف بهینه آب است، تأکید کرد: برای تغییر الگوی کشت و مطالعه در این خصوص بیشتر تلاش کنیم.

استاندار سیستان و بلوچستان ادامه داد: برخورد انفعالی هرگز و برای هیچ مقوله‌ای جواب نمی‌دهد و در شرایط فعلی کشور باید به‌مسائل کرانه شرقی کشور رسیدگی شود.

وی با بیان اینکه بخش‌هایی از سیستان و بلوچستان بارش سه میلیمتری در سال را تجربه می‌کنند، افزود: شرق کشور دچار کم‌آبی است و هر اقدامی باید در سطح ملی باشد.

جنوب خراسان جنوبی نباید خالی از سکنه شود

استاندار خراسان جنوبی هم در این همایش حضور داشت و سخنان خود را با محوریت حفظ جمعیت‌های انسانی در جنوب این استان قرار داد و گفت: آب شرب ساکنان 500 روستای خراسان جنوبی با تانکر تأمین می‌شود.

محمد مهدی مروج‌الشریعه به‌طرح توسعه نهبندان در دهه 70 اشاره کرد و افزود: اعتبارات ویژه‌ای برای توسعه این شهرستان و جلوگیری از خالی از سکنه شدن آن اختصاص یافت، با این حال از سال 90 تا 95 بیش از 7 هزار نفر از این شهرستان کوچ کرده‌اند.

وی اهمیت حفظ جمعیت در نهبندان و جنوب خراسان جنوبی را خالی از سکنه بودن این منطقه از کشور تا عمق چند 100 کیلومتری عنوان کرد و افزود: مهم‌ترین مساله در کوچ مردم از نهبندان ضعف زیرساخت‌های اشتغال و کمبود آب بوده است.

استاندار خراسان جنوبی با بیان اینکه در این منطقه داشته‌هایی وجود دارد که اگر به‌مساله آب توجه نشود، قطعا رو به اضمحلال می‌رود، ادامه داد: بیش از 10.5 میلیون نفر جمعیت، 8 میلیون رأس دام و دیگر منابع طبیعی این منطقه، داشته‌هایی است که به‌دلیل کمبود آب، رو به‌اضمحلال هستند.

دیپلماسی آب در مدیریت آب اهمیت دارد

نماینده مردم گناباد و بجستان در مجلس شورای اسلامی نیز در این همایش به‌وضعیت بحرانی دشت‌های خراسان رضوی اشاره کرد و گفت: انتقال آب اجتناب‌ناپذیر است، اما باید به‌این نکته توجه کنیم که 15 سال آینده نگوییم کاش آب را انتقال نمی‌دادیم.

حمید بنایی مدیریت آب را وظیفه همه مسؤولان و نمایندگان مجلس دانست و افزود: بحث دیپلماسی آب هم در رسیدگی به‌مشکلات این زمینه اثرگذار است.

وی با تأکید بر ضرورت پایدار کردن اعتبارات ملی در مدیریت آب، ادامه داد: رهبر انقلاب از ما کار، اقدام و عمل می‌خواهند.