سردار محسن رفیق‌دوست متولد ۱۳۱۹ در تهران و وزیر سپاه از زمان تأسیس وزارت سپاه در سال ۱۳۶۲ بود. وی پیش از انقلاب از اعضای نسبتاً رده بالای جمعیت موتلفه بود ولی پس از ورود به سپاه پاسداران از این جمعیت خارج شد. رفیق‌دوست در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷، راننده خودرو امام خمینی در بدو ورود به ایران بود.

 با محسن رفیق دوست وزیر سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس و عضو هیئت امنای بنیاد مستضعفان در مورد تاریخ جنگ و اقدامات سپاه پاسداران، اقدامات نیروهای اطلاعاتی در زمان جنگ و امروز، حمله به کنسولگری ایران در بصره، جنگ یمن و مشکلات اقتصادی کشور به گفت‌وگو نشسته ایم که در ادامه می‌خوانید. 

سردار به مناسبت ۲۶ شهریورماه و فرمان حضرت امام در خصوص تشکیل قوای سه‌گانه توضیح دهید؛ چه لزومی داشت که حضرت امام چنین فرمانی را صادر کنند و این سه نیرو از یکدیگر تفکیک شوند؛ آیا چنین اقدامی موازی کاری با نیروهای نظامی ارتش نبود؟

رفیق دوست: ما نیروی دریایی را از همان اوایل جنگ در سپاه تقریبا  به صورت طبیعی تشکیل داده بودیم؛ بحث ایجاد یگان موشکی قوی هم در سپاه انجام گرفته بود و  پیش از  فرمان امام خمینی در زمینه موشکی اقداماتی را انجام داده و موشک‌هایی را با برد ۱۱۰ کیلومتر ساخته بودیم؛  سپاه در حوزه فعالیت نیروی هوایی موضوع موشکی را دنبال می‌کرد و هدفش از نیروی هوایی از همان ابتدا بحث هوافضا بود؛ برنامه ما هم همین بود که یگان موشکی  تا آنجا که نظام بیمه شود، ارتقا پیدا کند؛ این تصمیم، تصمیم درون سپاه بود که با فرمان حضرت امام رسمی شد. نیروی دریایی سپاه هم با نیروی دریایی ارتش از هر نظر فرق دارد؛ در مورد نیروی زمینی، اگرچه دو نیروی زمینی در کشور داریم شیوه‌ها و راهبردهای جنگی آن‌ها متفاوت است. در حقیقت سپاه نیاز به تفکیک قوا نداشت، بلکه این کمک را می‌خواست تا محکم‌تر بتواند اقدامات خود را به پیش ببرد.

 تفاوت کارهای اطلاعاتی زمان جنگ با امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

رفیق دوست: اطلاعات نظامی که در زمان جنگ وجود دارد در صلح به گونه دیگری است. در زمان جنگ فعالیت‌های اطلاعاتی صرفا به دست آوردن آمار توان رزمی دشمن است، اما در زمان صلح این اطلاعات مربوط به قوای نظامی دشمن فرضی و دشمن‌های احتمالی است؛ کشوری که احتمال می‌دهیم به ما حمله نظامی می‌کند یا می‌دانیم که دشمن‌مان است؛ باید در خصوص چنین کشور یا گروهی دقیقا بدانیم که چه استعداد نظامی دارد و در چه سطح  از آمادگی جنگی به سر می برد، اما در زمان جنگ اوضاع به گونه‌ای دیگری خواهد بود؛  یگان‌های اطلاعاتی از جای جای تیپ‌ها و لشکرهای دشمن استعدادهای نیروها استعداد امکانات باید آمار میدانی کسب کنند.

از طرف دیگر، نیروی اطلاعاتی در زمان صلح باید به رسانه‌های خارجی مسلط باشد. اطلاعات باید ستون پنجم داشته باشد تا بتواند همیشه اطلاعات را به دست بیاورد، اما در زمان جنگ باید اطلاعات لحظه‌ای و میدانی باشد.

به موضوع اطلاعات دفاعی امنیتی اشاره کردید، در خصوص بصره عده‌ای معتقدند که یک کم کاری توسط نیروهای اطلاعاتی کشورمان وجود داشت. تا چه میزان نیروهای اطلاعات سپاه و سربازان گمنام اتفاقات بصره را پیش‌بینی می‌کردند؟

رفیق دوست: حادثه بصره موضوعی فراسرزمینی است؛ اینکه یک گروهی در یک کشوری به سفارت کشور دیگر حمله کند وابسته به دلایل و عوامل متعددی است؛ البته ما باید اطلاعات قوی داشته باشیم که این‌ها را هم پیش‌بینی کنیم، اما به نظر من شناخت تمامی عوامل یک منطقه جز وظایف ذاتی اطلاعات نیست، زیرا ما نمی‌توانیم به تمام اپوزیسیون‌های دیگر کشورها که ممکن است بر علیه ما اقداماتی را داشته باشند مسلط باشیم، تا اندازه‌ای البته اشراف اطلاعاتی وجود دارد، اما این که نتوانستیم بفهمیم یک گروه ضدنظام در فلان روز می‌خواهند به سفارت کشورمان حمله کنند نشان دهنده نقص اطلاعاتی ما نیست؛ این بیشتر نقص اطلاعاتی کشور عراق بوده که نتوانسته که چنین اتفاقی را پیش بینی کند.

 به هر حال  کشور عراق یک کشور همسایه است؛ شاید لازم بود اطلاعات ما در این خصوص بیش از اطلاعاتمان در مورد کشورهای دیگر بوده باشد؟

رفیق دوست: موضوع تفاوت را می‌پذیرم، اما به هر حال حفظ سفارتخانه به عهده دولت عراق است.

سوال دیگر در خصوص امنیت داخلی کشورمان است؛  البته امنیت کشورمان نسبت به ابتدای انقلاب و زمان جنگ قطعا قابل مقایسه نیست؛ سردار کوثری می‌گفتند که امنیت ایران بالاتر از امنیت آمریکا است، شما چنین سخنی را تایید می‌کنید؛  وضعیت امنیت کشور را چگونه ارزیابی می دانید؟

رفیق دوست: امروز امنیت ایران در بالاترین سطح امنیتی در جهان است؛ تنها کشوری هستیم که گزینه نظامی  علیه ما معنایی ندارد؛ برای دفاع از کشور ما به سه عامل نیاز داریم، ۱- انگیزه ۲- عده ۳- عُده؛ یعنی برای دفاع از کشورمان هم باید انگیزه داشته باشیم و هم اگر به ما حمله شد بیش از حد نیاز نیروی آماده رزم و بیش از حد نیاز هم ادوات دفاع داشته باشیم؛ ایران چنین توانایی را دارد؛ امروز  آمریکا که یکی از بزرگترین کشورهای دارنده امکانات جنگ زمینی است یا هر کشور دیگری، توان تجهیز نیروی رزمنده و آموزش دیده برای تقابل نظامی با ما را  ندارد.

از سوی دیگر، انگیزه‌ای که در بسیج ما وجود دارد در نیرو کشورهای خارجی نیست؛ خوشبختانه در ۶ سال ادامه جنگ پس از پیروزی خرمشهر و  در این بیست سال اخیر از نظر عُده و تجهیزات در جایگاهی هستیم که برای دفاع از کشورمان هیچ احتیاجی به کشورهای دیگر نداریم؛ امروز اگر خوب نگاه کنیم می‌بینیم جز آمریکا و روسیه، تمام کشورها برای یک جنگ نظامی محتاج کشورهای دیگر هستند ؛ در حالی‌که ما به خودکفایی دفاعی رسیده‌ایم و نیرو و تجهیزات ما بیش از حد مورد نیاز است.

 یکی از نکاتی که در مورد توانمندی ایران مطرح می‌شود بحث تنگه هرمز است که مخصوصا در سال‌های پایانی جنگ، میدان جنگی ما با صدام و حامیان غربی‌اش بود؛ اخیرا مایک پمپئو گفته که کنترل تنگه هرمز به دست ایران نیست، نظر شما در این خصوص چیست؟

رفیق دوست: این سخن پمپئو از جمله رجز خوانی‌هایی است که معمولا دشمن دارد؛  آمریکایی‌ها بدانند که ناوهایشان در خلیج فارس در امنیت نیستند؛ البته این حرفی که  می‌زنیم دیگر رجزخوانی نیست و  به راستی توان این موضوع را داریم؛ این را باید عرض کنم که ایران قصد جنگ با کسی را ندارد و نیروهای خارجی  تا وقتی  به آب‌های سرزمینی ما نیایند؛ مانند داستان ملوانان آمریکایی، اتفاقی پیش نخواهد آمد؛ بر خلاف صحبت‌های پمپئو اتفاقا بالاترین توان برای بستن تنگه هرمز در اختیار ما است؛ آمریکایی‌ها هم به خوبی این را می‌دانند؛ آن‌ها با ماهواره‌ها و وسایل جاسوسی که در اختیار دارند حداقل روزی شش بار فضای ایران را رصد می‌کنند.

بسیاری از آرایش‌های دفاعی ما مخفی و بسیاری از آن‌ها هم آشکار است. آمریکایی‌ها بر اساس همین آرایش‌های آشکار به راحتی می‌بینند که قدرت اول منطقه در اختیار ایران است؛ لذا اقدامی نخواهند کر،د مگر اینکه دیوانگی بکنند؛ آمریکا به خاطر قلبش، روحش و هر چه که دارد یعنی رژیم غاصب صهیونیستی به ما حمله نمی‌کند؛ حمله به ایران قطعا به معنی نابودی اسرائیل خواهد بود و بحثی در این نیست.

 اجازه بدهید در مورد مانورهای نظامی از شما بپرسیم؛  به واسطه سابقه‌ای  که در جنگ دارید تا چه حد مانورهایی که در کشور انجام می‌شود را مطابق شرایط جنگی واقعی می‌بینید؟

رفیق دوست: خیلی پیشرفت در این زمینه داشتیم.  امروز جوانان ما بسیار شاداب‌تر،  پرنشاط‌تر و به روزتر تمرین‌های نظامی را انجام می‌دهند؛ ما در زمان جنگ ناچار بودیم گاهی با یک دوره ۱۵ روزه نیروهای بسیجی را به خط مقدم بفرستیم، اما امروز نیروهای نظامی ما اعم از ارتش، سپاه و حتی بسیج دوره‌های متعددی می‌بیند و  این دوره‌ها برایشان تکرار می‌شود، به روز می‌شود و نیروها روش‌های جدیدی یاد می‌گیرند.

 فکر می‌کنید سپاه پاسداران برای پیشرفت باید چه شرایط جدیدی را کسب کند؟

رفیق دوست: به نظر من بهترین کاری که سپاه باید امروز انجام دهد توجه بیشتر به بسیج است. بعد از آن هم نباید در صنایع نظامی متوقف نباشد و باید هر روز به روزرسانی بشود، زیرا دنیا هر روز به روز می‌شود؛ خوشبختانه تا امروز هم سپاه  همین گونه عمل کرده، در  زمان جنگ بهترین موشک ضد تانک دنیا، موشک تاو بود، امروز خودمان موشک‌هایی می‌سازیم که تاو پیش آن‌ها اسباب‌بازی است؛ سپاه پاسداران یک نیروی عقیدتی نظامی است که باید عده، عُده و انگیزه را همزمان با یکدیگر به پیش ببرد. از طرف دیگر  سپاه باید در نظر داشته باشد که کاری نکند که کوچکترین خدشه‌ای به مردمی بودنش  وارد شود.

به صهیونیست‌ها اشاره کردید؛ چند وقتی است که مقام‌های رژیم صهیونیستی از حمله به مواضع ایران در منطقه  صحبت می‌کنند و می‌گویند که هیچ محدودیتی در هدف قرار دادن مواضع ایران در عراق و سوریه ندارند، به نظر شما عربده‌کشی صهیونیست‌ها به این علت نیست که ما در مقابل حمله نیروهای صهیونیستی به فرودگاه T۴ سکوت کردیم؟ آیا امروز صهیونیست‌ها جسورتر نشدند یا فکر می‌کنید ما کاملا منطقی عمل کردیم.

رفیق دوست: در مورد حمله به ایران که هر سخنی بگویند تنها یک رجز سیاسی است، اما در پاسخ به حمله به مواضع ایران، نیروهای نظامی کشورمان حمله به T۴ را به گونه دیگری پاسخ دادند؛ اگرچه به خاک فلسطین اشغالی حمله نکردیم، اما مواضع اسرائیل را در جولان اشغالی هدف قرار دادیم؛ این شعار که "هیچ‌گاه آغازگر جنگی نخواهیم بود"  یک استراتژی برای نظام ما است؛ اگر به اسرائیل حمله نکرده‌ایم، چون نمی‌خواهیم شروع کننده جنگی باشیم، اما اگر زمانی اسرائیلی‌ها بهانه به دست ما بدهند ما از جنگ با آن‌ها و دفاع از خودمان ابایی نداریم.

 اشراف نیروهای اطلاعاتی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ محدوده عملیاتی نیروهای اطلاعاتی ما تا کجا است؟

رفیق دوست: ما به صورت کامل اشراف اطلاعاتی داریم؛ همان طور که خارجی‌ها می‌نویسند، امروز محدوده عملیاتی نیروهای اطلاعاتی کشورمان به مدیترانه رسیده، یعنی عمق نفوذ نیروهای اطلاعاتی ما امروز کنار دریای مدیترانه است. در حمله به مواضع نیروهای به اصطلاح دموکرات، پهپادهایمان  همزمان با پرتاپ موشک‌ها در منطقه در حال پرواز بوده و از نقاط مورد  اصابت موشک‌ها فیلمبرداری کردند. یگان پهپاد و یگان موشکی با یکدیگر کاملا هماهنگ بودند.

 آیا می‌توانیم به این نتیجه برسیم که در میان نیروهای کرد معارض نیروی اطلاعاتی داریم؟

رفیق دوست: حتما در میان نیروهای کرد ضدانقلاب نیروی اطلاعاتی داریم؛ در میان کردهای معارض حتی طرفداران  زیادی داریم؛ در همان اوایل انقلاب  مشکل خودمان را با کردهای جدایی‌طلب  به کمک خود کردها حل کردیم؛  شهید بروجردی که به مسیح کردستان معروف بود،  یک نیرویی به نام پیش‌مرگان کرد مسلمان ایجاد کرد؛ همین  پیش‌مرگان در برابر کردهای ضدانقلاب ایستادند و  قائله کردستان را خواباندند.

کردها، کشور و انقلاب‌شان را دوست دارند و بهترین فداکاری‌ها را هم برای کشور خود کردند؛ امروز هم همان روحیه در میان کردهای ایران وجود دارد. بیشتر کردهای کشورمان اهمیتی به موضوعات جدایی‌طلبانه نمی‌دهند.  به کردستان کشورمان رسیدگی کرده‌ایم، اما باز باید این رسیدگی‌ها بیشتر شود؛ بنده در سال‌های نخست انقلاب از نزدیک با مردم کردستان ارتباط داشتم، اکثریت مردم کردِ ایرانی هستند؛ خود را ایرانی می‌دانند و در این بازی‌های سیاسی نیستند؛ دیگران سعی در  تحریک آن‌ها دارند ولی این تحریکات هم موفق نخواهد شد.

البته در کشورهای دیگر هم همین گونه است؛ بیگانگان  به دنبال تحریک کردها هستند تا در منطقه یک اسرائیل دیگر به وجود بیاورند؛ اسرائیل با همین هدف در منطقه فعال است، اما این موضوع تحقق پیدا نمی‌کند، زیرا در چند کشوری که کردها حضور دارند بخش عمده‌ای از آن‌ها طرفدار موضوعات جدایی‌طلبانه نیستند؛ کما اینکه وقتی در عراق خواستند استقلال کردستان  را اعلام کنند مخالفت‌ها از داخل کردستان عراق  بیشتر از خارج آن‌ بود؛ بیشتر کردهای عراقی امنیت خود را در این دیدند که جزئی از عراق یکپارچه باشند.

تحولات یمن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

رفیق دوست: همه دنیا می‌دانند که یک کشور مستقلِ فقیر، همسایه یک کشور ثروتمندِ بی‌منطق است و در مقابل یک ائتلاف عربی قرار می‌گیرد که قصدشان از بین رفتن یمن است؛  تاریخ تا کنون نشان نداده که یمن اشغال شود، این بار هم همین‌گونه است زیرا جنس مردم یمن با جنس مردم عربستان فرق دارد؛ کودکان در یمن از ۷ سالگی خنجر به کمر می‌بندند و یک کلاشینکف هم دارند؛ آیا آن نازپروده‌های عربستانی زورشان به این مردم می‌رسد؟ خلبان‌های هواپیماهای نیروهای ائتلاف که  یمن را بمباران می‌کنند بیشتر از کشورهای غربی هستند و  ساعتی ۷۵۰۰ دلار پول می‌گیرند؛  جنگی که عربستان  در ابتدا  بر ارتش پاکستان و  ارتش سودان حساب باز کرده بود امروز به بن‌بست خورده است و ان شاءالله به زودی مردم یمن پیروز می‌شوند و این بار یک دولت قوی در کنار عربستان ایجاد می‌شود که ان شاءالله خداوند مشکل عربستان را هم حل کند.

سوال دیگر درباره فعالیت‌های اقتصادی سپاه است؛ دو نگاه در این خصوص مطرح است، عده‌ای معتقدند سپاه وظیفه اصلی خود را فراموش کرده و وارد بنگاه‌داری شده است؛ از یک سو برخی معتقدند سپاه می‌تواند الگوی مناسبی برای اقتصاد مقاومتی و طرح‌های کلانی همچون توتال باشد که شرکت‌های خارجی آن‌ها را نیمه کاره رها کردند؟

رفیق دوست: تا حدی که من می‌دانم فعالیت اقتصادی معانی متفاوتی دارد؛ بخش اصلی فعالیت‌های اقتصادی که سپاه در آن وارد شده و البته به خوبی هم در آن فعالیت می‌کند، اقدامات عمرانی است؛ ساختن سد کرخه و فازهای عسلویه از جمله همین اقدامات عمرانی است؛ در این حوزه‌ها سپاه رقیب داخلی ندارد؛  بنا هم نیست که سپاه در این کارها رقیب مردم باشد، یعنی اگر در یک حوزه فعالیت اقتصادی مردم خودشان بتوانند یک فعالیتی را انجام دهند سپاه پاسداران  مانع نیست؛ سپاه در حوزه‌هایی فعالیت می‌کند که اگر در آن‌ها حضور نداشته باشد کار یا بر زمین می‌ماند یا باید آن‌ها را به خارجی‌ها واگذار کرد. سپاه در پروژه‌های کم تر از هزار میلیارد تومان اصلا وارد نمی‌شود، زیرا احتمال می‌دهد شرکت‌های خصوصی بخواهند آن پروژه ها را انجام دهند.

در مورد یک بخش دیگر اقتصاد هم که بحث خرید، فروش و تجارت است برای ورود سپاه پاسداران منع قانونی وجود دارد و سپاه هم در آن‌ها وارد نمی‌شود؛ بنگاهداری و حتی کارخانه‌داری هم نمی‌کند؛ کارخانه‌هایی که  سپاه در اختیار دارد یا همه نظامی هستند یا برای تولید  امکانات مورد نیاز خودش است برای مثال سپاه یک کارخانه دارد که برای این مجموعه پوتین تولید کند؛  چنین تجهیزات صنعتی را همه ارتش‌های دنیا دارند.

اخیرا به دستور مقام معظم رهبری قرار شد  سپاه پاسداران  از مسئله بانک‌داری هم بیرون برود؛  یعنی بانک انصار، بانک اقتصاد مهر، صندوق کوثر، بانک حکمت ایرانیان، بانک قوامین تا یک ماه دیگر در بانک سپه ادغام می‌شوند و این‌ اقدامات بسیار  مثبت است؛ به اعتقاد من هر چه سپاه از مسائل بانک‌داری دورتر باشد به وظایف اصلی خود بهتر رسیدگی می‌کند.

 شایعات زیادی مطرح است که یکی از سرداران سپاه پاسداران بازداشت شده ، اما از کشور گریخته است؟ آیا این خبر صحت دارد؟

رفیق دوست:  خیر، ایشان سخت مریض بوده و در بیمارستان بستری هستند؛ ماجرا این است که در یک پرونده‌ای، مسئول یک شرکت وابسته به سپاه بازداشت شد؛ در آن پرونده ایشان هم در ابتدا متهم و چند روزی هم بازداشت شد، اما نتیجه تحقیقات این بود که خود این سردار مقصر نیست، بلکه قاصر است؛ وی آلوده به فساد اقتصادی نبوده، اما در مقام مسئول کوتاهی کرده و اختیارات زیادی به مسئول آن شرکت داده است.

متاسفانه امروز در فضای مجازی، تبلیغات دروغ زیادی وجود دارد؛ توصیه من در این زمان این است که تاریخ انقلاب و  تاریخ قبل از آن بیشتر مطالعه شود؛ ما قبل از انقلاب اصلا هویت و احترامی نداشتیم؛ در کشورهای عربی به ما (اخ الیهود)  یعنی برادر یهودیان می‌گفتند؛ در کشورهای اروپایی هم کسی ایرانی‌ها را تحویل نمی‌گرفت؛ در حالی‌که امروز ایرانی هر کجای دنیا که می‌رود با یک احترام دیده می‌شود؛ باید قدر انقلاب را بدانیم و خودمان را برای کار برای ایران آماده کنیم.

مشکل امروز کشور ما مشکل اقتصادی است. دولت باید در جای خود قرار بگیرد؛  برنامه‌ریزی، هدایت، حمایت و کنترل از وظایف دولت بوده، ولی اجرای اقتصاد از صفر تا صد به عهده مردم است. اگر دولت در جای خود قرار بگیرد، ارتشاء، اختلاس، رانت، سوءاستفاده و دیگر مفاسد اقتصادی از بین می‌رود؛ مردم به هم رشوه نمی‌دهند، از هم رشوه نمی‌گیرند، از هم اختلاس نمی‌کنند، همه این مشکلات در یک اقتصاد دولتی بروز پیدا می‌کند،  اعضای مجموعه دولت هم بررسی کرده‌  و به این نتیجه رسیده‌اند که اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصاد مردمی متکی بر مردم و اقتصادی که متکی به امکانات داخلی است.

ما کشوری غنی، پرتوان و دارای منابع خدادادی بسیار زیاد هستیم؛ اگر ان‌شاءالله دولت زودتر این کار را بکند و کار اجرا را به مردم بسپارد،  جوانان و مردم خودشان به صحنه می‌آیند؛ در هر زمینه‌ای مانند رشد علمی که مردم و جوانان حضور پیدا کردند ما موفق بوده‌ایم.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

انتهای پیام/