به گزارش گروه اجتماعی قدس آنلاین، چهار سال از اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت می‌گذرد. طرحی که به دنبال تحقق اهدافی همچون افزایش پاسخگویی نظام سلامت، کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم، کاهش درصد خانوارهایی که به خاطر دریافت خدمات سلامت دچار هزینه کمرشکن شده‌اند، بهبود پیامدهای بیماران اورژانسی و افزایش زایمان طبیعی بود، اما به دلایل مختلفی با چالش مواجه شد و امروز با پیچیدگی‌های بسیار، نیاز به بازنگری کلی دارد.
دکتر کامران باقری لنکرانی، وزیر اسبق بهداشت و رئیس مرکز تحقیقات سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در گفت‌وگو با ما به چالش‌های پیش روی این طرح اشاره می‌کند.

 سلامت مهم‌ترین برنامه‌ دولت یازدهم اعلام شد

دکتر کامران باقری لنکرانی در ابتدا با اشاره به اینکه سلامت از مهم‌ترین برنامه‌های دولت یازدهم اعلام شد، می‌گوید: این اقدام جای تقدیر و تشکر دارد، زیرا در دولت‌های قبل، حتی در دولتی که خود مسئولیت حوزه بهداشت و درمان کشور را بر عهده داشتم، سلامت محور اصلی سیاست‌های داخلی نبود.

وی اضافه می‌کند: هموار شدن این مسیر به دلیل چند تصمیم بود. در مجلس نهم قانونی تصویب شد که ۱۰ درصد از اعتبارات هدفمندی یارانه‌ها به موضوع سلامت اختصاص پیدا کند. علاوه بر آن مجلس مصوب کرد بخشی از درآمدهای حاصل از مالیات ارزش افزوده به سلامت اختصاص پیدا کند. اقداماتی که سبب شد منابع در اختیار بخش سلامت رشد قابل توجهی پیدا کند که در دوره‌های قبل این‌گونه نبود. تقریباً در مقاطعی اعتباراتی که در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت حدود سه برابر اعتبارات گذشته با در نظر گرفتن ارزش پول به صورت ثابت بود که امکان اقدام را در دولت یازدهم بالاتر و عملیاتی‌تر کرد.

 سال ۹۵ و چالش‌های جدی طرح تحول سلامت

وزیر اسبق بهداشت توضیح می‌دهد: اتفاق مهم دیگر در این خصوص ابلاغ سیاست‌های کلی سلامت در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۳ بود. سیاست‌هایی که بیان می‌کرد برای نخستین بار با برنامه کلان در نظام سلامت روبه‌رو هستیم و نقطه قوتی در این حوزه محسوب می‌شد. تا پیش از این در نظام سلامت حرف‌های سلیقه‌ای مختلفی می‌شنیدیم. پس از تشکیل وزارت رفاه و گسست مدیریت نظام سلامت ناهماهنگی‌هایی بین دو وزارتخانه، لطمات زیادی را به برنامه‌های سلامت وارد کرد و سبب شد بسیاری اقدامات از چالاکی و بهنگامی برخوردار نباشند. خیلی وقت‌ها این تفکر غلط حتی در بعضی مسئولان وزارت رفاه وجود داشت که آن‌ها متولی سلامت جامعه هستند و همین سبب می‌شد تصمیمات درستی گرفته نشود. نقطه قوت دیگر این بود که این سیاست‌ها تأکید می‌کرد متولی و مسئولیت نظام سلامت با وزارت بهداشت است و سایر نهادها باید با آن هماهنگ و همسو باشند.

وی به مشکل موجود در این حوزه نیز اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: تمرکز وزارت بهداشت عمدتاً بر موضوع پرداخت از جیب مردم در بیمارستان‌ها قرار گرفت که معضل مهمی بود، اما چون این معضل به‌صورت سیستمی مورد توجه قرار نگرفته بود و صرفاً با تزریق اعتبار بدون سایر الزامات این کار وارد صحنه شدند و بعد هم تصمیماتی گرفتند که هزینه‌های نظام سلامت را بسیار فراتر از اعتباراتی که در اختیار داشتند افزایش داد عملاً طرح تحول سلامت از پایان سال ۹۵ با چالش‌های جدی روبه‌رو شد. به طور نمونه در این طرح بیمه رایگان تمام افراد جامعه صرف نظر از تمکن مالی با وارد کردن بار زیاد مالی به نظام سلامت مورد تأکید قرار گرفت. همزمان نیز تعرفه‌های ارائه خدمات افزایش پیدا کرد که این مورد هم فشار مضاعفی به هزینه‌های نظام سلامت وارد کرد.

 نگاه تلسکوپی به سلامت سبب تشدید مشکلات می‌شود

باقری لنکرانی در ادامه یادآور می‌شود: با توجه به کاهش پرداخت، با تراکم زیاد مراجعه کننده در مراکز دولتی روبه رو شدیم. به عبارتی در حالی که مراکز دولتی امکاناتشان افزایش پیدا نکرده بود، مراجعه‌کنندگانشان در برخی مراکز بیش از پنج برابر افزایش پیدا کرد. کاری که موجب فرسودگی شغلی در بین پرستاران، پزشکان و ارائه‌کنندگان خدمات شد. از طرفی دیگر اهرم‌هایی که برای مدیریت نظام سلامت وجود دارد مانند تدوین راهنماهای درمان، نظام ارجاع، توجه به سطح‌بندی خدمات و... با تأخیر به صورت ناقص یا اصلاً وارد چرخه مراجعه و مدیریت بیماران و مدیریت ارائه خدمات نشد و حاصل آن این شد که با وجود افزایش اعتبار قابل توجهی که در نظام سلامت داشتیم در پایان سال ۹۵ با بدهی فزاینده‌ای در بیمارستان‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر روبه‌رو شدیم.

بدهی زیادی که اگر اجازه ویژه مقام معظم رهبری برای برداشت از صندوق ذخیره ارزی برای پرداخت بخشی از بدهی‌های سازمان‌های بیمه‌گر نبود، حتماً با مشکلات بزرگی مواجه می‌شدیم. در اغلب مراکز میزان بدهی‌ها به بیش از یک سال رسیده بود و با این پرداخت مدت زمان بدهی کمتر شد، ولی به هر حال حتماً اشکالی در کار وجود داشته که شاهد تجمیع این حجم از بدهی بودیم. باید در نظر داشته باشیم که مقولاتی مانند نظام سلامت و اصلاحات این حوزه، مقوله‌هایی پیچیده هستند. پس راه‌حل‌های ساده و نگاه تلسکوپی به موضوع گاهی به جای بهبود موضوع سبب تشدید مشکلات نیز می‌شود.

 بیمه کارآمد نیست

او به دیدار رهبر انقلاب با مسئولان دولت در شهریور ۹۳ نیز اشاره کرده و می‌گوید: خاطرم است که در آن دیدار ایشان ضمن تأیید رویکرد توجه به سلامت در برنامه‌های دولت اشاره کردند که مراقب باشید برنامه‌های شما به نوعی نباشد که به ضد خودش تبدیل شود. این تذکر هوشمندانه و مهم متأسفانه به موقع مورد توجه قرار نگرفت و شاهد این بودیم که طرح تحول سلامت که برای کاهش آلام محرومان شکل گرفت در عمل پس از گذشت دو سال دچار مشکل اساسی شد. این که اعلام شود تمام مردم بیمه هستند، ولی دفترچه‌های بیمه حتی در بیمارستان‌های دولتی مورد قبول قرار نگیرد، اشکال مهمی است. هدف از این طرح‌ها بازی با الفاظ نیست.

دفترچه بیمه وقتی اهمیت دارد که بتواند بر اساس آن فرد حمایت مالی در زمان ارائه خدمات داشته باشد. در سال ۹۳ این حمایت‌ها خیلی خوب بود، ولی در حال حاضر سازمان بیمه اعلام کرده که دفترچه بیمه سلامت ایرانیان یا بیمه روستاییان در دریافت خدمات، حتی خدمات دارویی محدودیت دارند. این به آن معناست که بیمه کارآمد نیست و هیچ اثری در حمایت مالی از بیمه‌شدگان و حفظ سلامت مردم ندارد. از بیمه سلامت تنها عنوانی مانده که به نظر می‌رسد حالا بی‌خاصیت شده است.

 سلامت را چاه ویل می‌دانند

این کارشناس حوزه سلامت تصریح می‌کند: برخی افراد عنوان می‌کنند که سلامت چاه ویلی است که با هیچ چیزی پر نمی‌شود؛ پس نباید با آن کاری داشت. این طرز تفکر اشتباه و غلط است. موضوع سلامت موضوعی مهم است و همچنان باید اهمیت آن حفظ شده و مورد تأکید قرار گیرد. باید به این بخش اعتبارات مناسب تزریق شود، ولی در کنار آن نظام سلامت هم با سازماندهی مناسب و برنامه تغییر و اصلاح منطقی با توجه به بافت کشور به نوعی عمل کند که بر اساس میزان اعتباری که در اختیار دارد بسته خدمتش را تعریف کند. در تعریف بسته خدمت هم توجه به این داشته باشد که بیماری‌های خطرناک، بیماری‌های پر هزینه و آن دسته از بیماری‌هایی که می‌تواند افراد را دچار فقر اقتصادی کنند، پوشش دهد.

از طرف دیگر هم باید نگاه یکسان به تمام اقشار جامعه نداشته باشد. در جامعه اقشاری هستند که توان بیمه کردن خود را در زمان فعالیت اقتصادی دارند. اقشاری هم هستند که این توان را ندارند. باید به گروه‌های ضعیف و در معرض خطر توجه ویژه‌ای داشته باشیم. توجه یکسان به تمام گروه‌های اجتماعی و اقتصادی سبب می‌شود شکاف طبقاتی بیشتر شود. اگر برنامه‌هایی متناسب برای گروه با درآمد کم نداشته باشیم و برای حمایت از آن‌ها هدف‌گذاری نکرده باشیم با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شویم. اگر بیمه‌های حمایتی‌مان را برای همین گروه‌ها مانند گروه‌های تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و فقرایی که شناخته نشدند طراحی نکنیم و یکسان به موضوع نگاه کنیم، مانند کاری که برای بیمه سلامت ایرانیان انجام شد، در عمل اعتبارات خود را زیر سؤال برده‌ایم و به نتیجه مورد نظر نخواهیم رسید.

انتهای پیام/