ناهید لاله‌زاری/

 همان طور که بهزیستی به بهتر زندگی کردن اشاره می‌کند و وظیفه‌ای است برای حاکمان جامعه که آن را برای اقشار مختلف، بخصوص قشر نیازمند فراهم کنند؛ پاک‌زیستی هم اصلی است که قرآن کریم روی آن تأکید فراوان دارد و شامل ابعاد گوناگون زندگی انسان مانند پاک خوردن (کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ)، پاک نوشیدن (ماءً طَهُوراً)، پاک پوشیدن (وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ)، ازدواج پاک (الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّباتِ)، معاشرت پاک با همسر و خلاصه پاک زندگی کردن است؛ و تعابیری چون حیات طیبه، مسکن طیبه، ازدواج مطهره، بلد طیبه، ذریه طیبه، کلمه طیبه، شجره طیبه و... همه بر این اصل مهم اشاره دارند.

از آیاتی که نتیجه این اصل مهم است، آیه 221 سوره مبارکه بقره است که ازدواج مرد و زن مسلمان را با زن و مرد مشرک ممنوع کرده است: «وَ لاَ تَنْکِحُوا الْمُشْرِکَاتِ حَتَّی یُؤْمِنَّ وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَ لاَ تُنْکِحُوا الْمُشْرِکِینَ حَتَّی یُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکُمْ». در تفسیر تسنیم آمده است: «ازدواج از منظر اسلام صرف اجتماع مذکر و مؤنث نیست، زیرا چنین آمیزشی در حیوانات نیز یافت می‌شود؛ بلکه ازدواج، الفت و انس دو انسان است که می‌توانند خلیفه خدا باشند در ظهور خلیفه دیگر. قرآن کریم جامعه برین را مولود خانواده‌های اصیل می‌داند و نیایش پدران و مادران متدین و متعهد را چنین ترسیم می‌کند: «وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً» (الفرقان‏، 74)؛ «و کسانی‏اند که می‏گویند: پروردگارا، به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایه روشنیِ چشم باشد، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان». و فرزندی نور چشم والدین است که بصیر باشد نه اعمی؛ و از مشرکِ کور جز فرزند کور به دنیا نمی‌آید و چنین افرادی نه تنها پیشوای پرهیزگاران نخواهند شد، بلکه پیرو متقین هم نمی‌شوند؛ از این‌رو باید از هر عقیده سوء و مکتب باطل در تشکیل خانواده جداً اجتناب کرد.

در این آیه شریفه، رمز و راز حرمت این ازدواج را دعوت به آتشی می‌داند که توسط مشرک انجام می‌شود؛ «أُولئِکَ یَدْعُونَ إِلَی النَّار» در حالی‌ که خداوند انسان را به سوی بهشت و مغفرت فرا می‌خواند: «وَ اللَّهُ یَدْعُو إِلَی الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ وَ یُبَیِّنُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ‌». در کنار انتخاب شایسته همسر، برای پاک زیستن عوامل دیگری هم شمرده شده؛ به‌عنوان مثال در آیه 187 سوره بقره، زن و شوهر لباس هم معرفی شده‌اند: «هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ».

از آنجایی که قرآن کتاب نور و هدایت است در کنار مباحث علمی و عقلی، نکته‌های اخلاقی و تربیتی را هم در لطیف‌ترین شکل بیان کرده است. بعضی نکات تربیتی این تعبیر که زندگی و حیات طیبه را به همراه می‌آورد عبارتند از: همان طور که لباس در طرح، جنس و رنگ باید مناسب انسان باشد، همسر نیز باید کفو انسان و متناسب با فکر، فرهنگ و شخصیت انسان باشد؛ همان طور که لباس مانع آسیب است، زن و شوهر نیز باید همدیگر را در مقابل آسیب‌های مادی و معنوی حفظ کنند؛ لباس عیوب انسان را می‌پوشاند و آبرو را حفظ می‌کند، زن و شوهر هم باید عیوب هم را بپوشانند و آبروی اجتماعی یکدیگر را حفظ کنند؛ همان طور که لباس انسان را از گرما، سرما و... حفظ می‌کند؛ زوجین هم باید در حوادث تلخ و شیرین زندگی، موجبات دلگرمی هم را فراهم کنند؛ همان طور که میان لباس و بدن رابطه گرم و صمیمی وجود دارد، باید میان زوجین هم صمیمیت و نزدیکی وجود داشته باشد؛ لباس حریم شخصی و خصوصی برای فرد به وجود می‌آورد، ازدواج هم باید چنین حریمی را به وجود بیاورد؛ و لباس باید از انواع آلودگی به دور باشد و باید زینت انسان و مایه آرامش او باشد. جالب است که در قرآن کریم، شب مایه سکونت معرفی (هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ) و به لباس تشبیه شده است: «وَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِبَاساً»؛ زوجین نیز مایه سکونت هم (وَ مِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا) و لباسِ هم معرفی شده‌اند.