اعظم طیرانی/

براساس مطالعات انجام شده در سال‌های ۸۵ و ۹۵ ارزش کار خانگی زنان از ۲۲ درصد جی دی پی در سال ۸۵ به 30 درصد در سال ۹۵ افزایش یافته است.

آن گونه که کارشناسان می‌گویند زنان می‌توانند براساس چارچوب شرع مقدس، برای خانه‌داری خود درخواست مزد کنند و در این زمینه وظیفه‌ای برای زن وجود ندارد، اما از آنجا که زنان در زندگی مشترک خود بسیاری از فعالیت‌های خانه را از سر عشق و علاقه انجام می‌دهند، موضوع حقوق و دستمزد برای خانه‌داری آن‌ها مطرح نیست. اما این مسئله را می‌توان بهانه‌ای برای کم ارزش دانستن «خانه داری» و «تربیت فرزندان» دانست.

•طبق قانون مدنی وظایف زوجه مشخص است

گرچه خانه‌داری شغل نیست اما وظیفه هم محسوب نمی‌شود و براساس قانون، زنان وظیفه‌ای برای انجام آن ندارند. محمد علی سهرابی مهر، وکیل پایه یک دادگستری در خصوص اجرت‌المثل ایام زوجیت می‌گوید: در عقد نکاح، حقوق و تکالیفی بر عهده زوجین است. به عنوان نمونه به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک تمام مهریه می‌شود و تأمین نفقه شامل مسکن، لوازم خانه، خوراک، پوشاک، هزینه‌های جاری زندگی، هزینه دارو و درمان بر مرد واجب است. از طرفی زوجه نیز موظف است تمکین کند و نسبت به امور منزل اقداماتی را انجام دهد.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه طبق قانون مدنی وظایف زوجه مشخص است، در شرع مقدس اسلام حتی شیر دادن به طفل جزو وظایف زوجه محسوب نمی‌شود و زوجه می‌تواند در قبال انجام این کار درخواست مطالبه اجرت کند. گرچه به لحاظ اخلاقی و انسانی، شیر دادن به طفل وظیفه و تکلیف مادر است و هیچ مادری از این کار سر  باز نمی‌زند.

این مدرس دانشگاه می‌افزاید: اگر زوجه نسبت به انجام امور خانه‌داری اقداماتی را شخصاً انجام دهد می‌تواند از مرد درخواست اجرت کند و براساس قانون حمایت از خانواده، ماده واحده مقررات راجع به طلاق و همچنین قانون مدنی که اصل را بر این گذاشته، اگر کسی کاری را برای دیگری انجام دهد اصل بر عدم تبرع و یا رایگان بودن است و زوجه می‌تواند حقوقی را مطالبه کند، یعنی خواسته خود را مبنی بر اینکه در ازای خانه‌داری هر ماه مبلغی را دریافت خواهد کرد به زوج اعلام کند.

•جایگاه زنان خانه‌دار در سیاست‌گذاری‌ها دیده نشده است

طیبه سیاوشی عنایتی،عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی بر موقعیت و جایگاه اجتماعی زنان خانه‌دار در اسناد بالا دستی کار تأکید می‌کند و می‌گوید: وقتی وارد سیاست‌گذاری‌ها می‌شویم این موضوع بسیار متفاوت است.

دکتر سیاوشی ادامه می‌دهد: موضوع بیمه زنان خانه‌دار که از دوره دوم مجلس مطرح بوده و براساس آن باید زنان خانه‌دار با بیش از سه فرزند از بیمه برخوردار شوند، هنوز ادامه دارد و با وجود  اینکه در برنامه ششم توسعه به تصویب رسیده و در بودجه امسال پیشنهاد شد اما متأسفانه رأی نیاورد.

به گفته وی با وجود همه تلاش‌هایی که در دوره‌های مختلف مجلس شورای اسلامی برای ارزش‌گذاری کار خانه‌داری شده است، اما هنوز جایگاه واقعی زنان خانه‌دار مشخص نشده و هنوز هیچ دولتی نتوانسته با پوشش بیمه‌ای آن‌ها در قوانین، جایگاه واقعی‌شان را به رسمیت بشناسد.حتی نام بردن از زنان خانه‌دار در قوانین بسیار حائز اهمیت است اما متأسفانه تاکنون این مهم در قانون ذکر نشده است.

• فرزندآوری مادران را نادیده گرفته‌ایم

دکتر سیاوشی با اشاره به اینکه ما اکنون با پدیده کاهش جمعیت مواجهیم و لازم است با دادن امتیازهایی به زنان خانه‌دار، در زمینه افزایش نرخ جمعیت برنامه‌ریزی کنیم تا با ارزش‌گذاری برای خانه‌داری زنان خانه‌دار به انتخاب خود افتخار کنند و اطمینان داشته باشند در سیاست‌گذاری‌های کشور جایگاه آن‌ها دیده شده و مورد توجه قرار گرفته‌اند. وی می‌گوید: باید بین خانم خانه‌داری که یک فرزند دارد با خانم خانه‌داری که دو یا چند فرزند دارد تفاوت‌هایی قائل شد و مزایای متفاوتی به آن‌ها داده شود. اما متأسفانه در کشور ما این امتیازها به مردان داده می‌شود و در واقع جایگاه زنان خانه‌دار به طور کامل نادیده گرفته شده است. طبق برنامه‌ریزی‌ها هر زن ایرانی باید در دوران زندگی خود دو و نیم فرزند داشته باشد، اما هیچ امتیازی برای فرزندآوری مادران در نظر گرفته نشده است در حالی که در جامعه ما بر خانه‌داری زنان خانه‌دار تأکید شده است.

• خانه‌داری باید ارزش‌گذاری شود

سیما فردوسی، روان‌شناس و مشاور خانواده نیز در این خصوص می‌گوید: خانه‌داری یکی از کارهای بسیار مهم و نیازمند مدیریت بسیار بالاست، چرا که در خانواده‌ای که ممکن است کودک محصل و فرد شاغل زندگی کنند، شرایط هر یک با دیگری متفاوت است؛ بنابراین ایجاد آسایش، تأمین بهداشت و تغذیه مناسب، مدیریت هزینه‌های زندگی و برقراری ارتباط با اعضای خانواده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اگر این خانه‌داری بخوبی انجام نشود به طور حتم هر یک از افراد خانواده به نوعی دچار آسیب خواهند شد،آسیب‌هایی که ممکن است مسیر انحرافی داشته باشد و تبعات آن تا پایان عمر همراه فرد باشد.

دکتر فردوسی ادامه می‌دهد: خانه‌داری باید نه تنها از سوی اعضای خانواده بلکه از سوی مسئولان جامعه نیز ارزش‌گذاری شود، چرا که آسایش و موفقیت اعضای یک خانواده مرهون زحمات عزیزی است که زحمت خانه‌داری خانواده را برعهده دارد.

•مسئولیت‌ خطیر زنان خانه‌دار

وی ادامه می‌دهد: فرزند پروری یکی از مسئولیت‌های خطیر زنان خانه‌دار است و مهم‌ترین مسئله‌ای که باید به آن پرداخته شود وضعیت روحی و روانی این خانم‌هاست که لازم است همسران این خانم‌ها به این مهم توجه داشته باشند. فرزند پروری کاری سخت، سنگین، یکنواخت و خسته‌کننده است و باید همه اعضای خانواده بویژه پدر خانواده در این خصوص همکاری کنند.

دکتر فردوسی در خصوص اهمیت برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت زنان خانه‌دار می‌گوید: رسانه‌های ما برای اوقات فراغت کودکان، دانش‌آموزان و سالمندان خوب کار کرده‌اند و اکنون تا حد قابل قبولی این مهم در جامعه نهادینه شده است؛ اما متأسفانه در زمینه اوقات فراغت زنان خانه‌دار که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است بسیار کم کار شده و جا دارد رسانه این کم‌کاری را جبران کند تا علاوه بر مسئولان، سایر اقشار جامعه نیز به اهمیت آن پی ببرند و برای آن برنامه‌ریزی کنند تا خانم‌های خانه‌دار هم به لحاظ روحی در سطح بالاتری قرار بگیرند.