اعظم طیرانی/
10سال پیش وقتی موضوع هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها به میان آمد فعالان حوزه بهداشت و درمان استقبال قابل توجهی از آن کردند به طوری که در همان سال نخست قرار شد بیش از 50 بیمارستان با هدف ایجاد مجموعه‌ای از مراکز نمونه درمانی به دست هیئت امنا سپرده شود، اما به مرور شور مدیریتی برای متقاضیان یکباره فروکش کرد و بتدریج موضوعی که حتی به قانون هم تبدیل شده بود به دست فراموشی سپرده شد. چند روز پیش قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت از ابلاغ آیین‌نامه اصلاح شده هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها پس از تأیید وزیر بهداشت خبر داد و بر این نکته تأکید کرد براساس دستورعمل پیشین هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها، این اتفاق به صورت واقعی تحقق نیافته زیرا موضوع استقلال مالی و جذب نیرو در آن در نظر گرفته نشده بود و در آیین‌نامه جدید این موارد در نظر گرفته شده است.
حال پرسش آن است که پس از یک دهه هنوز هم می‌توان به نتایج آن امیدوار بود؟
•کاهش محدودیت‌های اداری بیمارستان‌ها !
قاسم جان‌بابایی درباره پیامدهای مثبت هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها، می‌گوید:«وقتی بیمارستان‌ها یک بنگاه اقتصادی شده و هزینه‌های خود را ارزیابی کنند باید مثل همه مؤسسه‌هایی که مدیرعامل دارند به هیئت مدیره پاسخگو باشند و این اتفاق خواهد افتاد. هم اکنون دانشگاه‌های علوم پزشکی بر بیمارستان‌ها نظارت می‌کنند اما اگر افرادی که در بیمارستان‌ها کار می‌کنند، هیئت مدیره انتخاب کرده و سپس مدیرعامل منصوب شود، نقاط ضعف و قوت بیمارستان‌ها شناسایی می‌شود. به عنوان نمونه بیمارستان فیروزگر که به صورت هیئت امنایی اداره می‌شود یکی از موفق‌ترین بیمارستان‌ها از نظر مالی است چراکه بیمارستان‌های هیئت امنایی قدرت اختیار بیشتری داشته و محدودیت‌های اداری در آن‌ها کاهش می‌یابد».
به گفته وی «هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها اختلالی در کیفیت خدمات ایجاد نمی‌کند زیرا بیمارستان‌ها مجبور می‌شوند کیفیت را بالاتر ببرند تا بیمار برای دریافت خدمات سلامت به آنجا مراجعه کند. اصلاح ساختار و ارتقای نظام ارائه خدمات بویژه در بیمارستان‌ها از اولویت‌های مهم نظام سلامت هستند و هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها نیز یک راهکار مهم پیشنهادی در این زمینه محسوب می‌شود. براساس برخی مطالعات، هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها موجب ارتقای اختیار مسئولان بیمارستان‌ها و در نتیجه ارتقای وضعیت بیمارستان‌ها می‌شود».
• با بودجه دولتی نمی‌توان بیمارستان‌ها را اداره کرد
همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در خصوص اجرای این طرح در بیمارستان‌های دولتی گفته است: «با هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها نه تنها وضعیت بیمارستان‌ها بهبود می‌یابد، بلکه موجب کاهش هزینه‌ها خواهد شد».
به گفته هاشمی در حال حاضر برخی از بیمارستان‌ها به صورت هیئت امنایی اداره می‌شوند به طوری که هیئت امنا هزینه‌های بیمارستان و مراکز درمانی را محاسبه و بودجه سالانه برای آن طراحی و محل درآمدها و هزینه‌ها را مشخص می‌کنند. به دلیل اجرای «طرح تحول نظام سلامت» و اینکه اجرای این طرح مستلزم صرف هزینه‌های بالاست، نمی‌توان با بودجه دولتی بیمارستان‌ها را اداره کرد؛ بنابراین باید به سمت هیئت امنایی کردن بیمارستان‌ها گام برداشت.
•افزایش هزینه‌های درمان
این در حالی است که کارشناسان حوزه سلامت طبق هزینه‌های درمانی سال 90 اعلام کرده بودند، در صورت هیئت امنایی شدن بیمارستان‌های دولتی، پیش‌بینی می‌شود حدود 28 هزار میلیارد ریال اعتبارات جدید مورد نیاز باشد که لازم است توسط وزارت بهداشت و صندوق‌های بیمه تأمین شود.
به گفته محمدعلی شهابی، کارشناس حوزه بهداشت و درمان، مشابه این طرح در برخی از مراکز درمانی تحت پوشش تأمین اجتماعی در شهرهای اهواز، بیرجند، تهران، البرز، کرج و... در حال اجراست که مدیریت به صورت هیئت امنایی به افراد بازنشسته از بدنه همان مراکز درمانی واگذار شده، با این حال بخش سلامت تجاری شده در حالی که نباید حوزه سلامت را تجاری سازی کرد.
•اداره فامیلی بیمارستان‌ها
وی با اشاره به اینکه هیئت امنایی کردن بیمارستان‌ها با توجه به افزایش اختیار اعضای هیئت مدیره در اداره امور بیمارستان‌ها، از جمله حوزه استخدام موجب اداره فامیلی این مراکز درمانی می‌شود، می‌افزاید: با وجود اینکه سال‌هاست از تصویب قانون اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها می‌گذرد و بیشتر مدیران بر اشتباه بودن مدیریت فعلی اتفاق نظر دارند، آن گونه که باید در مورد این طرح کار نشده و به طور حتم اجرای «قانون اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها» نیز مانند «طرح تحول نظام سلامت » در بلندمدت نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.
این کارشناس ادامه می‌دهد: اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها در صورتی موجب تسهیل امور بیمارستان‌ها می‌شود که اعضای هیئت امنا از مجموعه اعضای کادر درمانی بویژه نماینده‌ای از سازمان‌های بیمه‌گر و همچنین پرستاران (که بیشتراعضای بدنه درمانی کشور را تشکیل می‌دهند) باشند، در این صورت با به کارگیری عقل و درایت جمعی می‌توان به ساماندهی مشکلات، زمینه‌سازی ارتقای کیفیت، رضایتمندی بیماران، ایجاد روش نوین مدیریت بیمارستان‌ها به صورت تشکیل هیئت امنایی و کسب امتیازات خاص در اعتباربخشی بیمارستان‌ها امید داشت.
•تجاری سازی بیمارستان‌ها
شهابی با بیان اینکه اگر هدف از «اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها» کاهش هزینه‌های نظام سلامت است باید عنوان آن را به «خصوصی سازی بیمارستان‌ها» تغییر داد، می‌گوید: در غیر این صورت باید بررسی شود که هدف وزارت بهداشت از هیئت امنایی کردن بیمارستان‌ها چیست؟ آیا هدف از اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها، ایجاد منبع درآمد برای این مراکز درمانی و برداشتن بار مالی نظام سلامت از دوش وزارت بهداشت است؟ باید به طور شفاف مشخص شود نقش سازمان‌های بیمه‌گر در مدیریت هیئت امنایی بیمارستان‌ها چه خواهد بود؟ آیا اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها موجب افزایش بار مالی برای سازمان‌های بیمه‌گر و یا مردم نخواهد شد؟ تکلیف آموزش در بیمارستان‌های آموزشی چیست و آیا بهتر نیست در صورت تجاری‌سازی حوزه سلامت، آموزش علوم پزشکی به وزارت علوم واگذار شود؟
به گفته وی اکنون نظام سلامت کشور در حال برنامه ریزی برای حرکت به سوی جامعه محوری و پیشگیری است، اما اگر اداره هیئت امنایی بیمارستان‌ها در بلندمدت موجب صنف سالاری گروهی خاص از پزشکان و افزایش هزینه‌های درمان شود تکلیف نظام سلامت کشور چه خواهد شد؟
•تعامل خیران با مدیریت بیمارستان‌ها
سید محسن روح الامینی، کارشناس دیگر این حوزه با دیدگاهی متفاوت از مزایای اداره هیئت‌امنایی بیمارستان‌ها، می‌گوید: اگر اداره امور بیمارستان‌ها توسط کارشناسان مرتبط و مورد اعتماد مردم واگذار شود، نه تنها خدمات درمانی به سمت خصوصی‌سازی هدایت نمی‌شود، بلکه تعامل خیران با مدیریت بیمارستان‌ها افزایش می‌یابد و با افزوده شدن مشارکت مردم بر بودجه‌های دولتی در اداره امور بیمارستان‌ها، خدمات درمانی بهتر و ارزان‌تری به بیماران ارائه خواهد شد.
•رعایت قوانین بالادستی
روح الامینی ادامه می‌دهد: اعضای هیئت امنا با همکاری خیران حوزه سلامت در قالب کارگروهی می‌توانند گامی جدی در ارتقای سطح خدمات و بهبود وضعیت بیمارستان‌ها بردارند و اگر نظارت و بازرسی از سوی وزارت بهداشت انجام شود، با رعایت قوانین بالادستی جایی برای اداره فامیلی بیمارستان‌ها و افزایش هزینه‌های درمان از جیب سازمان‌های بیمه‌گر یا مردم نخواهد ماند.
نظر شما