مصطفی فاروئی فیروزی/

 برجام برای آمریکا، فرصت ها و تهدیدهایی به همراه داشــت. به طور خلاصه، آن ها به صورت رسمی برای نخستین بار، دور میزی می نشستند که وزیر خارجه کشورِ تحقیرکننده سیاست خارجی ایالات متحده، با لهجه آمریکایی با آن ها صحبت می کرد.

 این برای آن ها به معنای قدرتِ کشاندن ایران به میز مذاکره بود. از طرفی این رخداد می توانست به عنوان شکست آمریکا و اثبات حقانیت جمهوری اسلامی تفسیر شود و حتی سندِ افول یکه تازی آمریکا در جهان چندقطبی قرن بیســت و یکم باشد.

چین، روسیه، سازمان هایِ جهانی و البته اروپای واحد، نقش ویژه ای در این مذاکرات بازی کردند و این وضعیت برای آمریکا، نقش اول بیشتر معاهدات و رژیم های بین المللی، یک الگوی خیلی بــد و تهدیدی برای آینده نظم جهانی بود. ثبت موفقیتِ طولانی ترین مذاکرات تاریخ دیپلماسی، به نام «همه» برای آن ها سخت بود.

تحمل «یکی مثل همه بودن» و اینکه در بحران های مشــابه بعدی، رئیس جمهور آمریکا، «تنها میان همه» در کنار مقامات دیگر کشــورها، عکس یادگاری بگیرند، به این زودی ها برای یکه تازِ ورود و خروج به معاهدات و توافق نامه ها، عادی نمی شود. نمونه بارز این یکه تازی ها را می توان در برخورد آمریکا با معاهده محیط زیستیِ منع گسترش گازهای گلخانه ای مشاهده کرد.

در زمان کلینتون به آن پیوست؛ در دوره بوش از آن خارج شد. اوباما آن را احیا کرد و ترامپ دوباره از آن خارج شد. خــروج آمریکا از برجام دو هدف عمده داشــت.

 نخســت؛ ضربــه زدن بــه چندجانبه گرایی در مسائل بســیار مهم و خرد کردن اعتبار دیگران از جمله اروپا به عنوان یک میانجی در مناقشات بین المللی. دوم؛ تحقیر سیاســت خارجی ایران و تحت فشــار قــرار دادن آن بــرای دور بعدی مذاکــرات. البته زمان بندی آن ها برای این اقدام، جالب توجه اســت.

انتخاب سالروز 13آبان برای اعلام تحریم های یکجانبه جدید یا درج نام سپاه در فهرســت گروه های به گمان آن ها تروریستی در روز پاسدار. ترامپ پس از پیروزی در انتخابات ریاســت جمهوری آمریکا تا انتخابات ریاســت جمهوری ایران، دو سال فرصت داشت تا از برجام خارج شود، اما ترجیح داد همچنان با تیم قبلی سیاســت خارجی ایران مواجه باشد؛ بنابراین تا زمان انتخابات ریاست جمهوری در ایران، به اعتبار برجام، مهم ترین دستاورد دولت یازدهم، ضربه ای وارد نکرد.

 اما پس از آن، کمتر از هفت ماه پس از روی کار آمدن دولت دوازدهم از برجام خارج شد. خــروج آمریــکا تا امــروز چه هزینــه ای برای آمریکا داشته اســت؟ «تقریباً هیچ». اروپا مثل تحقیرشده ای که پشت تحقیرکننده خود پنهان شده، تنها نظاره گر ادامه دعواست. بررسی پذیرش برجام های بعدی، از بیرون مرزها و گاهی از داخل ایران، در گوش رســانه های دنیا زمزمه می شود و جلــوی اجرای تعهداتِ «همه، غیــر از ایران» گرفته شده. حال باید پرسید با ترسی که در دل شرکت های سرمایه گذاری و تجاری برای همکاری با ایران کاشته شده، بازگشت آمریکا به برجام چه منافعی برای این کشور خواهد داشت؟ پاسخ به این پرسش، نگاه ما به بازگشت آمریکا به برجام را متفاوت می کند.