مهدی بهلولی، آموزگار/

«فراهم ساختن آموزش کیفی برای همه کودکان» بندی است که تقریباً سال‌هاست در همه متن‌ها و سندهای جهانی آموزش دیده می‌شود. حکومت‌ها وظیفه دارند در راستای تحقق این بند و هدف بکوشند و آموزشی کیفی و رایگان را برای همه کودکان فراهم سازند. «آموزش کیفی» هم بعد نرم‌افزاری دارد و هم بعد سخت افزاری.

در بعد نرم‌افزاری می‌توان به این موضوع اشاره کرد که آموزش باید، شهروندی شایسته زندگی نوین، سنجشگر، آزاداندیش، آشنا به حقوق بشر و اخلاق مدار که حقوق و وظیفه‌های شهروندی خود را می‌شناسد و به حقوق دیگران احترام می‌گذارد، پرورش دهد.

 در بعد سخت‌افزاری نیز می‌توان به وجود امکانات و تأسیسات ساختمانی مناسب یک محیط آموزشی فراخور آموزش در قرن 21 اشاره کرد. درخور درنگ اینکه در زمینه تعریف آموزش کیفی بویژه بعد نرم‌افزاری، اختلاف نظر وجود دارد. با این حال، مواردی وجود دارد که نهادهای جهانی نظیر یونسکو روی آن‌ها تأکید دارند و می‌توانند به عنوان هسته مشترکی برای تعریف «آموزش کیفی» درنظر گرفته شوند.

نخستین ویژگی یک کلاس درس مناسب و استاندارد این است که از ساختمانی ایمن و برخی امکانات شایسته همچون الکتریسته برخوردار باشد. شاید بدیهی به نظر برسد که کلاس باید در و دیوار و برق داشته باشد اما چه در ایران و چه در جهان، هنوز هم مدرسه‌ها و کلاس‌هایی وجود دارند که از همین شرایط پایه، بی‌بهره‌اند. هم اکنون در سطح جهان، تنها حدود 69 درصد دبستان‌ها دارای سیستم برق‌کشی هستند. این رقم در کشورهایی با کمترین توسعه یافتگی به طور میانگین به حدود 34 درصد می‌رسد و در کشورهایی نظیر نیجر و سیرالئون به 4 تا 5 درصد.

ویژگی دیگر به وجود ابزارهای شایسته برای آموزش، همچون میز و نیمکت و تابلو اشاره دارد، ابزاری که به روز شونده‌اند و با پیشرفت فناوری، دگرگون می‌شوند. بنابراین یک کلاس درس استاندارد در قرن حاضر، علاوه بر امکانات اولیه آموزشی باید به رایانه و اینترنت هم مجهز باشد. روش‌های نوین آموزش، روش‌های دانش‌آموز محور هستند که در آن‌ها دانش‌آموزان به یاری آموزگار و رایانه و اینترنت، به جست و جو درباره درونمایه درس می‌پردازند. سیستم سرمایش و گرمایش ایمن کلاس هم یکی‌دیگر از نکته‌هایی است که باید به آن توجه کرد. اگر دمای کلاس مناسب نباشد به طور جدی بر کیفیت آموزش اثر منفی خواهد گذاشت.

اما ویژگی مهم یک کلاس استاندارد که در فرایند یاددهی - یادگیری نقش بسیار برجسته‌ای دارد، شمار دانش‌آموزان کلاس است. پژوهش‌ها نشان داده کم کردن شمار دانش‌آموزان کلاس از 30 تا 22 به 15 دانش‌آموز، می‌تواند تأثیری چشمگیر بر عملکرد آموزشی دانش‌آموزان بگذارد چرا که تعداد دانش‌آموز کم کلاس بویژه در دو سال نخست آموزش، بسیار مهم است و تأثیر آن تا چند سال آینده ادامه خواهد یافت.

دانش‌آموزان منطقه‌های محروم و دانش‌آموزانی که از نظر اقتصادی و فرهنگی در محیط های خانوادگی و اجتماعی ضعیفی به دنیا آمده‌اند از کم بودن شمار دانش‌آموزان کلاس، سود بیشتری خواهند برد. نکته پایانی اینکه یک کلاس استاندارد در مدرسه استاندارد قرار دارد که از وجود الکتریسته، اینترنت، رایانه، تأسیسات سازگار شده با ناتوانی‌های دانش‌آموزان معلول، آب آشامیدنی سالم، توالت‌های تک جنسیتی و برخی از امکانات دیگر نظیر کتابخانه، از ویژگی‌های یک مدرسه استاندارد است که در توصیه‌های جهانی آموزش به آن‌ها تأکید شده است.