قدس آنلاین: چند سالی است که با فرا رسیدن برخی روزهای خاص که زمان انجام مناسک دینی هستند، مثل ایام حج، سوگواری سیدالشهدا و... موجی در فضای مجازی به راه می‌افتد که همچون دایگان دلسوزتر از مادر، این مسئله را ترویج می‌کنند که به جای هزینه کردن برای برگزاری مناسک دینی، به داد فقرا برسید و بیچارگان را دریابید و... گذشته از خاستگاه این جریان‌سازی‌ها، طبقه اجتماعی مروجان و سابقه آن که خود بحثی جداگانه می‌طلبد، در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام محسن ملکی، استاد حوزه علمیه خراسان، به بررسی این شبهه و همچنین جایگاه دینی برگزاری مناسک و رسیدگی به محرومان پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مقایسه انجام مناسک دینی و کمک به نیازمندان مغلطه است

حجت‌الاسلام محسن ملکی در ابتدا و با بیان اینکه کمک کردن به ایتام و فقرا از وظایف مهم و بنیادین در مذهب تشیع است، می‌گوید: در چارچوب اعتقادات به قرآن، پیامبر(ص)، اهل بیت(ع)، دیانت و شریعت مناسکی وجود دارد که مسلمانان باید به آن‌ها عمل کنند؛ از طرف دیگر کارهای عرفی که رنگ انسانی دارند مانند ساختن مدرسه یا بیمارستان در مناطق محروم و بسیاری کارهای نیک دیگر نیز وجود دارند.

او اضافه می‌کند: هر کار نیکو و خیری در جای خودش خوب و حتی لازم است. رسیدگی به فقرا، نیازمندان و مستضعفان به‌خصوص اگر در بین اقوام یا همسایگان باشند نه تنها کاری خوب که حتی لازم است و برای اهمال در آن باید پاسخگو بود. علاوه بر آن برپایی شعائر اسلامی، حفظ و تبلیغ آن‌ها و... به‌ویژه در مباحث و مسائلی که در آگاهی و بیداری مردم و جهت دادن به اذهان عمومی نقش‌آفرین است نیز امری بسیار نیکو و البته لازم و ضروری است.

استاد حوزه علمیه خراسان در ادامه توضیح می‌دهد: حتی در روایتی از پیامبر اکرم(ص) داریم، آن که سیر بخوابد و همسایه او گرسنه باشد، مسلمان نیست. اما مقایسه کردن انجام مناسک و مراسم دینی با کمک به نیازمندان یک مغلطه است؛ زیرا برپایی مراسم دینی مانند حج یا عزاداری و حضور در اربعین حسینی و... سبب پابرجا ماندن ارزش‌های اعتقادی و دینی در جامعه می‌شود.

برپایی مراسم دینی تعظیم شعائر الهی است

حجت‌الاسلام ملکی اضافه می‌کند: اگر با انصاف به کارکرد هیئت‌های مذهبی یا سایر مراسم دینی نگاه کنیم، نمی‌توانیم منکر این حقیقت شویم که این مراسم سبب سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها می‌شود و نمی‌توان با بهانه کمک به مستمندان که آن هم وظیفه شرعی و اخلاقی همه مسلمانان است، شعائر اسلامی را کمرنگ کرد.

وی با اشاره به آیه 32 سوره حج یادآور می‌شود: در این آیه آمده است «ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ»؛ یعنی این است مناسک حج و هر که شعائر الهی را بزرگ دارد، این کار نشانه تقوای دل‌هاست. منظور از شعائر الهی در این آیه شریفه انجام مناسک حج و قربانی در آن است. یکی دیگر از مصادیق بزرگداشت شعائر الهی برپایی مجالس عزاداری برای امام حسین(ع) است.

این پژوهشگر دینی به بخش مهم دیگری اشاره کرده و توضیح می‌دهد: تمام کارهای خوبی که بنده خدا انجام می‌دهد اگر ناشی از شعائر دینی باشد و سبب تقویت پایه‌های اعتقادی دین و فرمول‌های دقیق توحیدی شود، کاری پربرکت است؛ به طور مثال مدرسه‌سازی یا کمک به ضعفایی که با اعتقادات دینی انجام می‌شود برکت بیشتری از کارهای خیری دارد که بدون اعتقاد انجام می‌گیرد.

دلیل بیان شبهات غفلت یا دشمنی با دستورات خداست

او یادآور می‌شود: ایام عزاداری در محرم، صفر، اعیاد مذهبی و... در مسائل ارزشی از مصادیق بارز بزرگداشت شعائر الله است. فردی که به شکل واقعی برای امام حسین(ع) سیاه می‌پوشد یا با اخلاص مخارج خاصی انجام می‌دهد که جلوه‎‌های عزا، ماتم، تعظیم و ماندگار شدن پایه‌های اعتقادی عاشورایی و دین است، سبب می‌شود هم خود و هم آنان که از آن‌ها استفاده می‌کنند به انجام کارهای خیر تحریک شوند. بسیاری از کارهای خیر مهمی که انجام می‌شود مانند ساخت مدرسه، بیمارستان و... همه نتیجه کار افرادی است که مقداری از سرمایه خود را به مناسک دین اختصاص داده‌اند.

ملکی به آسیب‌های این حوزه نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: ممکن است فردی از این موارد سوءاستفاده کند که البته این سوءاستفاده از هر چیزی ممکن است انجام شود؛ از قرآن، چهره حزب‌اللهی، بسیاری از مظاهر دینی و... . شاید افرادی که این شبهات را وارد می‌کنند اشخاصی را دیده‌اند که به ظاهر در راه اسلام هزینه و سپس از این سفره‌ها سوءاستفاده می‌کنند. اما اگر واقعیت کار دیده شود مشاهده می‌شود این‌ها شبهه‌افکنی واضحی است منشأ آن غفلت یا دشمنی با دستورات خداوند است.

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه می‌کند: اگر بنیادین فکر کرده و اصول‌گرای حقیقی، اعتقادی و قرآنی و نه سیاسی باشیم، به این نتیجه می‌رسیم که باید برای مناسک واجب و مستحبات صحیح، درست و با اخلاص و اعتقاد سرمایه‌گذاری شود؛ زیرا عرفیاتی که شریعت آن‌ها را امضا می‎‌کند مانند همین برنامه‌هایی که در کشور داریم؛ سیاه پوشیدن‌ها، خرج دادن‌ها، عزاداری‌ها، اطعام‌ها و... مبنایی برای کارهای اجتماعی بزرگ می‌شود که طبق آثار وضعی، جامعه را به سمت نیکی‌ها، خیرات و برکات تحریک می‌کند.

تضعیف تعصب دینی مردم برای آسایش دنیاپرستان

او تأکید می‌کند: اینکه تمام کارهای دینی را تعطیل کرده و مثلاً به ازدواج جوان‌ها و رفع مشکلات مردم بپردازیم یک نوع مغالطه است. گاهی در اوضاع سیاسی و اجتماعی موجود، افرادی در تلاش هستند قدرت، عزت و تعصب معقول مردم و جوان‌ترها را تضعیف کنند که مزاحم دنیاپرستان نباشند. شاخصه‌های تأثیرگذار در حیات دینی مردم همین مراسم دینی است که بین مردم با جدیت دنبال می‌شود.

حجت‌الاسلام ملکی در پایان می‌گوید: اگر کسی دین را بر اساس اعتقادات مخلصانه و صحیح خود برپا کرده و با اعتقادات صحیح و دقیق مجلس گرفته و عزاداری برگزار کند، به این معناست که زندگی خود را شخصی ندیده و هر چه برای خود می‌پسندد برای دیگران هم می‌پسندد. دغدغه‌مندی از آثار انجام شدن مخلصانه این اعمال و کارهای خیر است. با همان ایده، خدمت به خلق زیباتر و دقیق‌تر در جامعه تحقق پیدا کرده و پشتوانه کارهای خیر می‌شود.

انتهای پیام/