دکتر حسین فکوری حاجی یار؛ روان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه/

با پیچیده‌تر شدن زندگی و روند سریع تغییرات در جامعه، اغلب افراد در هر سطحی که باشند حداقل برای سر و سامان دادن به امور زندگی و مقابله با تنش‌ها و افزایش کارایی در روابط اجتماعی،‌ خانوادگی و شغلی خود در مقاطعی نیازمند مشاور هستند. زیرا حداکثر 20درصد سلامت انسان به بعد جسمانی‌اش برمی گردد و 80درصد آن مربوط به سه بعد روان‌شناختی، اجتماعی و معنوی است. بر همین اساس در کشورهای توسعه‌یافته، فقط 15 تا 20درصد بودجه سلامت صرف سلامت جسم و حداقل 80درصد صرف سلامت روانی، اجتماعی و معنوی افراد جامعه می‌شود، در حالی که در کشور ما کمتر از 3درصد بودجه‌ها به سلامت روان اختصاص پیدا کرده و این در حالی است که بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت 5 تا 10 درصد شیوع بیماری‌های روانی در کشورمان را افسردگی تشکیل می‌دهد و با وجود اینکه فرهنگ مشاوره و مراجعه به روان‌شناسان در بسیاری از مردم جامعه ایجاد شده اما پرداخت هزینه‌های خدمات مشاوره و روان‌شناسی، از توان مالی بسیاری از خانواده‌ها خارج است و بیمه نبودن این خدمات، رغبت آن‌ها را برای مراجعه به مشاور و روان‌شناس کاهش می‌دهد.

نکته قابل توجه در این زمینه این است که بسیاری از بیماری‌های جسمی که با یکی دو نسخه و در فاصله چند روز بهبود می‌یابد مشمول بیمه می‌شوند، اما افراد جامعه زمانی که در تنگناها و سردرگمی‌هایشان برای غلبه بر افسردگی و اضطراب، بهبود مهارت‌های رفتاری ارتباطی و... نیازمند کمک، آموزش و مشاوره روان‌شناختی هستند، بدون حمایت‌های بیمه‌ای به حال خود رها می‌شوند.

بنابراین با توجه به تأثیر مداخلات روان‌شناختی در کاهش آسیب‌های اجتماعی و کاهش بار هزینه‌های اقتصادی بر دوش خانواده‌ها و جامعه، با کمک مداخلات روان‌شناسی به موقع می‌توان از بروز بسیاری از طلاق‌ها، اختلالات خلقی متعدد در کودکی و بزرگسالی- که ابتلا به آن‌ها- می‌تواند منجر به افسردگی، افت تحصیلی، نارضایتی از زندگی، بزهکاری و یا جامعه‌ستیزی شود، پیشگیری کرد.

با توجه به اینکه پرداخت هزینه‌های مشاوره و خدمات روان‌شناختی خارج از توان عموم مردم است، اگر بیمه‌های درمانی این هزینه‌ها را زیر پوشش قرار دهند، با سرمایه‌گذاری در این حوزه از پرداخت هزینه‌های سنگین و جبران‌ناپذیر در سایر حوزه‌ها، از نظام سلامت گرفته تا حوزه خانواده، مدرسه و جامعه پیشگیری خواهد شد. در حالی که برخی مواقع یک مشکل عاطفی کوچک می‌تواند منجر به بروز مشکلات فراوانی به لحاظ جسمی و خلقی در فرد شود در حالی که می‌توان با مراجعه به روان‌شناس مشکل مورد نظر را ریشه‌یابی و برطرف کرد و علاوه بر بهبود بهداشت روانی مراجعه‌کننده از بروز مشکلات روان‌تنی و آسیب‌های اجتماعی احتمالی که ممکن است او، خانواده‌اش و حتی افراد جامعه را تهدید کند و از صرف هزینه‌های متعدد برای درمان و یا جبران بخشی از آسیب‌ها- صرف نظر از آن دسته از آسیب‌هایی که جبران‌ناپذیر است- نیز پیشگیری کرد.

خدمات مشاوره‌ای روان‌شناختی نه تنها در کاهش هزینه‌های درمان‌های روان‌تنی بلکه در کاهش جرایم متعدد و آسیب‌های اجتماعی، کاهش هزینه‌های قضایی، کاهش زندانیان، کاهش ناکارآمدی افراد جامعه و از سوی دیگر افزایش موفقیت تحصیلی، شغلی و تثبیت ازدواج‌های موفق تأثیرگذار است.

تعرفه خدمات مشاوره روان‌شناختی مانند تعرفه‌های نظام پزشکی تعریف شده و اگر زیر پوشش خدمات بیمه‌ای قرار گیرد علاوه بر اینکه از حالت خدمات لوکس خارج می‌شود و امکان بهره‌مندی عموم مردم به ویژه اقشار کم‌درآمد جامعه از این خدمات فراهم خواهد شد، کنترل و نظارت بیشتر بر تعرفه‌های خدمات روان‌شناسی نیز فراهم می‌شود.

مهم‌ترین دشمن سلامت روان فقر است که شامل فقر فرهنگی، مادی و آموزشی می‌شود. مسئله مهم در مورد افراد مبتلا به اختلالات روانی و یا افراد دارای مشکلات فردی و یا خانوادگی این است که بکوشیم با حمایت از آن‌ها در حوزه‌های ذکر شده مانع از تشدید بیماری روانی و یا مشکلات آن‌ها شویم که این موضوع مستلزم داشتن شبکه بهداشتی درمانی کارآمد و حمایت بیمه‌ها از خدمات روان‌شناختی است تا بتوانیم با ارائه به موقع این خدمات افرادی را که دچار اختلالات روحی، روانی، خلقی و یا رفتاری هستند را به سلامت روانی برگردانیم و از بروز آسیب‌ها و بیماری‌های ناشی از آن پیشگیری کنیم.