قدس آنلاین: هرچند بعضی‌هایشان این ادعا را قبول دارند اما بعضی‌های دیگرشان هم معتقدند معیارهای بنیاد نوبل در طول ۱۱۸ سال فعالیتش، بارها تحت تأثیر سیاست قرار گرفته، به همین خاطر نمی‌شود آن را یک جایزه معتبر علمی دانست. با این همه اما نمی‌شود انکار کرد بنیاد نوبل هر سال هنگام اهدای جوایزش تا چند روز رسانه‌های دنیا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جوایزی که اگرچه خیلی‌ها برای دریافتش سر و دست می‌شکنند اما هستند نویسنده‌ها و دانشمندهایی که حتی پس از انتخاب شدن توسط هیئت داوری آکادمی نوبل، به قول قدیمی‌ها به بختشان پشت پا می‌زنند و این جایزه را قبول نمی‌کنند.
وصیت‌نامه آقای «آلفرد»
جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت آلفرد نوبل پایه‌گذاری شد. هرچند خیلی‌ها نوبل را به دلیل ابداع «دینامیت» می‌شناسند اما او در اصل کارخانه‌دار و شیمیدان بود. طبق وصیت آقای نوبل، پنج جایزه به‌طور سالانه در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات، اقتصاد و صلح؛ به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به مردم کرده باشند.
اگرچه وصیت‌نامه نوبل، بنیان‌گذار این جوایز بود اما چون طرحش کامل نبود، حدود پنج سال طول کشید تا اطرافیانش طرح را کامل کرده و بنیاد نوبل را تأسیس کنند. در ۱۰ دسامبر ۱۹۰۱ یعنی دقیقاً پنج سال پس از درگذشت آلفرد نوبل، نخستین جایزه این بنیاد به برندگانش اهدا شد.
البته ششمین جایزه یعنی جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی هم در سال ۱۹۶۸ میلادی، توسط بانک مرکزی سوئد پایه‌گذاری شد که خیلی‌ها او را جایزه نوبل واقعی نمی‌دانند وهمین حالا هم در لیست رسمی جوایز بنیاد نوبل جایی ندارد.
از پارتی‌بازی تا فساد جنسی
تا یشاز پنجشنبه هفته گذشته که آکادمی نوبل جایزه ادبیات سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ را یکجا به برندگانش اهدا کرد، «کازوئو ایشی‌گورو» همان نویسنده انگلیسیِ ژاپنی‌تبار که رمان‌های معروف «بازمانده روز» و «هرگز رهایم مکن» را نوشته است، آخرین نویسنده‌ای بود که در سال ۲۰۱۷ موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شده بود.
از سال ۱۹۴۸ به این طرف، جایزه نوبل ادبیات به طور ممتد به چهره‌های مختلف ادبی اهدا شده بود تا اینکه سال گذشته به دلیل بالا گرفتن حواشی رسوایی‌های جنسی «ژان کلود آرنالت»، همسر «کاترین فروستنسون» یکی از اعضای آکادمی نوبل، اعضای این آکادمی تصمیم گرفتند اهدای جایزه ادبیات را برای اولین بار در ۷۰ سال گذشته لغو کنند. موج رسوایی‌های جنسی که بالا گرفت، بسیاری از اعضای آکادمی مجبور به استعفا شدند. کار حتی به جایی رسید که «سارا دنیوس»، رئیس آکادمی نوبل هم استعفایش را اعلام کرد. پس از همین حواشی هم بود که صدها نویسنده و مدرس دانشگاه در سوئد به‌شدت به آکادمی نوبل تاختند و در بیانیه مشترکشان اعلام کردند که این نهاد، دیگر برای اعطای این جایزه صلاحیت ندارد. فساد مالی و پارتی‌بازی، اعطای جوایز نوبل اقتصاد به اقتصاددانان نئولیبرال، تبعیض میان دانشمندان آمریکایی و غیرآمریکایی و نسبت چند برابری برندگان آمریکایی‌تبار نسبت به برندگان سایر نقاط دنیا، عدم اعطای جوایز به زنانِ دانشمند و دانشمندان کشورهای غیرغربی، بخش کوچکی از لیست بلند بالای اتهام‌های وارد شده به بنیاد نوبل بود.
طرفدار نسل‌کشی
آکادمی نوبل روز پنجشنبه اعلام کرد «اولگا توکارچوک» نویسنده لهستانی برنده نوبل سال ۲۰۱۸ و «پیتر هاندکه» نویسنده اتریشی برنده نوبل سال ۲۰۱۹ شده اند. هرچند پس از رسوایی‌های سال ۲۰۱۸ و کمپین‌های اعتراضی که به دنبال آن علیه نوبل راه افتاد، این آکادمی سعی داشت امسال اعتبار جایزه ادبیاتش را احیا کند اما فقط چند ساعت پس از اعلام نام «پیتر هاندکه» به عنوان برنده سال ۲۰۱۹، موجی از انتقادهای جدید علیه این آکادمی سوئدی به راه افتاد. دلیل این انتقادها را هم باید در دیدگاه‌های سیاسی جنجالی این نویسنده و سوابق نه چندان درخشانش در عرصه سیاسی پیدا کنیم.
هاندکه اتریشی، در دهه ۱۹۹۰ و سال‌های جنگ بوسنی طرفدار صرب‌هایی بود که نسل‌کشی راه انداخته بودند. به همین دلیل ویم وندرس، فیلمساز مشهور آلمانی که قرار بود در چند پروژه با «هاندکه» همکاری کند، با او قطع ارتباط کرد و ناشران بزرگ آلمانی و اتریشی هم حاضر به چاپ کتاب‌هایش نبودند. هاندکه اما هیچ وقت از مواضع جنجالی‌اش کوتاه نیامد و حتی سال ۲۰۰۶ در مراسم تدفین اسلوبودان میلوشویچ، رئیس‌جمهور سابق یوگسلاوی که به دلیل جنایت‌های بی شمارش علیه بشریت به «قصاب بالکان» معروف شده بود، حضور پیدا کرده و چند دقیقه‌ای هم در ستایش او سخنرانی کرد! به همین خاطر حالا که نوبل جایزه ادبیات را به او داده، مخالفان می‌پرسند چرا نوبل به یک طرفدار نسل‌کشی جایزه می‌دهد؟
سینه‌چاک هیتلر
هرچند بسیاری از رسانه‌ها و چهره‌های ادبی آن‌طرفی، از انتخاب امسال آکادمی نوبل شاکی شده‌اند اما بیشتر چهره‌های داخلی مثل اسدالله امرایی، مهشید میرمعزی و... جدا از دیدگاه‌های سیاسی، هاندکه را از لحاظ فنی و ادبی لایق دریافت این جایزه می‌دانند! با وجود این اما نمی‌شود انکار کرد جایزه نوبل امسال هم تحت تأثیر سیاست‌های این آکادمی به چهره‌ای جنجالی به نام هاندکه اهدا شده است. «هاندکه» ای که به قول احسان رضایی، نوبل بردنش مو نمی‌زند با کنوت هامسونِ نروژی (برنده نوبل ادبی ۱۹۲۰) که کشته‌مرده هیتلر بود. هامسون در سال ۱۹۴۳ جایزه نوبلش را به یوزف گوبلز، وزیر تبلیغات هیتلر اهدا کرد و پس از مرگ هیتلر هم در مورد او گفت: «من لایق آن نیستم که در مورد آدولف هیتلر با صدای بلند صحبت کنم. او یک جنگجو برای بشریت و یک بشارت‌دهنده عدالت برای تمام ملت‌ها بود»! البته فراموش نکنید که کنوت هامسون قبل از اینکه از هیتلر حمایت کند، نوبل برده بود و حتی پس از موضعگیری‌های عجیب و غریبش نامش از لیست برندگان خارج شده بود، در حالی که هاندکه پس از حمایت از قصاب بالکان و جریان‌های فاشیستی، برنده جایزه نوبل شده است!
نظر شما