فاطمی نسب/

 علامه سیدجعفر مرتضی عاملی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع و از علمای برجسته حوزه علمیه قم و لبنان شنبه این هفته و پس از یک ماه بستری شدن در بیمارستان رسول اعظم بیروت درگذشت. درگذشت این عالم شیعی که کمتر در میان ایرانیان شناخته شده بود واکنش‌های زیادی از سوی شخصیت‌ها و بزرگان حوزوی در پی داشت و موجب شد گوشه‌ای از شخصیت برجسته این عالم شیعی برای عموم مردم آشکار شود.

در همین راستا رهبر معظم انقلاب دوشنبه همین هفته رحلت این عالم برجسته را تسلیت گفتند و در پیامی فرمودند: «خبر درگذشت عالم خدمتگزار و پر تلاش جناب حجت‌الاسلام والمسلمین آقای سیدجعفر مرتضی در لبنان را با تأسف دریافت کردم. این عالم بزرگوار با تألیفات وزین و پرحجم و محققانه‌ خود در تاریخ صدر اسلام که از نگارشی شیوا و قلمی قدرتمند برخوردار است، خدمت بزرگی به دنیای اسلام تقدیم کرده و نیاز فرهنگی مهمی را برآورده ساخته است. اینجانب به خاندان مکرم و بازماندگان ایشان و به جامعه‌ علمی لبنان تسلیت عرض می‌کنم و رحمت و مغفرت الهی و حشر با اجداد طاهرین را برای وی مسئلت می‌نمایم».

همچنین آیت الله رئیسی، رئیس قوه قضائیه نیز در پیامی ارتحال آیت‌الله سید جعفر مرتضی عاملی را تسلیت گفت. در این پیام آمده است: «ارتحال عالم مجاهد و فرهیخته علامه آیت‌الله سید جعفر مرتضی عاملی(ره) از علما و محققان برجسته اسلامی مقیم لبنان که پس از عمری تلاش و مجاهدت خالصانه در عرصه علم و عمل به رحمت الهی پیوست را به محضر بقیه الله الاعظم(عج)، مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و خاندان مکرم آن مرحوم و جامعه علمی لبنان تسلیت می‌گویم».

رئیس قوه قضائیه در پیام خود، آرزوی رحمت و مغفرت الهی و علو درجات برای این عالم فقید مسئلت نموده و افزوده است: «ان شاء الله خدمات خالصانه آن عالم مجاهد و وارسته به نهضت جهانی اسلام و مکتب اهل بیت عصمت و طهارت(ع) مقبول درگاه الهی قرار گیرد و اندوخته مناسبی برای آخرت ایشان باشد».

حجت الاسلام حسن روحانی نیز در پیامی با تسلیت رحلت حضرت آیت‌الله سیدجعفر مرتضی عاملی؛ عالم ربانی و مدرس برجسته مکتب اهل بیت(ع) از درگاه خداوند بزرگ برای آن مرحوم علو درجات و همجواری با اولیای الهی و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسئلت کرد.

در متن پیام حجت الاسلام روحانی آمده است: «رحلت عالم ربانی و مدرس برجسته مکتب اهل بیت(ع)، حضرت آیت‌الله سیدجعفر مرتضی عاملی موجب تأثر و تألم گردید. این متفکر و محقق پر تلاش علوم قرآنی با سال‌ها پژوهش ژرف در عرصه شیعه‌پژوهی و سیره‌نگاری، خدمات ماندگاری به فرهنگ تشیع نمود و در حوزه‌های علمیه قم و لبنان، شاگردان برجسته‌ای پرورش داد. اینجانب ضایعه فقدان این اندیشمند و پژوهشگر فرهنگ و معارف اسلامی را به بیت مکرم ایشان، حوزه‌های علمیه و مردم شریف لبنان تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند بزرگ برای آن مرحوم علو درجات و همجواری با اولیای الهی و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسئلت دارم».

 سید جعفر مرتضی عاملی عالم دینی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع، سیره‌نگار شیعی و از عالمان حوزه علمیه قم و لبنان بود. وی کتاب‌هایی در زمینه سیره اهل بیت تألیف کرده که الصحیح من سیرة النبی الاعظم و مأساة الزهراء از جمله این آثار است.

از فعالیت‌های مهم جعفر مرتضی در سال‌های اقامت در قم، می‌توان به پژوهش در زمینه‌های مختلف تاریخ و عقاید شیعه، راه‌اندازی «منتدا» یا «مدرسه علمیه جبل عاملی ها» و تدریس برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس اشاره کرد. وی در همین سال‌ها از تدریس، ارائه مشاوره‌های تحقیقاتی و ایجاد شرایط مناسب برای تحصیل طلاب لبنانی نیز غافل نبود. مرتضی در ۲۵ سال سکونت در شهر قم ضمن حمایت و تربیت طلاب لبنانی در صورت ضرورت به حمایت از ایدئولوژی انقلاب اسلامی پرداخت و مباحثی در حکومت از سیره اهل بیت تدوین نمود.

یکی از ویژگی‌های مهم سیره‌نگاری علامه مرتضی عاملی در تسلط زیاد او به منابع کهن به‌ویژه منابع اهل سنت است. یکی از دلایلی که علامه در پاسخ به شبهات مطرح شده ــ به‌ویژه در عصر جدید توسط سلفی‌ها ــ موفق عمل کرده همین بهره بردن از منابع مذاهب مختلف است و به همین دلیل نیز آن‌ها نتوانسته‌اند هیچ ردیه‌ای بر آثار علامه بنویسند. علامه تعصبی به استفاده صرف از منابع شیعی ندارد و می‌توان گفت که تسلط او بر منابع اهل سنت نیز مثال زدنی است.

گفتنی است؛ روزنامه قدس پنجشنبه گذشته و پیش از ارتحال این عالم ربانی، در پرونده‌ای به زندگی و سلوک فکری این محقق برجسته پرداخت.