قدس آنلاین: «قصر الدشت» با ۶۲۰ صفحه و «قمحانه» با ۴۵۰ صفحه عناوین این دو جلد رمانی هستند. صحرایی در این دو جلد علاوه بر نوشتن از زندگی شهید اسکندری به روایت شش دهه از تاریخ معاصر ایران هم پرداخته است.
«عبدالله اسکندری» در محله فقیرنشین قصرالدشت شیراز متولد شد که همین مساله سبب شده تا خاطرات خاص و شیرینی در این مرحله از زندگی او رقم بخورد و در دوران جوانی در هشت سال دفاع مقدس عاشقانه جنگید و سپس به سوریه رفت.او نخستین شهید مدافع حرم به دست داعش است که سر وی را جدا کرده بودند و متاسفانه پیکر این شهید بزرگوار به وطن بازنگشت.
گفت‌وگوی ما را با نویسنده راجع به این رمان دو جلدی بخوانید.
* راجع به انتخاب عناوین«قصر الدشت» و «قمحانه» توضیح دهید؟
** کتیبه ژنرال یک رمان هزار صفحه‌ای است بر اساس زندگی شهید اسکندری مدافع حرم که در سوریه سربریده شد.این اثر در دو جلد و با عنوان‌های «قصر الدشت» و «قمحانه» نوشته شده است. قصر الدشت شهر محل تولد راوی و قمحانه شهری در سوریه و محل شهادت اوست.
به بیانی عنوان جلد اول نام محل تولد و عنوان جلد دوم نام محل شهادت راوی است. با انتخاب این عناوین خواستم پیوند بین ایران و سوریه در بحث دفاع از حرم و دفاع مقدس ما معنا پیدا کند.
اسم کلی کتاب کتیبه ژنرال است. کتیبه مکانی در سوریه است که شهید در آن جا حضور پیدا می‌کند و به شهادت می‌رسد. البته دلیل من برای انتخاب این عنوان، کتیبه انقلاب اسلامی‌بود و برای همین داستان در ۲۲ کتیبه به جای فصل نوشته شده است که نمادی است از ۲۲ بهمن ماه و روز پیروزی انقلاب اسلامی.
* رمان چه برهه‌ای از زندگی شهید اسکندری را در بر می‌گیرد؟
** رمان از سال‌های پیش از انقلاب و وقایع دهه ۴۰ ، همزمان با سال‌های تولد راوی آغاز می‌شود. این اثر اگرچه به زندگی این شهید بزرگوار پرداخته است اما در حقیقت نویسنده به انگیزه نوشتن داستان زندگی شهید به شش دهه از تاریخ معاصر ایران یعنی از دهه ۴۰ تا سال‌های اخیر پرداخته و به همین دلیل اتفاقات انقلابی که با کودکی راوی توام شده، در رمان منعکس شده است. مخاطب با خواندن این اثر علاوه بر آشنایی با شهید اسکندری با وقایع انقلاب هم همراه می‌شود.
* در روایت زندگی شهید چه مسایلی از تاریخ ایران و انقلاب مورد توجه قرار گرفته است؟
* وقایع سال ۱۳۴۲ و اتفاقات پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، پیروزی انقلاب، دفاع مقدس و حضور این شهید در سال‌های جنگ و عملیات‌های مهم دفاع مقدس، مجروحیت‌های پی در پی او بواسطه حضور در جبهه‌ها، نقش سازمان مجاهدین خلق و منافقان با روایت‌های داستانی گفته می‌شود. بعد از جنگ شهید اسکندری وارد مسوولیت‌های پشت جبهه می‌شود و اتفاقاتی مثل انتخابات‌ها و ماجرای ۸۸ روایت می‌شود تا زمانی که او بازنشست می‌شود و با بازنشستگی ایشان به نظر می‌آید باید کار تمام شده باشد و به مقصد رسیده باشد اما دغدغه ذهنی او همواره این بوده است که چرا با اینکه چندین بار مجروح شده است اما تا به حال شهید نشده است و واگویه‌هایی با خودش دارد. به هر حال او به سوریه اعزام می‌شود و در یکی از عملیات‌های مهم که عملیت آفندی و یا حمله هجومی‌بوده است ، شهید می‌شود و سرش بریده می‌شود.
* رمان با روایت و زمان خطی نوشته شده است یا نوع روایت به گونه دیگری است؟
* نه روایت رمان در زمان حال است و با فلاش بک، اتفاقات تاریخ ۶۰ ساله اخیر بیان می‌شود و در نهایت داستان دوباره با شهادت شهید به زمان حال باز می‌گردد. زمان داستان خطی نیست و دایره‌ای است.
* باتوجه به اینکه شهید اسکندری در سوریه شهید شده است. چه بخشی از کتاب مربط به سوریه و اتفاقات این کشور است؟
** حدود ۲۵۰ صفحه از این کتاب مربوط به سوریه و اتفاقاتی است که در این کشور رخ می‌دهد .
* نوشتن این کتاب چقدر طول کشید؟
** نوشتن این اثر از سال ۹۳ همزمان با شهادت شهید اسکندری آغاز شد و تا سال ۹۸ و چندماه گذشته که به ناشر سپرده شد به طول انجامید.
* در میان آثاری که با موضوع دفاع مقدس نوشته اید، جایگاه «ژنرال کتیبه» کجاست؟
** داستان در حوزه رمان‌های انقلاب و دفاع مقدس حرف نویی برای گفتن دارد که من این کتاب را رمان انقلابی و اسلامی‌می‌دانم . در چندین جلسه هم گفته‌ام این کتاب «جنگ و صلح» من است . چون یک رمان مطول هزار صفحه‌ای است و تحقیقات میدانی و نوشتن اثر هم ۵ سال زمان برد. از آن جا که مقام معظم رهبری گفته بودند ما در دفاع مقدس اثری مانند جنگ و صلح نداریم . سعی کردم به بهانه این شخصیت که در بحبوحه کلیه اتفاقات انقلاب بوده است به روایت تاریخ چند دهه معاصر ایران بپردازم.
* رمان شما در ذیل رمان تاریخی دسته بندی می‌شود یا رمان شخصیت؟
** به دلیل پرداختن به تاریخ می‌تواند رمان تاریخی باشد و از آن جا که سیر شخصیت شهید مورد توجه است و شخصیت او برای مخاطب شکافته می‌شود در ذیل رمان شخصیت هم قرار می‌گیرد. نسل چهارم انقلاب همیشه می‌پرسند، میوه انقلاب کجاست . من به عینه می‌گویم در این اثر شهید اسکندری به عنوان میوه انقلاب معرفی می‌شود. او به عنوان شخصیتی شجاع، پرکار ، جسور، مهربان و مردم دوست تلاش می‌کند زندگی خودش و خانواده اش را وقف خدمت به مردم کند. خانواده این شهید به خصوص مادرش در شکل گیری شخصیت او تاثیر زیادی دارند که در کتاب هم به این مسایل پرداخته شده است.
* برای نوشتن این اثر از چه منابعی استفاده کردید؟
* نوشتن اثری که قرار است بر پایه مستندات باشد معمولا با گفتگو با خانواده، اطرافیان و دوستان شروع می‌شود که من هم از این قاعده پیروی کردم. اما ویژگی این کتاب این بود که من با شهید اسکندری رفاقت و دوستی داشتم و اصلا برای همین این کتاب را نوشتم. اما آنچه الان منتشر شده با تصویری که من از نوشتن اثر داشتم خیلی متفاوت است.به هر حال منبع اول من ابتدا خانواده بود و بعد رفقا و سابقه آشنایی که من با ایشان داشتم و در کنار این‌ها سفرهایی بود که من رفتم. و چون از نحوه شهادت ایشان کسی اطلاع نداشت در آخر به سوریه و محل شهادت ایشان رفتم و متوجه نحوه شهادت ایشان شدم .
* چرا شما مانند سایر نویسندگان دست به نوشتن یک زندگی نامه داستانی نزدید و بر اساس زندگی شهید، رمان نوشتید؟
** به خاطر رفاقتی که با ایشان داشتم بعد از شهادت ایشان احساس وظیفه کردم که اثری درباره زندگی ایشان بنویسم. ابتدا ۲۰۰ صفحه زندگی نامه برای ایشان نوشتم و راضی هم بودم اما همان زمان کتاب گفتوگویی با همسر این شهید منتشر شد . اتفاقا این کتاب را افرادی نوشته بودند که شاگردان خود من بودند اما من نمیدانستم. بعد انتشار آن کتاب، چاپ زندگی نامه معنایی نداشت برای همین آن زندگی نامه را منتشر نکردم و کتاب را از سبک زندگی نامه نویسی به رمان تغییر دادم. ۲۰۰ صفحه به هزار صفحه گسترش پیدا کرد. البته من از این تغییر خیلی خوشحال شدم چون شخصیت او به گونه‌ای بود که می‌شد مانور بیشتری داد و به بهانه روایت زندگی این شهید بزرگوار به چند دهه از انقلاب هم پرداخت که نهایتا منابع هم گسترش پیدا کرد و این اتفاق هم افتاد.
* درام تقابل خیر و شر است و یکی از عناصر لازم رمان درام است. در مورد رمان‌هایی که شخصیت شهید دست مایه نوشتن داستان قرار می‌گیرد. درام چطور شکل می‌گیرد؟
** این تقابل هم می‌تواند در شخصیت باشد و هم در بیرون شخصیت و جامعه اطراف او. این نوع تقابل در همه جای این رمان وجود دارد . مسایل سیاسی ایرامن همیشه خیر و شر را مقابل هم قرار می‌داد و این رویارویی جزء ذات انقلاب شده بود. در هر دوره‌ای که من این رمان را می‌نوشتم این تقابل وجود داشت. در سال ۱۳۴۲ و حتی بعد پیروزی انقلاب و وقوع جنگ تحمیلی. بعد از جنگ دغدغه‌های شهید با خودش، تناقض‌ها و پرسش‌هایی که راوی با خودش دارد و جنگ درونی که برای او آغاز می‌شود رویارویی این تقابل است، سال ۸۸ و درگیری آن سال و نهایتاً در بحث مدافعان حرم. همیشه در ایران و تاریخ ایران این تقابل وجود داشته و آن را به درون آدم‌ها کشانده است.این جنگ درونی برای شهید اسکندری همیشه وجود داشته که در این رمان به آن توجه شده است . غیر از این‌ها حتی من به مساله عشق که در رمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است پرداخته ام و علاقه ایشان به همسرش و رابطه عاطفی میان این دو به عینه آورده شده است.
اتفاقا نویسنده‌ای که قرار است رمانی هزار صفحه‌ای بنویسد با استمداد از این عناصر، تعلیق‌هایی در داستانش به وجود می‌آورد تا بتواند مخاطب گریزپای امروز را وادار به خواندن اثرش می‌کند.
نظر شما