اصفهان- بااینکه برخی نهادها از آغاز مهاجرت معکوس در کشور خبر می‌دهند اما آمارها چنین شرایطی را تائید نمی‌کند به شکلی که از مجموع مهاجرت‌ها تنها ۱۵.۶درصد( ۷۳۶هزار و ۲۵۳ نفر) به مقصد روستاها مهاجرت کرده‌اند.
تعدادی از کارشناسان خشک‌سالی‌های اخیر به‌ویژه در یک دهه گذشته را مهم‌ترین عامل مهاجرت روستاییان به‌ویژه در روستاهای شرقی استان اصفهان عنوان کرده‌اند.
باوجود پرداخت تسهیلات و خسارت خشک‌سالی به کشاورزان این روستاها، اما بیشتر ساکنان آن‌ها به امید یافتن شغلی جدید رهسپار روستاها یا شهرهای دیگر شده‌اند.
به همین دلیل برخی مسئولان و کارشناسان، ایجاد فرصت‌های شغلی غیر از کشاورزی مانند صنایع‌دستی و گردشگری را یکی از راه‌های جلوگیری از مهاجرت و خالی از سکنه شدن این روستاها پیشنهاد کرده‌اند.
بنا بر آمار در حال حاضر نزدیک به ۷۴ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری و تنها ۲۶درصد در مناطق روستایی کشور زندگی می‌کنند.
تعداد خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۵ به‌طور تقریبی ۳ برابر خانوارهای روستایی است به‌طوری‌که ۱۸ میلیون و ۱۲۵هزار و ۴۸۸خانوار در مناطق شهری و ۶ میلیون و ۷۰ هزار و ۵۴۷ خانوار در مناطق روستایی زندگی می‌کنند.
این نسبت در سال ۱۳۵۵ چنان بود که سه میلیون و ۲۶۵ هزار و ۵۲۴ خانوار ساکن در مناطق شهری و سه میلیون و ۴۴۶ هزار و ۱۰۴ خانوار ساکن در مناطق روستایی بودند.
مهاجر فرستی در شرق اصفهان
اردستان یکی از شهرستان‌های شرق اصفهان است که با پدیده مهاجر فرستی مواجه است.
اردستان که هم‌اکنون ۱۷۲ روستا دارد این در حالی است که پیش‌ازاین افزون بر ۳۰۰ روستای دارای سکنه داشت و بر اساس آمار موجود در ثبت‌احوال، جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۱۸ بیش از ۸۰ هزار نفر بوده استاردستان که هم‌اکنون ۱۷۲ روستا دارد این در حالی است که پیش‌ازاین افزون بر ۳۰۰ روستای دارای سکنه داشت و بر اساس آمار موجود در ثبت‌احوال، جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۱۸ بیش از ۸۰ هزار نفر بوده است.
کارشناس آمار جمعیتی فرمانداری اردستان در این زمینه می‌گوید: بر اساس سرشماری سال ۹۵ جمعیت این شهرستان افزون بر ۴۲ هزار و ۲۴۸ نفر در قالب ۱۴ هزار و ۱۴۰ خانوار رسید ه است.
هادی فدائی با اشاره به این موضوع که جمعیت اردستان در مقایسه با نتایج سرشماری سال ۹۰ جمعیت که ۴۱ هزار و ۴۰۵ نفر در قالب حدود ۱۲ هزار و ۹۵۷ خانوار بود کاهش‌یافته است بیان می‌کند: این آمارها نشان می‌دهد که هرچند در سال ۹۵ افزون بر ۷۰۰ نفر به جمعیت شهرستان اضافه‌شده و تعداد خانوارها نسبت به سرشماری سال ۹۰ نیز افزایش دارد اما تعداد جمعیت و خانوار نسبت به بلندمدت کاسته شده و نسل جوان بیشتر مهاجرت کرده و جمعیت شهرستان به سمت پیری پیش می‌رود.
کارشناس آمار جمعیتی فرمانداری اردستان بیان کرد: این آمار متوسط جمعیت هر خانواده را سه نفر نشان می‌دهد که حاکی است، وضعیت آینده شهرستان ازنظر نیروی جوان چندان مناسب نخواهد بود.
اقتصاد وابسته و غیر مولد، عمده دلیل مهاجرت
رئیس دانشگاه پیام نور اردستان نیز در مورد علت‌ها و اثرهای پدیده مهاجرت از روستاهای این شهرستان و آسیب‌های آن گفت: نخست موضوع مهاجرت از روستاها و بخش‌ها به مرکز شهرستان است که توسعه شهرنشینی را به همراه داشته، کاهش جمعیت مولد روستایی، رهاسازی کشت بومی و محلی را موجب شده و تغییر کنش و ماهیت روستاها را در پی داشته است.
ابراهیم ایرج پور افزود: مقوله دوم مهاجرت از شهرستان به مرکز استان و یا کلان‌شهرها است که خود زاییده مسائل گوناگونی بوده که در چارچوب‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابل‌بحث و بررسی می‌باشد.
وی اضافه کرد: اقتصاد شهرستان اردستان درگذشته بیش از اینکه به صنعت وابسته باشد، بر پایه کشاورزی و دام‌پروری نهاده شده بود و این موضوع به ایجاد گونه‌ای اقتصاد پویا، درون‌زا و به نسبت پایدار منجر شده بود که بر این اساس نیز در ردیف باغ شهری شاخص به‌حساب می‌آمد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: فقدان برنامه‌ریزی‌های راهبردی، گره زدن اقتصاد بومی و درون‌زای شهرستان به اقتصاد بی‌برنامه و کم رونق، تلاش برای گذر از اقتصاد کشاورزی و رفتن به سمت اقتصاد صنعتی در بازه‌های کوتاه‌مدت به دلیل ناآگاهی دست‌اندرکاران امر، کنشگران و بازیگران سیاسی و اقتصادی محلی موجب شده تا اردستان اقتصاد درون‌زا و مولد خود را در این سال‌ها از دست بدهد و به یک اقتصاد وابسته و غیر مولد تبدیل شود.
وی افزود: این شرایط مسئله اقتصادی و چالش‌های پیش روی آن مانند بیکاری، فقدان توسعه‌یافتگی و مهاجرت را در شهرستان به دنبال داشته که استمرار چنین روندی در سال‌های، تخلیه بیشتر روستاها و سیل مهاجرت از منطقه را به دنبال خواهد داشت.
ایرج پور تأکید کرد: موضوعی که اکنون با آن روبه‌رو هستیم، تبدیل‌شدن روستاها از مرکز تولید به‌نوعی مرکز تفریحی ناکارآمد در روزهای پایانی هفته و تعطیلات است که درنتیجه آن سه‌چهارم روزهای سال این نقاط خالی از سکنه بوده که می‌تواند آسیب‌های اقتصادی و مشکلات امنیتی هم در پی داشته باشد.
این استاد دانشگاه از دیگر مسائل اثرگذار بر سیمای روستانشینی و شهرنشینی را موضوع کمبود بارندگی و خشک‌سالی دانست و تشریح کرد: نبود برنامه‌ریزی درگذشته و فقدان توجه به اقدام‌های ترویجی و اصلاح سیستم‌های آبیاری، تداوم کشت بهروش‌های سنتی رایج را غیرممکن کرده که نتیجه آن کاهش سطح درآمد خانوارهای روستایی، مهاجرت از روستاها به شهرها بوده که با توجه به نبودن ظرفیت لازم در اردستان، درنهایت مهاجرت از شهرستان صورت گرفته است.
رئیس دانشگاه پیام نور اردستان یادآور شد: توسعه‌نیافتگی مرکز شهرستان، نبود امکانات آموزشی، تفریحی و بهداشتی مناسب جاذبه مهاجرت را بیشتر کرده و از بازگشت اهالی به زادگاهشان جلوگیری کرده است.
وی اثرگذارترین اقدام برای جلوگیری از سرعت مهاجرت و کاهش جمعیت شهرستان اردستان را ساماندهی وضعیت روستاها ازجمله مشکلات کشاورزان و باغداران، آمایش فوری و هدفمند و ایجاد اشتغال پایدار، توسعه صنایع کوچک و زودبازده، توسعه صنعت گردشگری، فراهم کردن زمینه رفاهی و ایجاد فرصت‌های مناسب‌تر زندگی در این نقاط عنوان کرد.
نظر شما