در حالی که محاسبات اقتصادی بانک مرکزی نشان می‌دهد تأثیر افزایش قیمــت بنزین در تورم حــدود ۴ واحد درصد در سال خواهد بود، بیشتر شهروندان این طور تصور می‌کنند که قیمت‌ها مانند دومینو هستند که اگر سوخت به عنوان نخستین دانه از این پازل بر زمین بیفتد، قیمت دیگر اقــام را نیز با خود به زمین می‌زند.

 سیاستگذاران می‌گویند قیمت بنزین نباید تأثیر تورمی بر کاالا و خدمات داشته باشد. آیا متولیان این انتظار را دارند چون از طریق نظارت و مدیریت توزیــع بازار و تعامل با اتحادیه‌هــا اجازه افزایش قیمت را به آنها نــداده اند و متخلفان را هم در صورت گران‌فروشــی نقره داغ می‌کنند، یا از نظر علم اقتصاد سطح عمومی قیمت‌ها در جامعه تحت تأثیر قیمت یک حامل انرژی نیست؟

 این پرسش‌ها همیشــه همزمان با اصلاح قیمت حامله‌ای انرژی به خصوص بنزیــن در فضای جامعه مطرح میشود، جدا از اینکه تمام سازمانها و نهادهــای مرتبط باید بــرای حمایت از مردم و جلوگیری از افزایش قیمت کالا توسط سودجویان اقداماتی انجام دهند، باید از خود بپرســیم مگر بنزیــن چند درصد از فرایند تولید و عرضه کاالا و خدمات را شامل میشود که همواره با تغییر قیمت آن منتظر تورم شــدید در همــه وجوه اقتصادی هســتیم؟

 حال اگر تصور کنیم شهروندان اصلاح قیمت بنزین را با تغییر جیب خود و قدرت خرید خانوارشان می‌سنجند آیا گرانی بنزین تأثیری بر سبد خانوار دارد یا خیر؟ معاون امور اقتصادی وزیر اقتصاد معتقد اســت، افزایش نرخ بنزین فقــط 2.5درصد اقتصاد یک خانــواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این تصور را غلط میداند که اگر نرخ بنزین ۵۰ درصد افزایش یافت، به عنوان مثال نــرخ خدمات حمل و نقل جاده هم باید ۵۰ درصد افزایش پیدا کند.

 ادامه اختصاص ارز به کالاهای اساسی

قبادی، معاون وزیر صنعت هم گفته اســت چون اختصــاص ارز ۴ هــزار و ۲۰۰ تومانی به کالاها کماکان ادامه دارد و ۱۰ درصد بیش از پارســال به کالاهای اساسی، ارز تخصیص داده شده، پس تغییــر نرخ بنزین هیچ تأثیری روی نرخ کالاهای اساسی نخواهد داشت. حجتی، وزیر جهاد کشــاورزی نیز با توجه دادن مردم بــه این نکته که ســوخت ماشــین‌آلات کشــاورزی و حمــل و نقل بین شــهری کالاها گازوئیل است، دغدغه درباره تأثیر افزایش قیمت بنزیــن روی موادغذایی و کشــاورزی را بی مورد دانسته است.

 ارتباطی بین قیمت بنزین با کالاها نیست

 دکتر احمدی، کارشــناس اقتصادی در پاسخ به این پرســش که آیا بنزین آن قدر قدرتمند است که بتواند یک تنه تمامی قیمتها را جابهجا کند، به خبرنگار مــا می‌گوید: اصلاح قیمت بنزین به صورت مســتقیم تأثیر چندانی بر تورم ندارد، اگر برای برخورد با گران‌فروشــان و متخلفان در این حوزه تدابیری اندیشیده می‌شود، به واسطه این است که جو روانی جامعه این انتظار را دارد که با افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی، شاهد تغییر نرخ‌ها باشد.

 به عبارتی این تمهیدات برای مقابله با گرانی ناشــی از این جنبه روانی اســت و بحث مستقیم اقتصادی نیست که لزوماً افزایش سوخت در موضــوع حوزه حمل و نقل، بتواند روی قیمت سایر کالاها تأثیر بگذارد.

 احمدی تأکید می‌کنــد: گاهی اوقات بین کالاها ارتباط برقرار است و گاهی نیست؛ طبیعی است که میتوانید بگویید قیمت تمام شده حمل و نقل درون شهری خودروهای سبک باید افزایش پیدا کند، چون قیمت تمام شده این خدمت بالا رفته اســت، ولی این نباید روی توانایی و قدرت خرید مردم در مورد سایر کلاها تأثیری داشته باشد.

 تصور گرانی ناشی از انتظارات تورمی این کارشــناس اقتصادی با اشــاره به اینکه کل داســتان تصور گرانی کالاها به حــوزه انتظارات تورمی برمیگردد که در اذهان عمومی وجود دارد، تصریح میکند: همواره نگرانی‌هایی در بین مردم درباره تأثیر گرانی سوخت بر افزایش قیمت دیگر کالاها وجود دارد، پس به خاطر سابقه ذهنی که دارند، به محض اینکه قیمت سوخت افزایش پیدا می‌کند، این انتظارات تورمی در ذهن مردم فعال می‌شــود که با یک فاصله زمانی کوتاه، این تغییر قیمت باید به سایر کالاها نیز منتقل شود.

 وی یادآور میشود: ما در کشور کالای کلیدی به نام سوخت داریم که مردم فکر میکنند افزایش قیمت آنها باید روی سایر محصولات هم اثرگذار باشــد، در صورتی که بیشک به صورت مستقیم چنین اتفاقی متصور نیست و اصالت این داستان از همان انتظارات تورمی است که گفته شد.

 ضرورت همخوانی سهمیه‌ها با پیمایش

 احمدی با اشــاره به ارتباط بین قیمت سوخت و حمل و نقل میگوید: گفته میشود وقتی سهمیه اختصاص پیدا می‌کند قیمت نباید تغییری کند، اما این نگرانی باز هم ایجاد می‌شود؛ چون احساس می‌شود این ســهمیه ممکن است با نیاز افراد در صنوف مختلف همخوانی نداشته باشد، مثلاً شاید ماهی ۱۲۰ لیتر برای ســرویس مــدارس کافی نباشد و شــاغلان این حرفه مجبور شوند بنزین آزاد بخرند، پس چون خود را مجبور به خرید آزاد می‌بیند، به سمت افزایش کرایه حرکت می‌کند.

 برای جلوگیری از بروز چنین بحثی باید در زمینه سهمیه تخصیص داده شده به صنوفی که قیمت خدماتشان با ســوخت سنجیده می‌شــود، کار کارشناسی دقیقی انجام شود تا این افراد بر اساس پیمایش واقعی، سوخت دریافت کنند.

 وی تصریح میکنــد: درعین حال افزایش قیمت بنزیــن به طور قطع به دیگر کالاهــا مثل میوه و ســبزیجات و سایر محصولات کشــاورزی ربطی ندارد، چون این سیستم بر مدار گازوئیل می‌چرخد و به مواد اولیه آنها نیز مربوط نیســت؛ ولی باز همین انتظار تورم آتی موجب میشود عرضه‌کننده این محصولات بر قیمت خود بی‌فزایند.

 انتظار اصلاح نرخ محدود به حمل و نقل

 میثم ظهوریان، کارشــناس اقتصــادی نیز به خبرنــگار ما می‌گوید: تولید هــر محصولی یک زنجیــره دارد که یک بخش از آن ممکن اســت به واســطه حمل و نقل با قیمت سوخت ارتباط داشته باشد؛ پس تمامی این زنجیره تحت تأثیر نرخ بنزین نیست و اینکه تصور کنیم چون قیمت بنزین بالا رفته در تمام حوزه ها باید قیمت‌ها به همان نســبت بالا برود معقول نیست؛ کما اینکه در حوزه حمل و نقل هم به خاطر اینکه گازوئیل گران نشده نمی‌توان بحث را تعمیم داد، پس در بخش حمل و نقل برون شــهری افزایش کرایه مطرح نیست.

 ظهوریــان تأکید میکند: اگر قرار باشــد منتظر افزایش قیمت باشــیم آن بخــش حمل و نقل درون‌شهری اســت که قیمت تمام شده خدمت در آن متأثر از نرخ بنزین است، حال اگر سهمیه بنــدی بنزین در تمام بخش‌هــای این حوزه به درســتی انجام شــود، بهای کرایه‌هــا نیز تغییر چندانی پیدا نخواهد کرد.

 وی می‌گویــد: در حقیقت مهمتریــن تغییری که گرانی ســوخت ایجاد می‌کند، تورم انتظاری اســت که از آثار روانی قضیه و وارد شدن شوک به بازار ناشی می‌شــود، که این اصلاح قیمت را بدون پیش‌زمینه و اطلاع‌رسانی صحیح به مردم و نخبگان اجرایی کرد.