علی محمدزاده/

همچنان که بسیاری از کارشناسان حوزه شهری می‌گویند شهر مانند یک موجود زنده است و به نظر می‌رسد بر اساس همین نظریه شهرها هم مانند انسان‌ها هر چه بزرگ‌تر می‌شوند مباحث و مسائل پیرامونی آن‌ها هم بزرگ‌تر و خاص‌تر می‌شود.

به عنوان مثال شاید جدی‌ترین مسئله یک شهر کوچک مباحث مرتبط با حوزه خدمات شهری اولیه باشد اما در کلانشهرها چندین و چند چالش جدی مطرح می‌شود که گاهی برای حل یکی از آن‌ها باید از توان ملی استفاده شود که بارزترین نمونه آن می‌تواند موضوع تأمین منابع مالی برای ساخت پروژه‌های زیرساختی کلانشهری چون مشهد باشد.

بر همین اساس در ادامه به یکی از همین مسائل بزرگ کلانشهرها و به طور خاص کلانشهر مشهد اشاره می‌کنیم که هر چند در سال‌های اخیر با حساسیت کمتری دنبال شده ولی در آینده نه چندان دور می‌تواند به عنوان یک معضل جدی مطرح شود.

•        صورت مسئله هوایی

موضوع مورد نظر مربوط به مسئله آلودگی هوای کلانشهر است که دارای زیرمجموعه‌های مختلفی است که یکی از آن‌ها مسئله جابه‌جایی هوا و نقش معماری شهر در کند شدن فرایند جابه‌جایی هواست.

برخی از کارشناسان و فعالان زیست محیطی بر این باورند که ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه در بخش‌هایی از شهر مشهد موجب می‌شود تا در جریان هوا و وزش بادها اختلال ایجاد شود که نتیجه این سکون هوایی، تشدید آلودگی هواست.

در مقابل برخی از کارشناسان هم این ادعا را غیرعلمی می‌دانند و معتقدند

ارتفاع اتمسفر شهری بسیار بلند و بین ۵۰۰ تا یک هزار متر است. اگر ساختمان‌های بلندمرتبه حدود ۲۰ تا ۳۰ طبقه‌ هم باشند در حدود ۱۰۰ متر ارتفاع دارند و نسبت به ارتفاع اتمسفر شهری بسیار کوتاه هستند.

•        مرگ بادها

مدتی پیش نیز رئیس اداره حفاظت از محیط زیست مشهد هم در گفت‌وگو با قدس گفت: وجود ساختمان‌های بلند موجب مرگ بادها می‌شود و باید نسبت به جانمایی و مشخصات فنی این دسته از ساختمان‌ها کارشناسی‌های دقیق‌تری صورت بگیرد تا ساخت آن‌ها خللی در فرایند زیست محیطی شهر نداشته باشد.

همچنین معاون معماری و شهرسازی شهردار مشهد هم حدود یک ماه قبل در مصاحبه با شهرآرا بلندمرتبه سازی را امری ناگزیر دانست و اظهار کرد: صورت‌ مسئله ما تأمین مسکن برای جمعیت ۲۰‌سال بعد مشهد است، درباره اینکه چرا بلندمرتبه‌سازی در گذشته خوب بوده و امروز این گونه شده باید بگویم این موضوع به‌دلیل زیاده‌خواهی و شاید نقص قوانین اتفاق افتاده است. با این حال آن نوع از بلندمرتبه‌سازی را تجویز کردیم که در آن، سطح نفس کشیدن برای ذی‌نفعان کم بوده است. با دقت به این موارد باید علاج واقعه را پیش از وقوع کرد و از تاریخ گذشته عبرت گرفت.

•        ضرورت تدوین ضوابط دقیق

 رئیس کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط زیست شورای شهر مشهد هم در گفت‌وگو با خبرنگار می‌گوید: بر اساس مطالعات صورت گرفته جهت وزش بادها در مشهد جنوب شرقی به شمال غربی است بر همین اساس نباید اقداماتی صورت بگیرد که این فرایند را تغییر دهد.

حاجیان شهری می‌افزاید: به نظر می‌رسد دلیل بروز برخی مشکلات در این حوزه را که ساخت سازه‌های بلندمرتبه در مسیر این بادها از آن جمله است باید در طرح‌های شهرسازی چند دهه قبل جست‌وجو کرد؛ چراکه در آن زمان به هنگام تدوین طرح‌های مربوطه به علل مختلفی اطلاعات فنی مربوط به نقش ساختمان‌های بلند در جابه‌جایی هوا دیده نشده است.

وی ادامه می‌دهد: با این وصف حتی اگر بپذیریم که در طرح‌های قبلی نسبت به این موضوع بی‌توجهی شده شهرداری در حال حاضر و در زمان صدور مجوز برای ساخت این دسته از ساختمان‌ها باید توجه ویژه‌ای لحاظ کند و مطالعات جامع‌تری در این حوزه داشته باشد و پس از نتیجه‌گیری نهایی تصمیم لازم را بگیرد.

حاجیان شهری اظهار می‌دارد: کمیسیون محیط زیست شورای شهر به نوبه خود اقداماتی در این راستا انجام داده و در حال پیگیری موضوعات مرتبط است. به طور مثال مشاور طرح تفصیلی مناطق ۹ و ۱۱ به کمیسیون دعوت شده و پرسش‌هایی درباره جزایر گرمایی این مناطق و راه‌های کنترل آن پرسیده شد تا در نهایت مشخص شود ارتفاع ساختمان‌ها در این مناطق باید بیشتر از چند متر نباشد یا محدوده‌هایی که نباید این دسته از ساختمان‌ها ساخته شوند معین شود.

با این وصف وی با تأکید دوباره بر ضرورت انجام مطالعات جدی‌تر از سوی کارشناسان حوزه شهرسازی در این موضوع می‌گوید: باید در اسناد بالادستی از قبیل طرح تفصیلی بخش ویژه‌ای به موضوع بلندمرتبه سازی و نقش ساختمان‌های بلندمرتبه در جابه‌جایی هوا یا همان وزش بادها در مناطق مختلف اختصاص یابد تا از بروز اشتباه‌های احتمالی جبران‌ناپذیر مرتبط با سلامت عمومی جلوگیری شود.