محبوبه علی‌پور/

 بی‌هیچ تردیدی از دغدغه‌های جدی جامعه امروز ما، نبود فرصت‌های شغلی کافی است. با وجود تلاش‌هایی که برای کاهش جمعیت بیکاران در استان خراسان رضوی صورت گرفته، برآورد می‌شود حدود22 هزار نفر بیکار در این استان وجود داشته باشند.

این درحالی است که بیشتر این افراد به خصوص دانش‌آموختگان دانشگاهی معتقدند بدون سرمایه و یا حمایت‌ها و رانت‌ها نمی‌توان حتی به درآمد حداقلی رسید. به هرروی برای اصلاح این تصور و آموختن چند شگرد کارآفرینی، گفت‌وگویی با محمدرضا عابدینی، مدیرعامل شرکت پدیده انرژی پارسیان که به تازگی مورد قدردانی مدیران استان قرار گرفته؛ انجام دادیم که با هم می‌خوانیم.

* آقای عابدینی، در بیستمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش و فناوری استان خراسان رضوی طرحی از شما در میان 10 طرح فناورانه سال رونمایی شده و مورد تقدیر قرار گرفت. لطفاً درباره طرح یادشده توضیح بدهید.

- حدود دو سال است طرح «اکچویتورهای Gas over Oil با انواع سیستم‌های کنترل» در حوزه صنعت نفت و گاز را در دست تولید دارم که مهم‌ترین کارکرد این دستگاه تشخیص شکستگی در خطوط لوله نفت و گاز است که به صورت دستی، خودکار و کنترل از راه دور عمل می‌کند. همچنین ویژگی متمایز این دستگاه آن است که بدون هرگونه توان و انرژی خارجی قادر است نیرومحرکه لازم را تا 7 هزار و 500 نیوتن متر برای باز و بسته کردن شیرهای بال ولو (Ball valve) خطوط انتقال نفت یا گاز تأمین کند که این میزان معادل قدرت یک پرس 150 تنی است. این درحالی است که کشور ما چندین سال استوابسته به واردات این محصول بوده و هرساله وزارت نفت این محصول را در کنار 10 کالای دیگر به عنوان کالای راهبردی معرفی می‌کرده که نیاز به خرید از شرکت‌های خارجی داشته است. به این ترتیب در دو سال اخیر بیش از هزار و 500 قطعه از این محصول به طور کامل در شرکت ما ساخته شده و در مراکز مورد نیاز به کار گرفته شده است.

*مزیت‌های محصول شما نسبت به نمونه خارجی چیست که مصرف‌کننده داخلی ترجیح دهد این کالا را خریداری کند؟

- درحال حاضر با وجود محدودیت‌های متعدد، همچنان قیمت کالای تولید شده در صورت خرید از محل کارخانه یک سوم قیمت کالای خارجی است و با احتساب هزینه حمل‌ونقل یک چهارم آن برآورد می‌شود. همچنین زمان تحویل سفارش از سوی ما دوماه است، در حالی که برای خرید کالای خارجی وزارت نفت ناگزیر بود سه ماه منتظر بماند که نتیجه درخواست سفارش مشخص شود. نکته دیگر اینکه به لحاظ خدمات پس از فروش و تعمیرات نیز شرکت ما خدمات ویژه‌ای درنظر دارد. ناگفته نماند که با روند بومی‌سازی تجهیزات یادشده ضمن آنکه 25 نفر به طور مستقیم و 50 نفر به طور غیرمستقیم به کار مشغول شده‌اند، فرصتی پیش آمده که برای تعمیر و بازسازی کالاهای خارجی نیز که در گذشته خریداری شده از قطعات تولیدی خودمان استفاده کنیم.

*هزینه اولیه شما برای ورود به این عرصه چه مقدار بوده و در این سال‌ها چقدر منفعت اقتصادی برای شما حاصل شده است؟

- من سال 88 فعالیتم را با 2 میلیون تومان وام و با قطعه‌سازی آغاز کردم. همچنین در هفت سال اخیر که پروژه ساخت اکچویتورها را در دست داشتم توانستم 5 میلیارد تومان کسب کنم که همین میزان را نیز برای تولید محصولات و گسترش فعالیتم هزینه کردم. خوشبختانه دیگر نیاز به دریافت هیچ وامی نداشته‌ام، چراکه محصولی که ما تولید می‌کنیم دانش‌بنیان بوده و حاشیه سود بالایی دارد. همچنین به دلیل اینکه محصولات ما دانش بنیان قلمداد شده از پرداخت مالیات معاف است و به لحاظ تأمین تجهیزات مورد حمایت معنوی پارک علم و فناوری خراسان رضوی بودیم که این دو محور در گسترش فعالیت ما اثرگذار بوده است.

*زمانی که با کارآفرینان و فناوران گفت‌وگو می‌کنیم از چالش‌های نبود قوانین برای مالکیت معنوی و فکری می‌گویند، شما با این قضیه مواجه بودید؟

- بسیار با این مسئله مواجه بودم، اما برای غلبه بر این امر سعی کردم محصولی باکیفیت، با خدمات ویژه پس از فروش و با قیمت مناسب تولید کنم تا برتمام رقبا پیشی بگیرم. همچنین معتقدم کارآفرینان برای بقا ناگزیرند با تدبیر و تقویت نگاه تجاری‌سازی محصولات را تولید کنند. این درحالی است که بیشتر کارآفرینان افراد توانمند در عرصه تولید هستند، اما از لحاظ ویژگی‌های مدیریتی و تجارتی ضعف دارند. اگر قانون مالکیت معنوی و فکری، تصویب و به اجرا دربیاید، افرادی با کمترین تغییر محصولی مشابه را تولید و در بازار عرضه می‌کنند. به این ترتیب درعمل نیز این قانون اثرگذاری نخواهد داشت. به هرروی هر کارآفرینی نباید خود را در مالکیت فکری چند محصول محدود کند، چراکه هیچ مشتری تنها به خرید از یک منبع اکتفا نمی‌کند، حتی نهادهای دولتی نیز ترجیح می‌دهند چند شرکت تولیدی وجود داشته باشد که کالاهای مورد نیاز خود را با قیمت بالایی خریداری نکنند. به این ترتیب زمان و عمر فعالیت کارآفرینی ما بسیار کوتاه خواهد بود، اگر دلخوش به این باشیم که ما تنها تولیدکننده هستیم، زیرا به محض اینکه در بازاری جذابیت به وجود بیاید سیلی از رقبا شکل می‌گیرد.

*شما برنامه‌ای برای صادرات محصولات خودتان نداشتید؟

- با وجود آنکه امکان صادرات فراهم بوده و بازارهایی نیز وجود دارد، برنامه‌ای برای این قضیه نداشتم، چراکه به اندازه‌ای با تقاضای داخلی مواجه بودم که فرصتی برای برنامه‌ریزی در این زمینه فراهم نشده است.

*اگر شما زمانی به جایگاهی برسید که نسبت به حمایت از کارآفرینان اثرگذار باشید چه برنامه‌ای را اجرا می‌کنید؟

-از آرزوهایم این است که بتوانم «شهرک صنعتی و کارآفرینی » را با تمام امکانات و تجهیزات ایجاد کنم. به این ترتیب اگر کارآفرین جوانی مراجعه کرد من مجموعه‌ای از امکانات و تجهیزات را همانند تراشکاری، جوشکاری، خدمات الکترونیکی، مشاوره بازاریابی و... در اختیارش قرار دهم. همچنین اگر ایده‌ای داشت هزینه ساخت طرح اولیه‌اش را بپردازم.

*درحال حاضر بسیاری از شرکت‌های صاحبنام خارجی تولید قطعات و تجهیزات خود را به شرکت‌های خرد و گمنام واگذار کرده‌اند، آیا این ایده در فضای کارآفرینی جامعه ما نیز قابل اجراست؟

- به طورقطع میسر است و حتی انجام می‌شود که این قضیه به عنوان برون‌سپاری شناخته شده است، برای مثال در حوزه صنعت نفت وگاز یک شرکت بزرگ قراردادی را برای تولید محصولاتی با وزارت نفت می‌بندد سپس بخشی از ساخت این محصولات را به شرکت ما واگذار می‌کند. به این ترتیب ما نیز مسئولیت ساخت قطعاتی را به شرکت‌ها و کارگاه‌های خرد می‌دهیم. درحال حاضر 20 کارگاه در شهرمشهد برای ساخت محصولات با ما همکاری دارند. البته اجرای بهینه این شیوه نیز نیازمند مهارت‌های مدیریتی است.