کمی آن طرف‌تر از صحن جامع رضوی و ورودی باب‌الهادی(ع) حرم مطهر امام رضا(ع)، مسجد صدیقی‌ها را می‌بینید. جایی که هر روز «محمود یزدان‌خواه» در کنار دیگر خدمتگزاران، پذیرای زائرانی هستند که آمده‌اند دقایقی روضه‌ای بشنوند و اشکی بریزند. اینجا معروف است به محفل اشک امام رضا(ع). یزدانخواه به گفته خودش، بیش از ۳۰ سال از عمرش را در این محفل گذرانده است.

اما این محفل چگونه تشکیل شده و چرا به این نام خوانده می‌شود؟ این‌ها پرسش‌هایی است که موضوع گفت‌وگوی خبرنگار قدس با قدیمی‌ترین خدمتگزار این محفل را تشکیل می‌دهد.

آنچه در ادامه می‌خوانید روایت محمود یزدان‌خواه از محفل اشک است.

تولد یک ایده

سال‌های ۶۲ یا ۶۳ چند روزی به دلیل خاصی که فقط خودم، خداوند و امام رضا(ع) می‌دانیم به حرم مطهر امام هشتم(ع) برای زیارت مشرف می‌شدم و پس از زیارت برای نماز جماعت ظهر و عصر به مسجد جامع گوهرشاد و شبستان علوی می‌رفتم. یادم هست که با مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمود اکبرزاده، امام جماعت این شبستان در یکی از همین روزها آشنا شدم  و به دعوت ایشان پس از نماز جماعت ظهر و عصر به یک اتاقی در جنب مسجد گوهرشاد که در آن موقع دفتر فضای سبز حرم مطهر امام هشتم(ع) بود رفتیم و یک استکان چای خوردیم. روال کار مرحوم اکبرزاده این بود که پس از خوردن چای یک حدیث از حضرات معصومین و ائمه اطهار(ع) بیان می‌کرد.

آن روزها گذشت و من شیفته این کار شدم و هر روز رأس ساعت ۱۱ صبح خودم را به مسجد گوهرشاد و شبستان علوی می‌رساندم، البته به جز روزهای جمعه که به خاطر برگزاری مراسم نماز جمعه، دیگر نماز جماعت در این شبستان برگزار نمی‌شد.

بعدها هر روز پس از برگزاری این مجلس با خودرو شخصی خودم، ایشان را به منزلشان در خیابان نخریسی مشهد می‌رساندم و کم‌کم از همان روزها بود که با اجازه مسئولان مربوط در آستان قدس رضوی توفیق این کار نصیب من شد.

اسمی که مخاطبان انتخاب کردند

برگزاری مراسم در اتاق اشک از همان آغاز شکل‌گیری تاکنون شبیه معجزه بوده است. در تمام روزهای سال (به جز جمعه‌ها) حتی در تعطیلات نوروزی، تاسوعا و عاشورا، شهادت امام رضا(ع) و همه مناسبت‌ها و تعطیلات تقویم تاریخ رسمی کشور، مراسم اتاق اشک برگزار می‌شود و این خودش معجزه‌ای از سوی امام رضا(ع) است. نام‌گذاری این اتاق به اتاق اشک هم داستان جالبی دارد. حدود سال ۶۷ یا ۶۸ بود که نوجوانی که هم اکنون در یکی از اداره‌های وابسته به آستان قدس رضوی خدمت می‌کند به همراه دوستانش که چند نوجوان ۱۴ یا ۱۵ ساله بودند به این اتاق می‌آمدند و پس از شنیدن روضه اهل بیت(ع) شروع به گریه و ابراز ارادت به ائمه اطهار(ع) می‌کردند و جالب این بود که محل ملاقات آنان طبق گفته‌های خودشان هر روز جلو درب همین این اتاق بود و اسم این اتاق این گونه به اتاق اشک معروف شد.

وسعت اتاق اشک در آن زمان، حدود ۲۵ مترمربع بود و شاید حدود ۷۰ نفر هم به طور ایستاده در این اتاق از مجلس سخنرانی و روضه‌خوانی استفاده می‌کردند.

هر روز حدود نیم ساعت سخنرانی و یک ربع ساعت هم روضه‌خوانی انجام می‌شد و جمعاً ۴۵ دقیقه مراسم طول می‌کشید و سپس چای روضه به حاضران داده می‌شد و پس از آن مراسم به پایان می‌رسید. در ایام ماه مبارک رمضان هم به جای چای، بسته‌های نبات و نمک متبرک بین زائران و نمازگزاران توزیع می‌شد.

سال‌ها از آغاز به کار مراسم اتاق اشک ‌گذشت. یادم می‌آید که در ماه‌ مبارک رمضان با اجازه اماکن متبرکه آستان قدس و به وسیله دوربین‌های هندی‌کم کوچک و سپس بزرگ، مراسم سخنرانی مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج آقای اکبرزاده و مراسم روضه‌خوانی ضبط و فیلم و صوت آن روی نوار و به صورت رایگان تحویل زائران و علاقه‌مندان می‌شد. این موضوع مربوط به سال‌های پایانی دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ است. در همان سال‌ها حجت‌الاسلام والمسلمین مرحوم اکبرزاده به علت بیماری و کسالت دیگر نتوانستند برای اقامه نماز جماعت ظهر و عصر و سخنرانی به مسجد گوهرشاد بیایند و آهسته آهسته سخنرانی اتاق اشک تعطیل شد و فقط مراسم روضه‌خوانی برگزار می‌شد و این موضوع سرآغاز ورود یکی از معروف‌ترین شاعران و ذاکران اهل بیت(ع) به نام حاج سیدرضا مؤید به این اتاق بود.

تحول در اتاق اشک

با ورود حاج آقای مؤید می‌توان گفت که یک تحولی در اتاق اشک ایجاد شد. شعرا، مداحان و ذاکران دیگری همچون استاد سازگار، حاج فیروز زیرک‌کار، میرداماد، کوچک‌زاده، سازور، خوش‌چهره، ماه رخسار، عابدی‌ها، مرحوم کهربایی و... در طول سال‌ها فعالیت اتاق اشک همه و همه به همراه سایر مداحان و ذاکرانی دیگر در این اتاق به مرثیه‌سرایی و سوگواری می‌پرداختند و به امام رضا(ع) و ائمه اطهار(ع) عرض ارادت می‌کردند.

از ابتدای فعالیت اتاق اشک، این اتاق زیر نظر تشکیلات اماکن متبرکه حرم مطهر بود، البته نه به صورت رسمی و اداری بلکه از نظر جا و مکان و اطلاع از اینکه چنین مراسمی برگزار می‌شود. بعضی روزها این قدر جمعیت در اتاق اشک زیاد بود که تا ساعت ۳ بعدازظهر گروه‌های مختلف زائران با حضور ذاکران مختلف می‌آمدند و می‌رفتند و این اتاق چندین مرتبه از زائرین،   پر و خالی می‌شد و این روند در دهه ۷۰ تا سال ۱۳۷۳ یا ۱۳۷۴ به همین روال ادامه داشت.

سال‌ها گذشت و کم‌کم آوازه این اتاق در حرم مطهر امام هشتم(ع) به گوش زائران رسید و حتی زائران غیرایرانی از کشورهای پاکستان، افغانستان، سوئیس، آمریکا و... از تمام دنیا به اتاق اشک می‌آمدند و از مراسم روضه‌خوانی و ذکر مصیبت اهل بیت(ع) بهره می‌بردند.

با طرح توسعه اماکن متبرکه و اجرای عملیات ساختمانی و عمرانی در بست شیخ بهایی در اوایل سال‌های دهه ۹۰، این بست مسدود شد و در نتیجه اتاق اشک در ابتدای ورودی کفشداری شماره ۱۳ هم در پی این عملیات ساختمانی بسته شد و به جاهای دیگری در حرم مطهر نقل مکان کرد و از سال ۱۳۹۳ هم با هماهنگی مسئولان و مدیران فرهنگی آستان قدس رضوی به محل فعلی در مسجد صدیقی‌ها واقع در جنب باب‌الهادی(ع) حرم مطهر امام رضا(ع) و با همکاری امور مساجد معاونت تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی، زیر نظر اداره پاسخگویی به سؤالات دینی این معاونت قرار گرفت. از سال ۱۳۹۳ به علت استقبال خیلی گسترده زائران و نمازگزاران نسبت به سال‌های گذشته و به دلیل گسترش فضا و محفل برگزاری مراسم اتاق اشک در مسجد صدیقی‌ها، با صلاحدید مسئولان مربوط در آستان قدس رضوی و اداره پاسخگویی به سؤالات دینی، نام اتاق اشک به محفل اشک تغییر کرد و از آن زمان تاکنون اسم این محفل به نام محفل اشک نام‌گذاری شده است که اسم کامل‌تر آن محفل اشک امام رضا(ع) است.

محفل اشک، پاتوق شهداست

محفل اشک کاملاً مردمی است و بدون دریافت هیچ گونه وجه و کمک نقدی و غیرنقدی از نهاد، سازمان، ارگان، اداره و... برگزار می‌شود و برخی هدایای متبرکی که از سوی آستان قدس رضوی هم به این محفل تقدیم می‌شود همه و همه به زائران و نمازگزاران اهدا می‌شود. در محفل اشک ابتدا دعا برای فرج امام زمان حضرت مهدی موعود(عج) و سلامتی رهبر معظم انقلاب و مراجع عظام تقلید انجام می‌شود. محفل اشک یک محفل ولایی و انقلابی است. یک محفل دینی و مذهبی است و هیچ گونه کار حزبی، جناحی و... در این محفل انجام نمی‌شود. محفل اشک متعلق به زائران امام رضا(ع) است همه و همه در این محفل به محضر ائمه اطهار(ع) و حضرات معصومین(ع) عرض ادب کرده و اشک می‌ریزند.

این محفل مجمعی برای ذاکران و مداحان هم بوده است. محفل اشک از دیرباز، محفلی برای شهدا هم بوده است. این محفل در سال‌های دوران دفاع مقدس مکان اعزام رزمندگان اسلام از شهر مشهد و استان خراسان بزرگ و ایران اسلامی به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل بوده است. شهیدانی همچون: شهید محمود کاوه، شهید علیمردانی، شهید محمدعلی بصیر و... و برخی دیگر از شهیدان دوران دفاع مقدس از یادگاران حضور در مراسم محفل اشک در آن زمان بوده‌اند. شماری از شهدای مدافع حرم همچون: شهید محسن حججی، شهید محمدحسین محمدخانی(معروف به عمار حلب)، شهید جواد محمدی، شهید جواد جهانی، شهید محمود شفیعی و... که هم اکنون تصاویر مبارکشان زینت‌بخش محفل اشک در مسجد صدیقی‌هاست از جمله افراد و زائرانی بوده‌اند که در مراسم محفل اشک در سال‌های گذشته، حضور داشته‌اند.

جدیدترین شهید محفل اشک، شهید امید اکبری از شهر اصفهان جزو شهدای مدافع وطن است که در حادثه بمب‌گذاری اتوبوس سپاه پاسداران در شهر زاهدان و استان سیستان و بلوچستان به درجه رفیع شهادت نائل شد، او از شرکت‌کنندگان محفل اشک بود. یادم می‌آید خیلی درخواست می‌کرد برای شهادتش دعا کنیم، حتی بعضی از این شهدا در محفل اشک مرثیه‌سرایی می‌کردند و هم اکنون هم بسیاری از خانواده‌های این شهیدان مانند پدر و مادر شهید محسن حججی در مراسم محفل اشک شرکت می‌کنند. از دو روز پیش تصویر سردار شهید قاسم سلیمانی هم به جمع شهیدان این محفل اضافه شده است.

خاطراتی از محفل اشک

شهید محمدحسین محمدخانی، شهید مدافع حرم است که معروف به عمار حلب بود. این شهید خیلی به محفل اشک می‌آمد و از محفل اشک به کشور سوریه و برای دفاع از حرم مطهر اهل بیت(ع) اعزام شد. این شهید همیشه به من می‌گفت که برایم دعا کنید تا من در راه حضرت زینب(س) شهید شوم. من به او می‌گفتم که باید باقی بمانی تا در رکاب امام زمان(عج) خدمت کنی.

این شهید بارها به من می‌گفت که هر چه در زندگی دارد به برکت روضه امام حسین(ع) است. بار آخری که به محفل اشک آمد، سال ۱۳۹۴ بود که از من خداحافظی کرد و پیش از رفتن به من گفت که شاید دیگر به این محفل نیاید و مرتبه آخری باشد که من او را می‌بینم. پس از مدت کوتاهی شاید کمتر از ۱۰ روز خبر شهادتش را به ما اطلاع دادند. خدا رحمتش کند.

یکی از دوستان خودم پسرش حدود ۶ ماه بیشتر سن نداشت و دچار بیماری سرطان شده بود. اکنون فرزندش شاید ۲۵ یا ۲۶ ساله باشد و دانشجوی دانشگاه است. در سال‌های خیلی دور یک روز به اتاق اشک واقع در بست شیخ بهایی (مکان قبلی محفل اشک) آمد و موضوع را به من گفت. به او گفتم که فرزند بیمارت را با خودت به این محفل در حرم امام رضا(ع) بیاور تا از فضای معنوی این محفل که به اسم امام رضا(ع) است و از برکات آن هم خودت و هم فرزندت برخوردار شوید. پس از پایان مراسم و پس از سه یا چهار روز دوباره وقتی آزمایش خون از این طفل ۶ ماهه توسط پزشکان به عمل می‌آید متوجه می‌شوند که سرطان خون از بین رفته و خود پزشکان هم متحیر مانده بودند و به گفته یکی از افراد اهل دل، همه این‌ها به برکت نام و یاد امام رضا(ع) و حرم مطهر آن حضرت است.

یک روز یکی از جانبازان دوران دفاع مقدس با درجه جانبازی بیش از ۵۰ درصد با حالت گریه به مسجد صدیقی‌ها آمد. شاید حدود سه سال پیش بود. البته او همیشه تا جایی که به یاد دارم به این مسجد رفت و آمد داشت، اما این دفعه که آمده بود خیلی ناراحت بود و به من گفت که دخترش ازدواج کرده و مدتی از زندگی‌ مشترکش می‌گذرد اما نمی‌تواند مادر ‌شود و این موضوع برای زندگی‌اش مشکلاتی به وجود آورده است. به او گفتم که دختر و دامادت را به محفل اشک بیاور.

پس از برگزاری مراسم محفل اشک، به اسم امام رضا(ع) و با نام و یاد آن حضرت، یک بسته نبات تبرکی به این زوج دادم و به آن‌ها گفتم به امام رضا(ع) متوسل شوید و با قاطعیت و اطمینان از امام رضا(ع) بخواهید تا برای شما دعا کنند و خداوند به برکت امام رضا(ع) به شما فرزند صالح و سالم عنایت کند.

راستش را بخواهید این زوج ابتدا متعجب شدند زیرا انواع دارو و درمان‌های پزشکی، آزمایش‌ها و معالجات پزشکی و... را انجام داده بودند، نزد خیلی از پزشکان رفته بودند، اما نتیجه نگرفته بودند ولی به خاطر حرف من قبول کردند و نبات و نمک متبرک حرم مطهر امام رضا(ع) را از من دریافت کردند و رفتند.

حدود چهار یا پنج ماه بعد، پدر همین دختر با من تلفنی تماس گرفت و گفت که دخترش دارد مادر می‌شود و پشت تلفن بسیار گریه می‌کرد و سال بعد که به مشهد و محفل اشک امام رضا(ع) در مسجد صدیقی‌ها آمدند، فرزندی که خداوند به برکت امام رضا(ع) به آن‌ها داده بود را نیز همراه خود آورده بودند.

--