محمد تربت‌زاده/

«کرونا» این روزها داغ‌ترین سوژه فضای مجازی و فضای رسانه‌ای در سطح جهانی است. ویروسی که پس از گذشت چندین روز از شیوع آن در چین، هنوز برای محققان این حوزه ناشناخته است و نه منشأ قطعی‌اش مشخص شده و نه راه‌های مقابله با آن. به همین خاطر است که بازار شایعات پیرامونش، حسابی در فضای مجازی داغ شده است. یک روز خبر می‌رسد کرونا نیمی از جمعیت چین را تهدید می‌کند و روز دیگر هم خبر می‌رسد کرونا مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و به ایران هم رسیده است! از آن‌طرف فیلم‌هایی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد چینی‌ها در خیابان‌های کشورشان مثل برگ درخت روی زمین می‌افتند و جانشان را از دست می‌دهند. این شایعات عجیب و غریب حتی بورس وال استریت را هم دچار سقوط بی‌سابقه کرده و قیمت طلا را به بالاترین حد ممکن در چند ماه اخیر رسانده‌است! این یعنی کرونا و عواقب وحشتناکش حتی اگر حاصل غلو مجازی و رسانه‌ای هم باشد، آن‌قدر اهمیت دارد که توانسته دنیا را تکان دهد و خیلی‌ها را به وحشت بیندازد.

زیرشاخه‌های خطرناک

اگر شما هم در چند روز گذشته با خبر جنجالی‌ای که به نقل از چند پزشک چینی در فضای مجازی منتشر شده بود و ادعا می‌کرد: «تمام افراد در طول زندگی مبتلا به کرونا خواهند شد» برخورد کرده‌اید، لازم نیست نگران شوید چون تا همین الان احتمالا ده‌ها بار مبتلا به نوع خفیف این ویروس شده‌اید و به راحتی از آن جان سالم به در برده‌اید! شاید کمی تعجب برانگیز باشد اما «کرونا» در اصل همان ویروس سرماخوردگی است که تقریباً تمام مردم دنیا، حداقل یک‌بار آن را تجربه کرده‌اند. کرونا اما سه زیرشاخه خطرناک دارد که دو مورد از آن، مدت‌ها پیش در کشورهای آسیایی مشاهده شده‌اند ولی نوع جدید آن که تقریباً خطرناک‌ترین نوع آن هم هست، به‌تازگی و از چند روز پیش کشف شده است.

چند برابر قوی‌تر

کرونا در میان تمام حیوانات مشترک است و نوع خفیف آن که همان سرماخوردگی است، قرن‌ها پیش از طریق حیوانات به انسان منتقل شده است. نخستین نوع تکامل یافته آن اما در سال 2002، با نام «سارس» در چین فراگیر شد. چینی‌ها البته آن روزها ترجیح دادند تعداد دقیق قربانیان را از بازرسان سازمان بهداشت جهانی مخفی کنند و اطلاعات غلط در اختیار آن‌ها قرار دهند. با این همه اما سارس همان موقع و پس از گرفتن جان احتمالاً هزاران چینی، به طور کلی ریشه‌کن شد.

10 سال بعد نوع دیگری از کرونا به نام MERS یا سندروم نارسایی تنفسی، به جان اهالی خاورمیانه افتاد. MERS پس از گرفتن جان صدها نفر از اهالی خاورمیانه، مثل سارس برای همیشه ریشه‌کن شد. ویروس جدید از خانواده کرونا که به‌تازگی کشف شده اما ظاهراً چندین برابر قدرتمندتر از سایر هم‌خانواده‌هایش است و برخلاف نمونه‌های قبلی، هنوز راهی برای مقابله با آن کشف نشده است.

خفاش‌ها و مارها

کرونا برای نخستین بار اواخر آذرماه همین امسال، توسط «لئو پون» ویروس‌شناس معروف دانشکده بهداشت در چین شناسایی شد. بر اساس گزارش‌های دانشکده بهداشت چین، این ویروس توسط غذاهای دریایی بازار شهر ووآن، وارد بدن شهروندان این شهر شده و پس از آن در تمام کشور گسترش پیدا کرده است. البته هنوز مشخص نیست منشأ این ویروس به طور مشخص کدام حیوان است. تیمی از محققان چینی که درحال حاضر روی این ویروس کار می‌کنند اما گزارشی منتشر کرده‌اند وادعا دارند بر اساس کدهای ژنتیکی این ویروس، مارها اولین میزبان آن هستند. از آن طرف گروه دیگری از محققان هم گزارش داده‌اند دنباله ژنتیکی ویروس جدید به اندازه 96 درصد با دنباله ژنتیکی خفاش‌ها مطابقت دارد. نظریه دیگری هم وجود دارد که ادعا می‌کند نوع خاصی از مارها که از خفاش تغذیه می‌کنند، توسط خفاش‌ها آلوده شده‌اند و چینی‌ها هم پس از شکار این مارهای آلوده، به ویروس جدید کرونا مبتلا شده‌اند. از آنجایی که ویروس‌های سارس و مرس هم از خفاش نشأت گرفته بودند، بسیاری از دانشمندها، نظریه سوم را محتمل‌تر از تمام نظریه‌ها می‌دانند.

بدون درمان قطعی

در علم پزشکی به ویروسی که فقط در بدن نوع خاصی از حیوانات گسترش پیدا می‌کند، ویروس نوع «زونوتیک» می‌گویند. بر اساس آخرین اطلاعات، کرونای جدید، دقیقاً از همین نوع است و فقط در بدن مارها گسترش پیدا می‌کند. ماجرا اما زمانی وخیم می‌شود که انسان از طریق حیوانِ میزبان ویروس، به آن مبتلا شود؛ چون در این صورت، ویروسی که وارد بدن انسان می‌شود، به هیچ آنتی‌بیوتیکی پاسخ نمی‌دهد و درمان قطعی هم ندارد!

در حال حاضر، شدت علائم بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، تقریباً یک چهارم موارد تأیید شده این بیماری، وضعیت حاد دارند. مرگ و میر در این بیماری جدید، بیشتر در قربانیانی روی می‌دهد که از قبل، مشکلات سلامتی داشته‌اند مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و دیابت. علاوه بر این، فعلاً کسی نمی‌داند این ویروس جدید با چه سرعتی از فرد بیمار، به فرد سالم منتقل می‌شود. بر اساس شواهد اولیه، افراد خانواده و افراد نزدیک به انسان بیمار و یا حتی پرسنل پزشکی درمان‌کننده بیمار، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. چیزی که متخصصان از آن مطمئن شده‌اند اما این است که ویروس، با نزدیکی فیزیکی به بیمار، به فرد سالم انتقال می‌یابد. شیوه‌ای که در دیگر مدل‌های ویروس کرونا نیز دیده می‌شد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، یک فرد ناقل این بیماری که ویروس را از حیوانات گرفته، می‌تواند زنجیره پایداری از این بیماری را تا چهار نسل ایجاد کند.

نگران نباشید

برخلاف شایعات مجازی، حتی یک مورد مشکوک به ویروس کرونا هم در کشورمان مشاهده نشده است. در ضمن این را هم بگوییم که اگر به‌تارگی در شهر ووان چین نبوده‌اید و یا اینکه با فردی که در این شهر بوده معاشرت نداشته‌اید، هیچ جوره نباید نگران باشید؛ چون تا به امروز تقریباً تمام افراد درگیر با این ویروس، یا در این شهر و یا اطراف آن حضور فیزیکی داشته‌اند. علاوه بر این، برخلاف شایعاتی که می‌گویند وضعیت هشدار اورژانسی در جهان اعلام شده، اگرچه وضعیت در کشور چین، هشداردهنده است اما فعلاً این ویروس موجب ایجاد وضعیت هشدار اورژانسی جهانی نشده است. با این همه اما چینی‌ها هنوز نتوانسته‌اند واکسنی برای مقابله با کرونا بسازند، اگرچه چند آنتی ویروس تابه‌حال روی قربانیان آزمایش شده است.

تاکنون حدود هزار و 300 نفر که هزار و 280 نفرشان چینی هستند، به این ویروس مبتلا شده‌اند و حدود 41 نفر از آن‌ها جان باخته‌اند. چینی‌ها همچنین برای جلوگیری از گسترش احتمالی این ویروس در جهان، 35 میلیون نفر از شهروندانشان را قرنطینه کرده‌اند.

بر اساس اطلاعیه مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت که روز گذشته منتشر شد، ایرانی‌ها اگرچه باید مراقب باشند، اما فعلاً نیازی به نگرانی ندارند چراکه شرایط در مرزهای کشورمان کاملاً تحت کنترل است و تمام مسافرانی که از مبدأ چین، قصد ورود به کشورمان را دارند، به طور کامل معاینه پزشکی می‌شوند.