به گزارش خبرنگار بین الملل قدس آنلاین؛ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه امروز (یکشنبه) به الجزایر سفر خواهد کرد. طبق برنامه اعلامی این کشور نخستین توقفگاه تور آفریقایی نخست وزیر ترکیه خواهد بود که با هدف گسترش نفوذ این کشور در قاره سیاه صورت می‌گیرد.

رسانه‌های محلی ترکیه گزارش دادند که اردوغان دو روز را در الجزایر می گذراند و سپس به گامبیا و سنگال می‌رود.

طبق گزارش النشره این سفر به این دلیل سفری ویژه درنظر گرفته می‌شود که طی هفته‌های گذشته و با شدت گرفتن درگیری‌ها در لیبی بین نیروهای «خلیفه حفتر» و «فایز سراج»،  آنکارا تلاش کرده است تا خود را در قامت یک بازیگر و میانجی اصلی معرفی کند.

این در حالی است که نفوذ ترکیه در آفریقا روند صعودی را طی می‌کند، به طوری که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اهداف سفر خود به سه کشور آفریقایی را در ارتباط با پرونده لیبی و منطقه ساحل و صحرا و سنگال به عنوان مهمترین کشور قاره در غرب آفریقا و همچنین گامبیا اعلام کرده است؛ کشور کوچک آفریقایی که ترکیه به دنبال نفوذ بر آن و استفاده از آن به عنوان شاهراهی برای کنترل غرب آفریقا است.

اهداف حضور ترکیه

روابط ترکیه با گامبیا طی سال های اخیر رو به گسترش بوده است. گامبیا به عنوان کوچکترین کشور در سرزمین اصلی قاره آفریقا در شمال، شرق، و جنوب با کشور سنگال مرز مشترک دارد و رودخانه گامبیا که به اقیانوس اطلس می‌ریزد بین دو کشور واقع شده است.

گامبیا در سیاست خارجی ترکیه به عنوان این یک نقطه نفوذ برای آنکارا در غرب آفریقا محسوب می‌شود و همچنین نقطه تمرکز مهمی برای تحرکات دولت اردوغان در منطقه ساحل و صحرا و سپس کشورهای عربی (موریتانی-مراکش-الجزایر-تونس-لیبی) در شمال آفریقا به حساب می‌آید.

در ژوئیه سال ۲۰۱۸ ، بولتن امنیت جهانی ایالات متحده در امور نظامی و دفاعی دیپلمات های ترکیه ای را به سوءاستفاده از احساسات مذهبی جمعیت مسلمانان در صحرای آفریقا ، به رهبری نیجریه ، نیجر ، مالی و سنگال برای یافتن شبکه های نفوذ ترکیه و علاقه به خاک آن متهم کرد.

تعقیب گولن

یکی دیگر از اهداف سفر سه روزه اردوغان به آفریقا، تعقیب تحرکات فتح الله گولن واعظ و مخالف ترکیه در گامبیا عنوان شده است. طبق گزارش‌ها فتح الله گولن مراکز مذهبی و خدماتی در گامبیا تأسیس کرده است که رسیدگی به وضعیت آنها یکی از دلایل نزدیک شدن روابط ترکیه و گامبیا عنوان شده است.

شاهد این مدعا اظهارات «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با «اوسینو داربو» وزیر امور خارجه و همکاری های بین المللی گامبیا، در ژوئیه سال ۲۰۱۷ بود که از گامبیا به دلیل همکاری هایش در مبارزه با گولن تشکر کرد

چاووش اغلو در این کنفرانس مطبوعاتی همچنین گفته بود که "با همکاری گامبیا در تلاش هستیم تا کلیه مدارس وابسته به سازمان تروریستی گولن را به وزارت آموزش ترکیه بازگردانیم."

فروش اسلحه و دخالت در امور داخلی کشورها

طبق گزارش پورتال بررسی جنبش‌های اسلامی که موسسه ای مستقل محسوب میشود،  برنامه های حزب حاکم عدالت و توسعه در ترکیه برای نفوذ به آفریقا بعد از خودداری مکرر اتحادیه اروپا از الحاق ترکیه به این اتحادیه صورت گرفت؛ این امر باعث شد آنکارا برای پاسخ دادن به احساس نیازش در یافتن و ایجاد اتحادهای جدید در مناطق استراتژیک جستجوی خود را افزایش دهد. اما تلاش های ترکیه نتیجه عکس داد و تلاش های ترکیه برای گسترش نفوذ، به دلیل نارضایتی بسیاری از کشورهای جهان به واسطه دخالت غیرقانونی در امور داخلی این کشورها و پشتیبانی از تروریسم به انزوای ترکیه انجامید.

طبق این گزارش، فروش اسلحه و تحت نفوذ گرفتن گامبیا به عنوان سکوی پشتیبانی از گروه‌های تروریستی از اهمیت بالایی در استراتژی امنیتی ترکیه و سیاست نفوذ آن در آفریقا و همچنین توجه به کشورهای عربی در شمال آفریقا به ویژه موریتانی برخوردار است که در آن گروه اخوان المسلمین نیز از قدرت و نفوذ بالایی برخوردار است. گروه«توصل» (Tawasul) یکی از ابزارهای مهم ترکیه و اخوان در موریتانی محسوب میشود.

خبرگزاری آناتولی به نقل از سرهنگ «نیهات آکتورک» ، که مشاور نظامی ترکیه ای آداما بارورئیس جمهور گامبیا است ، اظهار داشت که کشور وی نقش مهمی در آموزش و تجهیزات نیروهای گامبیا ایفا می کند.

اکتورک گفت: مربیان ترک در سال ۲۰۰۷ با هدف آموزش نزدیک به ۷ هزار سرباز به گامبیا آمدند و ۵۰۰ سرباز ارتش گامبیا نیز در ترکیه آموزش می‌بینند.

اکتورک که به عنوان مدیر آموزشگاه نظامی برای آموزش نیروهای مسلح در «بانجول» پایتخت گامبیا فعالیت می کند ، افزود که کشور وی(ترکیه) متدی را برای مؤسسات گامبیا در نظر گرفته است و خاطرنشان می‌کند که امسال آنکارا برخی تجهیزات نظامی را به ارتش ۸ هزار نفری گامبیا اهدا کرده است.

الجزایر نخستین مقصد اردوغان

نخستین مقصد سفر آفریقایی اردوغان الجزایر است. یعنی کشور مهمی که عنوان بزرگ‌ترین کشور آفریقایی از لحاظ مساحت را در اختیار دارد.

قرار است اردوغان در دیدار با عبدالمجید تبون رئیس جمهور این کشور٬ توافق‌نامه ایجاد شورای عالی همکاری‌های استراتژیک را امضا کند.

فواد توسیالی رئیس روابط اقتصادی خارجی ترکیه اعلام کرده که اردوغان تلاش می‌کند حجم مبادلات تجاری با الجزایر را به رقم ۵ میلیارد دلار در سال برساند. موقعیت جغرافیایی الجزایر در حال حاضر برای ترکیه مهم است. چرا که این کشور در مجاورت دو دوست آفریقایی مهم ترکیه یعنی لیبی و تونس قرار گرفته و در صورتی که اردوغان از همکاری‌های الجزایری‌ها آسوده خاطر شود٬ علاوه بر پرونده لیبی٬ در حوزه همکاری‌های گسترده با تونس و الجزایر هم چند گام رو به جلو بر خواهد داشت.

اقتصاد و دسترسی به بنادر

طبق گزارش پورتال بررسی جنبش‌های اسلامی، گامبیا همچنین ممکن است با توجه به وضعیت نامساعد اقتصادی و عطش برای سرمایه گذاری و پشتیبانی اقتصادی ، فرصت هایی برای نفوذ و کنترل ترکیه ایجاد کند. بندر بانجول- پارا شرایط ایده آل را برای ورود و حضور کشتی ها فراهم می‌کند؛ کشتی ها کمتر از ۶ روز از اروپا و ۷ روز از آمریکا فاصله دارند.

این امر باعث بهبود فعالیت های لجستیکی، بهبود سود بازیگران اقتصادی می‌شود و فرصت‌های سرمایه گذاری بزرگی را برای شرکت های ترکیه و نفوذ ترکیه در حوزه بنادر به وجود می‌آورد.

در این راستا چاووش اوغلو از شرکت های ترکیه‌ای خواست تا با توجه به پتانسیل بزرگی که از آن برخوردار بودند و تمایل دولتشان برای پشتیبانی از سرمایه گذاران ترکیه، در گامبیا سرمایه گذاری کنند.

تهدید اروپا

بر اساس این گزارش، گامبیا با قرار گرفتن در سواحل اقیانوس اطلس ، و با داشتن یک نقطه حساس برای مهاجرت غیرقانونی ، موقعیت تهدید آمیزی برای کشورهای اروپایی محسوب می‌شود ، که دست دولت اردوغان را در تجارت علیه اتحادیه اروپا و همچنین قاچاق به پایتخت های اروپایی باز می‌گذارد.

ارتش گامبیا به عنوان یک شبه نظامی چریکی همچنین نیروی بلقوه برای پشتیبانی ترکیه از گروه‌های مختلف در قاره سیاه و در خدمت منافع ترکیه به شمار می‌رود، نقطه‌ای حساس برای تهدید منافع مصر و اروپا در قاره آفریقا.

افزایش نفوذ در سومالی

ترکیه به دنبال افزایش نفوذ خود در منطقه شاخ آفریقا ، به ویژه سومالی است. در اکتبر سال ۲۰۱۷ ، ترکیه بزرگترین پایگاه نظامی خارج از کشور خود را در سومالی افتتاح کرد. این پایگاه ۵۰ میلیون دلاری برای آموزش بیش از ۱۰ هزار سرباز افتتاح شد. با این حال واقعیت این است که ، گروه های مسلح در این کشور جنگ زده از طرف  آنکارا و دوحه حمایت مالی دریافت می‌کنند.

رابطه ترکیه و گروه تروریستی الشباب که وابسته به القاعده است نیز مبهم است زیرا بعضی اوقات آنها به عنوان دشمن هم ظاهر می‌شوند، در حالی که در واقعیت، هر دو دارای منافع مشترکی هستند که از طریق وساطت اخوان المسلمین این نقش ایفا می‌شود.

همچنین ، آنکارا به دنبال گسترش نفوذ در منطقه ساحل آفریقا بود و با این چشم‌انداز سال ۲۰۰۵ را "سال آفریقا" اعلام کرد ، و در سال ۲۰۰۸ اولین اجلاس همکاری ترکیه و آفریقا در استانبول با حضور نمایندگان ۵۰ کشور آفریقایی برگزار شد.

در ژوئن سال ۲۰۰۸ ، ترکیه به مجمع مرجع بین المللی توسعه آفریقای شرقی (IGAD) پیوست و روابط خود را با سازمان‌های زیرمجموعۀ آفریقا مانند جامعه اقتصادی کشورهای آفریقای غربی (ECOWAS) تقویت کرد.

کشورهای آفریقایی به اتفاق آرا به عضویت غیر دائمی ترکیه در شورای امنیت سازمان ملل برای سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ رأی دادند و تعداد سفارت‌های آنکارا در آفریقا به ۴۴ مورد افزایش یافت در حالی که این تعداد در سال ۲۰۰۴ به ۱۲ مورد ختم می‌شد.

از نظر اقتصادی ، در نوامبر ۲۰۱۶ ، آنکارا نخستین مجمع تجاری آفریقا و ترکیه را با حضور ۳ هزار شرکت کننده برگزار کرد که از این میان ۲ هزار نفر نماینده جامعه اقتصادی ۴۵ کشور آفریقایی هستند که طی آن ۱۰ها قرارداد با آفریقای جنوبی ، نیجریه ، کنیا ، غنا، زامبیا و تانزانیا امضا شد.

علاوه بر این ، پس از سال ۲۰۱۲ ، منافع آنکارا در آفریقا در قالب کمک های بشردوستانه ، بهداشت ، آموزش و همکاری های نظامی تامین شد. همانطور که در اکتبر سال ۲۰۱۴ ، نیروی دریایی ترکیه (بارباروس) از ۲۵ بندر در ۲۴ کشور آفریقایی بازدید کرد ، با این مأموریت ، ترکیه برای اولین بار از نیروی دریایی به عنوان ابزاری برای سیاست خارجی استفاده کرد.

«محمد ربی» کارشناس امور ترکیه در مصاحبه‌ای به "رفرنس"(Reference) گفت که جاه طلبی‌های توسعه طلبانه و استعماری اردوغان برای رسیدن به آفریقا از جهان عرب پیشی گرفته است ، و در کل باعث ایجاد نفرت نه فقط نسبت به دولت ترکیه بلکه به شهروندان ترک نیز می شود.

وی افزود: شهروندان آفریقایی به دلیل اعلامیه‌های دائم اردوغان در مورد رابطه تاریخی بین ترکیه و آفریقا ، به عنوان بخشی از امپراتوری عثمانی، از کار ترکیه در آفریقا متنفر هستند. این در حالی است که ترک‌ها صحنه سیاسی آفریقا را با اهداف مشکوک ازجمله تهیه بودجه و سلاح برای گروه‌های مسلح در قاره سیاه متشنج کرده‌اند.

نگاه اقتصادی ترکیه به آفریقا

اما سفر رئیس جمهور ترکیه تنها به درگیری در لیبی متمرکز نخواهد شد. به گفته روحسار پکن ، وزیر تجارت ترکیه ، قاره آفریقا برای ترکیه در سال ۲۰۲۰ اولویت خواهد بود.

پکان گفت که ترکیه قصد دارد توافق نامه همکاری اقتصادی و تجاری با جامعه اقتصادی کشورهای آفریقای غربی (ECOWAS) را امضا کند و این موضوع را در سفر خود به نیجریه مورد بحث قرار داد.

نفوذ روزافزون ترکیه در شرق آفریقا در سالهای اخیر عناوین ویژه ای را ایجاد کرده است به ویژه به دلیل حضور نظامی این کشور در سومالی و صحبت‌هایی که مبنی بر بازسازی یک پایگاه دریایی در سودان وجود دارد و معاملات منعقد شده در لیبی به آن تأثیر چشمگیری در دستور کار شمال آفریقا داده است.

با توجه به نگاه آنکارا به غرب قاره ، یک دور مذاکره موفق می تواند حضور ترکیه در آفریقا را تقویت کند و آن را به سمت هدف خود برای تنوع بخشیدن به تجارت خود سوق دهد.

انتهای پیام/