میثم موسایی، اقتصاددان و استاد دانشگاه

در دورانی زندگی می‌کنیم که بسیاری از کشورها متوجه اهمیت دولت الکترونیک شده‌اند. عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، عصری متفاوت از عصرهای گذشته‌ای که حضور نیروی کار در محل کار و فعالیت اجباری بود، خلق کرده است. امروز روش‌های ارتباطات تغییرات گسترده‌ای یافته و شبکه اطلاعات  که به صورت پیچیده کار می‌کند، در جنبه‌های بسیاری از زندگی مردم تأثیر گذاشته است، بنابراین ایده دولت الکترونیک در چنین فضایی از ایده فراتر رفته و نیاز مبرمی در عصر فناوری برای پیشبرد بسیاری از فعالیت‌ها و کاهش هزینه‌های اقتصادی شده است.

امروز افراد انتظار دارند کلیه خدمات دولتی را علاوه بر اینکه در اسرع‌وقت بگیرند، هزینه کمتری بپردازند و خدمات باکیفیتی را در کمترین زمان بگیرند. خدمات در دولت الکترونیک با توجه به در دسترس بودن اینترنت برای اقشار مختلف جامعه از این فراتر می‌رود و حتی در فروش بسیاری از کالاها به صورت دورکاری یا معرفی کالاهای تولیدی در فضای مجازی مؤثر است. توانایی دولت در ارائه خدمات الکترونیک نشانه توسعه‌یافتگی دولت به شمار می‌رود. اهمیت توسعه دولت‌الکترونیک و اهداف مهم آن سال‌هاست که برای بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تبیین شده است، اما این مسئله با وجود اظهارنظرهای کارشناسی و تأیید کارشناسان بر تبیین این موضوع، همچنان دولت الکترونیکی به طور کامل محقق نشده است.

بیماری کرونا معضلی که این روزها گریبانگیر جهان شده و بسیاری از کشورها را تحت‌تأثیر قرار داده، تأثیرات منفی خود را بر اقتصادهای ضعیف بیش از اقتصادهای قوی نشان داده است. وجود دولت الکترونیک برای خدمات‌دهی به مشتریان از طریق اینترنت و فضای‌مجازی در چنین بحران‌هایی بسیار کارآمد و کارساز است، هر چند راه‌اندازی دولت الکترونیک در حوزه‌های دیگر اقتصادی چون جلوگیری از فساد اداری و اقتصادی و افزایش شفافیت اقتصادی بسیار کاربرد داشت.

به نظر می‌رسد با وجود اینکه بیماری کرونا تأثیرات نامطلوبی بر سلامت افراد و اقتصاد جامعه گذاشته، اما می‌تواند درس عبرتی برای دولت در تحقق دولت الکترونیک باشد. دولت باید از طریق بیماری کرونا این هشدار را دریابد که حتی اگر آمریکا و استکبار جهانی به لحاظ اقتصادی ما را تحریم نکنند، ممکن است با بیماری‌هایی چون کرونا و پیدا شدن ویروس‌های فراگیری از این دست اقتصاد به صورت کلی تحت‌تأثیر قرار بگیرد، بنابراین راه‌اندازی دولت الکترونیک در کاهش خسارت‌های اقتصادی در چنین بحران‌هایی بسیار ضروری است.

افزایش فعالیت‌های دولتی و غیردولتی در فضای‌مجازی و انتقال نیروی‌کار در حد ممکن به فضای‌مجازی برای دورکاری، علاوه بر کاهش آلودگی ‌هوا و آلودگی صوتی منجر به کاهش تبعات اقتصادی مختلفی می‌شود که از حضور واقعی در محیط کار ایجاد می‌شود. انتقال نیروی‌کار تا حد توان به فضای‌مجازی و تأمین‌ زیرساخت‌های لازم برای این موضوع منجر به افزایش کارایی اقتصاد و مقاوم‌سازی اقتصاد کشور می‌شود.