زیارت، حضوری آگاهانه در پیشگاه اولیای خداست. زائر با شناختی که از جایگاه والای اولیای الهی دارد، کارِ خود را گونه‌ای قدرشناسی می‌داند، این نوشتار زیارتی اثربخش، که از آن با عنوان زیارت عارفانه تعبیر می‌شود، را معرفی می نماید؛ زیرا تا هنگامی‌که زائر، حقیقتِ کار خویش را نشناسد و آن را به درستی به جا نیاورد، غنچۀ معرفت در بوستان اندیشه‌اش شکوفا نشود و به بار ننشیند.

برای دستیابی به توفیق زیارتی عارفانه، آدابی را لازم شمرده‌اند. این باور که مهم‌ترین ادب و اصلی‌ترین شرط تحقق و قبول زیارت، معرفت است، باوری خدشه‌ناپذیر و تعیین‌کننده است.

آداب زیارت، درآمدی بر درک بایسته و شایسته اصل زیارت است؛ ایجاد سنخیت و انتقال از ظاهر خودی به خدایی است و زائری که از مرحله ادب زیارت شایسته نگذرد، از فیض آثار زیارت  عارفانه محروم خواهد ماند.

درباره آداب پیش از زیارت، نکات فراوانی در کتاب‌های مزار ذکر شده است و بیشتر این آداب آمادگی زائر را برای قرار گرفتن در محضر حضرات معصومین علیهماالسلام  افزایش می‌دهد، برخی از این آداب عبارت‌اند از: پاکیزگی و طهارت؛ غسل زیارت، آراستگی ظاهر، استفاده از بوی خوش، خواندن اذن دخول، بوسیدن عتبه، خالی نگه داشتن شکم از لقمۀ شبهه‌ناک، بر لب آوردن ذکر خدا، روشن نمودن حساب‌های مالی با دیگران.

در هنگام زیارت و ارتباط روحی زائر با مزور، شخص باید از منزلت امام آگاهی داشته باشد و این نکته در بسیاری از روایات مطرح شده است.

 راز آنکه توصیه شده زائر با معرفت باشد آن است که بداند آنچه سبب کمال زیارت می‌گردد، شناخت مقام و موقعیت امام است و زیارت واقعی و کامل، هنگامی است که رابطه قلبی زائر با امام برقرار شود و منشأ تحول در زائر گردد انجام اموری مانند نماز اول وقت، خواندن زیارات مأثوره، نجوای با امام از جمله این آداب اند.

توجه به کارهایی که موجب تثبیت و تقویت آثار زیارت در وجود زائر می‌شود و پذیرش این نکته که اگر کسی می‌خواهد بداند تا چه اندازه زیارتش مقبول افتاده، باید ببیند پس از زیارت چه تحولی در او پدید آمده است.

اگر زیارت، درست و صحیح انجام شود، می‌تواند انسان را به سوی خدا متوجه نموده، سازندگی عمیق معنوی و روحی ایجاد کند.

مطالب بسیاری درباره آثار و نتایج زیارت در دسترس است که برای نمونه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

۱_ پایداری دین: زیارت جلوه‌ای از پویایی دین است و زمانی که زائران برای برپا داشتن شعائر دینی می‌کوشند این حقیقت قوت می‌یابد که این فرهنگ و آیین، استوار است. امام صادق ۷ می‌فرماید: لا یَزَالُ الدِّینُ قَائِمًا مَا قَامَتِ الْکَعْبَةُ؛ [۱] «تا زمانی که کعبه برپا باشد، دین نیز برای همیشه برپا خواهد بود».

۲_ معرفت‌افزایی: آشنایی با حرم‌ها به انسان مجموعه‌ای از آگاهی‌های گسترده را می‌بخشد، از طریق زیارت و آشنا شدن با مقام و منزلت و مظلومیت ائمه و استفاده از سخنان گهربار ایشان می‌توان به آگاهی‌های خویش افزود. امام رضا علیه السلام می‌فرماید: ... ما فیهِ مِنَ التَّفَقُّهِ وَ نَقْلِ أخْبَارِ الأَئِمَّةِ علیهما السلام إِلَی کُلِّ صُقْعٍ وَ نَاحِیَةٍ. [۲]

«زیارت خانۀ خدا باعث آگاهی [به احکام و معارف] و انتقال اخبار [و سخنان] ائمه علیهما السلام به تمام نقاط [زمین] و دوردست‌ها می‌شود».

۳ _ گناه‌زدایی: از مهم‌ترین آثار زیارت، پاک شدن از آلودگی‌ها و گناهان است که این مهم می‌تواند برکات بی‌شماری در پی داشته باشد.

قال رسول الله صل الله علیه و آله و سلم: سَتُدفَنُ بَضعَةٌ مِنّی بِأَرضِ خُراسانَ ما زارَها مَکروبٌ إلاّ نَفَّسَ اللهُ کُربَتَهُ وَ لا مُذنِبٌ إلاّ غَفَرَ اللهُ ذُنوبَهُ. [۳]

«به‌زودی پارۀ تن من در خراسان دفن می‌شود. هر گرفتاری که او را زیارت نماید، خداوند گرفتاری‌اش را برطرف می‌کند و هر گناهکاری که او را زیارت کند، گناهانش بخشوده می‌شود».

۴ _ کسب آرامش روحی: زیارت، انسان را با توحید و یاد حق تعالی و نیز با موحدان تاریخ و بندگان صالحی که همواره به یاد خدایند، یعنی انبیا و اولیا علیهما السلام و ... آشنا می‌سازد. اتصال به توحید و مبدأ هستی و یاد خدا، موجب آرامش روح و روان انسان می‌شود.

۵_ تقویت اعتقاد به امامت و ولایت: از بزرگ‌ترین آثار و برکات زیارت این است که اعتقاد به امامت و ولایت امامان معصوم علیهما السلام در وجود زائر تقویت و ریشه‌های آن محکم می‌شود. زیرا زیارت، تجدید بیعتی با آن بزرگواران است و اعلام آمادگی زائر در پیروی از امر ایشان.

۶_ استجابت دعا: زائر دل از هرگونه تعلّق به ارزش‌های مادی بریده است و روی نیاز به حریم یار می‌آورد، و چه بسا که زائر، با کوله‌باری از گناه پا به حریم امام خویش گذارد، اما چون به قصد اقامۀ حق و زیارت بنده‌ای صالح از بندگان خدا آمده، امید می‌رود که دعا و شفاعت امام نصیبش شود و گناهانش آمرزیده و نیز به برکت حضور در حریم قدسی پیامبر صل الله علیه و آله و سلم و امام علیه السلام، دعایش مستجاب شود.

۷_ زیارت عامل هدایت: زیارت، هدایت واقعی و راهنمای حقیقی به شاهراه زندگی انسانی است و زیارتی که با حفظ شرایط آن، به جا آورده شود، از کارآمدترین ابزار مبارزه با شیطان است.