محمد تربت‌زاده/

درحالی که تقریباً همه محدودیت‌های اجتماعی در کشورمان لغو شده‌اند و اوضاع در بسیاری از مناطق به حالت عادی برگشته، اما آمار مبتلایان به کرونا روز به روز در کشورمان بالاتر می‌رود و آمار فوتی‌ها و مبتلایان حتی از روزهای نخست همه‌گیری هم فراتر رفته است.

حالا در این میان نوع جدیدی از ویروس کرونا به جامعه جهانی معرفی شده که محققان آن را «فرم G» نام‌گذاری کردند. موضوعی که ساخت واکسن کرونا را احتمالاً تا مدت طولانی‌تر به تعویق می‌اندازد و به مردم این هشدار را می‌دهد که اگر قرار باشد به زندگی با کرونا عادت نکنند و همچنان بخواهند به فعالیت‌های عادی روزمره‌شان ادامه دهند، ویروس کرونا در ماه‌ها و حتی سال‌های آینده جانشان را حسابی تهدید می‌کند!

از کار انداختن سربازان ایمنی بدن

در ابتدا فقط با یک نوع کرونا طرف بودیم که محققان نامش را کرونای نوع A گذاشته بودند. پس از آن کرونای نوع B محققان را سرگردان کرد و پشت سر آن انواع C و D آن هم خودشان را نشان دادند. درحالی که تمام محققان خیال می‌کردند کرونا تمام زورش را زده، کرونای نوع G از سوی محققان آمریکایی گزارش شد و پس از آن شیب نمودار مبتلایان کرونا در جهان، به شکلی باورنکردنی‌ روند صعودی به خود گرفت.

انواع ویروس کرونا آن‌قدر پیچیده‌اند که توضیحات درباره ویژگی‌هایشان احتمالاً حوصله‌تان را سر می‌برد، اما به طور خلاصه اگر بخواهیم بگوییم، سلول‌های سیستم ایمنی، بدن را در برابر ویروس ایمن نگه می‌دارند، این در حالی است که یکی از علائمی که موجب عدم کارایی سیستم ایمنی بدن می‌شود «لنفوسیتوپنی» (اختلالی که در آن لنفوسیت کافی در خون وجود ندارد) است. این یعنی ویروس کرونای جدید سلول‌هایی که باید در بدن در برابر ویروس، ایمنی ایجاد کنند را هدف قرار می‌دهد و این امر موجب کاهش گلبول‌های سفید خواهد شد. در صورتی که سلول‌های سفید، سربازان ایمنی بدن ما هستند و باید ما را در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت کنند.

شرایط تغییر می‌کند

محققان می‌گویند پس از کشف نوع جدید ویروس کرونا احتمالاً شرایط یک‌بار دیگر تغییر می‌کند و آمار مبتلایان و کشته‌ها دوباره شیب صعودی به خود می‌گیرد. محققان البته هنوز نتوانسته‌اند ویژگی‌های نوع جدید این ویروس را به طور کامل متوجه شوند و فقط همین را می‌دانند که شیوه عملکرد آن با گذشته تفاوت زیادی کرده است. به عنوان مثال این ویروس برخلاف گذشته روی کودکان و جوان‌ها هم تأثیر زیادی گذاشته است. اتفاقی که درحال حاضر در کشورمان درحال وقوع است، اما از طرف دیگری بسیاری از کشورها مثل «سوئد» برخلاف اوضاع جهانی، تقریباً با کرونا خداحافظی کرده‌اند!

بر اساس توضیحاتی که قاسم آهنگری، متخصص ایمونوژنتیک و استاد تمام دپارتمان ژنتیک پزشکی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در گفت‌وگو با ایسنا مطرح کرده، کرونا چه در ایران و چه در چین و چه در سوئد، یکی است اما دلیل اینکه کرونا در یک کشور به طور بی‌رحمانه‌ای مردم را به کام مرگ می‌کشاند و در کشور دیگری این اتفاق رقم نمی‌خورد، ریشه در موضوعاتی دارد که شاید خیلی‌هایمان کمتر به آن توجه کرده باشیم.

این متخصص توضیح می‌دهد: کشورهایی مانند چین، تایوان و نیوزیلند در روزهای آغاز همه‌گیری، پروتکل‌هایی را به صورت سختگیرانه و با هزینه‌های بالا برای جلوگیری از انتشار ویروس به اجرا گذاشتند. اگرچه این کشورها با تلاش فراوان توانستند تا حدودی آمار ابتلا را پایین بیاورند اما از طرف دیگر کشورهایی مثل سوئد بدون آنکه محدودیت خاصی ایجاد کنند، توانستند آمارشان را به نزدیک صفر برسانند.

سوئد، یک نمونه موفق

آهنگری در مورد تفاوت سوئد با سایر کشورها توضیح می‌دهد: این کشور از سال‌های گذشته تمرکز خود را بر ارائه آموزش به‌ویژه آموزش‌های عمومی قرار داد و با صرف هزینه‌های هنگفت اقدام به ارتقای دانش عمومی کرد و این آموزش‌ها در هنگام شیوع ویروس کرونا در این کشور پاسخ داد.

آقای محقق می‌گوید: کشور سوئد در زمان شیوع ویروس کرونا قوانین سختگیرانه‌ای را اجرایی نکرد بلکه اطلاعات عمومی را در خصوص این ویروس ارتقا داد و با توجه به فرهنگ عمومی بالای مردم، همه دستورالعمل‌های پیشگیرانه که از سوی دولت و مسئولان بهداشتی اعلام می‌شد از سوی مردم رعایت شد».

آهنگری پس از این، کشورهای همجوار سوئد یعنی فرانسه و ایتالیا را مثال می‌زند که در صدر فهرست بیشترین آمار جهانی کرونا قرار دارند. او می‌گوید: این دو کشور به عنوان کشورهای ریشه‌دار اروپا، به علت فقر فرهنگی مجبور به انجام پروژه‌های سنگین با هزینه‌های گزاف هستند که آنچنان تأثیری هم بر کاهش آمار مبتلایان ندارد.

بدون تعارف

از طرف دیگر متخصصان بدون تعارف می‌گویند ساختار کرونا به شکلی است که هنوز نتوانسته‌اند به جزئی‌ترین اطلاعات درباره آن برسند. خبرهای جورواجور درباره کشف واکسن کرونا هم در بسیاری از موارد بازی‌های تبلیغاتی هستند. از آنجایی که کرونا هر روز ویژگی جدیدی از خود نشان می‌دهد یا نوع جدیدی از خانواده‌اش را به ما معرفی می‌کند، حداقل طی ماه‌ها و شاید سال‌های آینده امیدی به ساخت واکسن برای پیشگیری از ابتلا به آن وجود ندارد.

بر اساس توضیحات آهنگری، این ویروس با اختلالات ناخواسته‌ای که در سیستم ایمنی ایجاد می‌کند سبب گسترش بیماری و مرگ و میر مبتلایان می‌شود. این وضعیت در حالی است که در ماه‌های اخیر در جهان و هم در کشورمان اخباری در زمینه تولید واکسن منتشر می‌شود که این اخبار گاهی کاربردهای علمی ندارد و بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد. بر اساس آخرین دستاوردهای علمی، امکان دستیابی به واکسن اختصاصی برای کرونا در آینده نزدیک وجود ندارد حتی محققان افق‌های نزدیکی هم برای کشف واکسن کرونا متصور نیستند.

آهنگری همچنین درباره واکسن کرونا می‌گوید: «از نظر سازمان بهداشت جهانی، واکسن به یک فراورده بیولوژیکی گفته می‌شود که در جامعه هدف، ۹۹ درصد محافظت ایمنی ایجاد کند که این تعریف برای «رترو ویروس» ‌ها صادق نیست؛ چرا که با توجه به حوزه تخصصی که دارم و مطالعاتی که در این حوزه داشتم، امید دانشمندان و متخصصان دنیا به تولید RNA واکسن‌ها بود که پس از مطالعات وسیع در حوزه مولکولار ایمنولوژی و حیوانی، مشاهده کردند ایمنی‌زایی این نوع واکسن‌ها تنها ۵۰ درصد است.

به زبان ساده‌تر، ایمنی‌زایی ۵۰ درصدی RNA واکسن‌ها نشان از شکست در تولید واکسن کرونا دارد و واکسیناسیون زمانی موفقیت آمیز است که بتواند در کشور و جامعه محافظت ایمنی ۱۰۰ درصدی ایجاد کند و اگر این امر تحقق نیابد واکسیناسیون با موفقیت همراه نیست.

حتی اگر اخباری که از ساخت واکسن کرونا حکایت دارند را هم واقعی بدانیم و تصور کنیم این واکسن به کشورمان وارد شده، فقط نیمی از جمعیت ۸۰ میلیونی کشورمان در برابر ویروس ایمن می‌شوند و در نیمی دیگر ایمنی ایجاد نمی‌شود و باز باید دوره بیفتیم و افراد ناقل را پیدا کنیم!

از خودمان محافظت کنیم

احتمالاً تا الان و با این توضیحات متوجه شده‌اید  تنها راه مشترک مقابله با کرونا که تمام جهان به آن رسیده‌اند «خود مراقبتی است». شیوه‌ای که در کشورهایی مثل سوئد جواب داده و توانسته آمار مبتلایان را به کمترین میزان ممکن برساند. درحالی که محدودیت‌های اجباری دولتی همراه با انتشار شایعه‌هایی از ساخت واکسن‌های درمانی، موجب می‌شود مردم کمتر به مسائل خودمراقبتی توجه کنند و در نتیجه نمودار مبتلایان شیب صعودی بگیرد. درست مثل اتفاقی که در کشور خودمان افتاد. اتفاقی که البته توسط محققان داخلی و خارجی پیش‌بینی شده بود. اگر خاطرتان باشد در ابتدای سال دانشگاه «نیوساوت‌ولز» تحقیقی منتشر کرد که بر اساس آن پیک اصلی شیوع کرونا در کشورمان، تیر ماه پیش‌بینی شده بود و درحالی هیچ‌کداممان فکرش را نمی‌کردیم این پیش‌بینی درست از آب درآمد!

حالا محققانی که پیش‌بینی‌هایشان به وقوع پیوسته یک‌بار دیگر می‌گویند از یک طرف کرونا حداقل تا سال آینده همراهمان خواهد بود و از طرف دیگر شرایط ایجاد محدودیت‌های شدید دولتی مثل روزهای ابتدایی سال، در کشورمان وجود ندارد. پس بهترین روش این است که ما مردم یاد بگیریم با کرونا به طور مسالمت‌آمیز زندگی کنیم و به این باور برسیم که درمانی برای این ویروس وجود ندارد و باید حداقل برای یک سال آینده، زندگی عادی و روزمره خودمان را کنار بگذاریم و طبق دستورالعمل‌های بهداشتی از خودمان در برابر کرونا محافظت کنیم.