بنیاد فرهنگی رضوی نیز یکی از موسسات آموزشی و پرورشی وابسته به آستان قدس رضوی است که فعالیت خود را مبتنی بر شکوفایی استعدادهای دانش‌آموزان و شکل‌گیری هویت یکپارچه اسلامی انقلابی قرار داده است. با اتمام سال تحصیلی ۹۸-۹۹ با حسین باغگلی، مدیرعامل بنیاد فرهنگی رضوی در رابطه با برنامه های عملی این بنیاد برای تحقق طراحی مدل اجرایی و قابل تعمیم نظام آموزش و پرورش مبتنی بر فرهنگ اسلامی و سیره رضوی گفتگو کردیم که در ادامه می خوانید:

 در مورد شیوه های مدیریت مدارس، استراتژی های مختلفی وجود دارد؛ عده ای از مدیران مدارس سعی دارند مهارت‌ها و برنامه‌های آموزشی و تربیتی بیشتر و متنوع تری به دانش آموزان ارائه دهند، برخی هم سعی در تربیت استعدادهای برتر دارند و برخی مدارس نیز به روش سنتی سعی دارند بچه را با زندگی و واقعیت‌های جامعه آشنا کنند. ماموریت مدارس امام رضا(ع) از ورود  به این عرصه چیست؟

در این برهه زمانی مأموریت ویژه بنیاد فرهنگی رضوی، بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش این است که مدلی را برای راهبری مدرسه طراحی کند. پیش از این باید تأکید کنم که هدف آستان قدس رضوی از ورود به مدرسه‌داری به مفهوم مرسوم در حوزه مدرسه‌ داری غیرانتفاعی و غیردولتی نیست، چرا که امروز تعداد مدارس غیرانتفاعی در سطح شهر مشهد، بسیار قابل توجه است.

یعنی می‌توان اهداف فعالیت این مدارس را بیشتر آموزشی دانست تا اقتصادی!؟

شاید در سال‌های گذشته تاسیس مدارس با هدف کاستن از بار مدارس چند شیفته دولتی موضوعیت داشت ولی به مرور زمان نیازهای جدیدتری مطرح شد. بنیاد فرهنگی رضوی با ۱۸ واحد آموزشی و ۷ هزار و ۳۰۰ دانش آموز دختر و پسر از دوره پیش دبستانی تا دوره متوسطه دوم، کاملاً در میدان عمل امور آموزشی و تربیتی پای کار آمده و با امکانات و منابعی که در اختیار دارد صلاحیت حرف زدن در خصوص چالش ها و روش های حل مساله در سیستم آموزش و پرورش موجود را دارد و به این راه حل ها دست یافته است. در واقع فلسفه وجودی و هدف این مدارس این است که در خدمت نظام‌ آموزش و پرورش باشد و این برداشت کاملا اشتباه است که هدف آستان قدس از مدرسه داری کسب درآمد است، در حالی که این موضوعیت ندارد.

چه ضرورتی دارد که آستان قدس رضوی به عرصه تعلیم و تربیت ورود کند؟

بنیاد فرهنگی رضوی به عنوان یکی از حوزه های عملیاتی آستان قدس رضوی تلاش کرده با بهره گیری از ظرفیت متخصصان حوزه تعلیم و تربیت، رویکرد نظری مطرح شده در سند تحول را بپذیرد و رویکرد نظری را تبدیل به زبان عملی در مدارس امام رضا(ع) کند. البته این کاری دشوار و زمان بر بوده؛ اما ورود آستان قدس رضوی به این حوزه ضرورت دارد چرا که در این شرایط سایر مراکز آموزشی غیر دولتی درگیر بقا و مسائل سود و زیان هستند اما آستان قدس رضوی با توجه به زیرساخت های بسیار خوبی که از دوره های قبل آماده کرده و در خدمت سیستم آموزشی قرار داده، امروز فرصت دارد تا با فراغ بال این مدل سازی را انجام دهد.

 بنیاد فرهنگی رضوی برای حرکت به سمت این مدل سازی، تا کنون چه گام هایی برداشته؟

طی دو سال گذشته، در مرحله نخست به صورت گام به گام دوره پیش دبستانی را هدف گذاری کردیم تا یک پیش دبستانی با هویت کاملا متفاوت را معرفی کنیم. در این پیش دبستانی برخلاف دیگر مراکز از این دست، «آموزش» مسئله شماره یک ما نیست؛ بلکه زندگی کردن و ایجاد فضایی برای تجربه زندگی برای کودکان، محور فعالیت های ماست. به این معنا که دوره پیش دبستانی دوره ای است که می خواهد کودکان ما را از زندگی خانوادگی برای ورود به زیست اجتماعی آماده کند. مهمترین پیش نیاز بچه ها در این دوران این است که فهم روشنی درباره جامعه و دنیای پیرامونی خودشان داشته باشند. هر کودک بعد از ورود به پیش دبستانی امام رضا(ع) با سه ایستگاه مواجه می شود که ۲ ماه و نیم با مربی خود در آنجا متوقف می شود.

یعنی زندگی با واقعیت‌های جامعه؟ ...

بله و به تعبیری اجتماعی شدن. در ایستگاه اول، با محیط زیست و تجربه طبیعت و حفظ آن آشنا می شوند. در ایستگاه دوم از مفاهیم و موقعیت های اجتماعی به صورت تجربه شخصی آشنایی پیدا می کنند و در ایستگاه سوم با توسعه توانمندی های آغازین، با پیش نیازهای موفقیت در جریان آموزش در دوران ابتدایی آشنا می شوند. ما در این مرکز با استفاده از نظریه فطرت گرایی تلاش می کنیم که تمام این تجربه ها را به عنوان آیه ها و نشانه های عظمت هستی، به مفهوم خالق این نظام پیوند بزنیم و این به معنی تعلیم و تربیت اسلامی به صورت غیر مستقیم است.

مباحث اعتقادی چطور؟

ما آموزش مستقیم فراگیری قرآن و حدیث به بچه ها نداریم، ولی در ضمن تجربه های معمول  زندگی، احادیث و سوره های قرآن کریم را با مفاهیمی که در دوره کودکی از آن درک می کنند، حفظ می شوند. ما امروز می توانیم ادعا کنیم که دوره پیش دبستانی امام رضا(ع) از الگوی متفاوت و اختصاصی مبتنی بر رویکردهای اسلامی برای تربیت کودکان با دادن سطحی از آزادی و فراهم سازی فرصتی برای کسب تجربیات برخوردار است.         

آیا برنامه ای برای مدل سازی در امر تعلیم و تربیت اسلامی دارید؟

بله برای سال آینده تحولاتی در سبک آموزشی و پرورشی دوره ابتدایی در نظر گرفتیم و قرار است مبنای یادگیری دانش آموز، آموزش از طریق بازی باشد تا ضمن یادگیری، آموخته هایشان در زندگی نیز کاربرد داشته باشد. مثل اینکه مفهوم قالی سه در چهار را درک کند و یا برای موزائیک کردن یک حیاط چطور آن را اندازه گیری کنند. همچنین در ساختار مدرسه و برای تمام دوره ها بر تعریف هویت آنها کار انجام داده ایم. برای این منظور مربی تربیتی و یا خادم تربیتی به کادر همه مدارس ما افزوده شده است.

نقش مربی های تربیتی چیست؟

آنها در واقع حلقه واسط میان معلم، دانش آموز و والدین هستند. یعنی یک مربی به عنوان پشتیبان امور تربیتی از دانش آموزان حمایت می کند که در دیگر مدارس در قالب پشتیبان آموزشی هویت یافته اند.

و مدل سازی در امر آموزشی ...

حرکت دیگر ما این بوده که بروی سطح کارایی رویکردهای طراحی شده خودمان کار می کنیم. به عنوان مثال شیوه زیارت رفتن بچه ها را تغییر دادیم؛ تا دیروز دانش آموزان با یک برنامه منظم برای زیارت و صرف صبحانه در حرم و قرائت زیارت نامه بر می گشتند اما ما با حضور والدین، بچه ها را در تیم های ۵ نفره و با یک مربی برای هر گروه دسته بندی می کنیم تا یک فعالیتی را با موضوع زیارت پیگیری کنند. مثلا داستان شیخ بهایی را در حرم کشف کنند. به این ترتیب، هم زیارت کرده و هم با بخش های مختلف حرم آشنا می شوند و از طرفی هم به یک مکاشفه با لذت دست می زنند تا تجربه متفاوتی را کسب کرده باشند.

به نظر می رسد برای پیاده کردن این مدل نیاز به برگزاری کلاس های ضمن خدمت دارید!

قطعا. اکنون به این جمع بندی رسیدیم که نیروی انسانی برای پیاده سازی این مدل نیاز به توانمندی های خاصی دارند، از این رو یک دوره تربیت معلم متفاوت از دوره های رایج و به صورت فعالیت محور(و نه استاد محور) و با محوریت کارهای پژوهشی بنا داریم در تابستان برگزار کنیم.

چه برنامه ای برای ماموریت اصلی آستان قدس، که همان «ترویج فرهنگ رضوی» است دارید؟

آخرین جمع بندی ما در حال حاضر این است که کمکی که آستان قدس رضوی برای تحقق مدل سازی می تواند انجام دهد این است که مسائل بروی زمین مانده مدارس را پیدا کند، برای آنها نسخه های عملیاتی پیدا کند و در مدارس خود بروی آنها کار و تمرین انجام دهد و محصول نهایی را به همه مدارس کشور ارائه کند. از این مسیر آستان قدس رضوی هم فرصت اثرگذاری بیشتر در زمینه فرهنگ سازی رضوی را می یابد و هم مسائل لاینحل را حل کرده و به آنها بپردازد.

تمدن سازی با رویکرد اسلامی که از بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب هم استنباط می شود، چگونه از رهگذر نظام آموزشی محقق خواهد شد؟

جامعه ایران مثل سایر جوامع در گام های حرکت خود به سوی تعالی مراحل مختلفی را طی کرده است. بعد از انقلاب، دوره تثبیت انقلاب و بلافاصله وقوع جنگ تحمیلی و دوران سازندگی را پشت سر گذاشتیم و اکنون به نقطه ای رسیدیم که ایده های کلیدی نظام جمهوری اسلامی برای تمدن سازی مطرح و عملیاتی شود. مشخصاً طرح گام دوم انقلاب از سوی رهبر معظم انقلاب با توجه به همین رویکرد بیان شده که ما بعد از این دوره گذار با تثبیت مطلوب و برخورداری از تجربیات ۴۰ ساله و سرمایه های کسب شده در حوزه های عملی و تجربی مختلف از جمله آموزش و پرورش، وقت آن فرا رسیده است که بتوانیم مدل های اختصاصی با رویکرد اسلامی را طراحی و به نظام آموزشی کشور خودمان و دیگر نقاط جهان عرضه کنیم.

چقدر توانسته ایم موفق عمل کنیم؟

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سال ۹۰ با همین نگاه به ارکان مختلف آموزش و پرورش کشور ابلاغ شد. در آن سند ویژگی های یک مدرسه ایده آل و خروجی یک نظام آموزش و پرورش مطلوب تصویر و اهداف تربیت در ساحت های شش گانه وجودی انسان ترسیم شد. اما آنچه مسلم است، این سند تاکنون نتوانسته به صورت مبنایی در میدان عمل پیاده شود؛ دلیل آن هم این است که همچنان گرفتاری ها و درگیری های نظام آموزش و پرورش در بخش های راهبردی بسیار فراوان است و امروز بیشتر نیازمند گروه های فارغ تری هستیم که مساله اول آنها تامین مسائل مالی و کسب درآمد نباشد تا بتواند از ظرفیت های خود برای طراحی یک مدل عملیاتی برای ارائه به همه مدارس کشور استفاده کند. آستان قدس رضوی دقیقا در رستای این ماموریت در حال تلاش و حرکت است.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام/