حجت الاسلام عبدالعلی پاکزاد استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار قدس آنلاین به مناسبت سالروز شهاد امام جواد(ع) به بیان فضایل و مناقب ایشان پرداخت و گفت: اولین فضیلت امام جواد(ع) این است که از سلاله پیامبر گرامی اسلام و حضرت زهرای مرضیه است. دوم آنکه ایشان فرزند امام است و سومین فضیلت عصمت اوست؛ «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» که این آیه دلالت بر عصمت اهل بیت علیهم السلام دارد.چهارم آنکه امام جواد(ع) دارای علم لدنی است، یعنی علوم را از طریق تحصیل به دست نیاورده، بلکه خداوند کریم به خاطر شایستگی و لیاقتی که ایشان داشته اند علم را عنایت کرده است.

حجت الاسلام پاکزاد افزود: معجزات امام جواد(ع) که شیخ عباس قمی برخی از آن را در کتاب منتهی الآمال بیان نموده است نشانه فضایل و مناقب ایشان است. آراسته بودن امام به صفت اخلاقی بخشندگی و نیز دانشی که داشتند ونمونه آن در پاسخ به سوالات یحیی بن اکثم هویدا و آشکار است که امام(ع) پاسخ او را به صورت صریح و شفاف بیان نموده که در کتب تاریخی ذکر شده است.

کارشناس امور دینی در پاسخ به این سوال که چرا امام جواد(ع) با ام‌الفضل دختر مأمون عباسی که پدر ایشان امام رضا(ع) را به شهادت رسانده بود ازدواج کرد، گفت: هنگامی که فضیلت امام جواد(ع) بر مأمون عباسی آشکار شد و ایشان علی‌ رغم اندک بودن سن، در اوج علم و حکمت وآداب قرار داشتند لذا تصمیم گرفت دخترش ام‌الفضل را به ازدواج آن حضرت درآورد؛ لذا عده ای را روانه مدینه کرد تا امام را به بغداد بیاورند، آنگاه در نزدیکی خانه خود به حضرت منزل داد. اصل ازدواج امام جواد(ع) با ام‌الفضل بنابر خواسته خود مأمون بوده است که البته با این کار به دنبال تحقق نقشه شومی بود.

وی اضافه کرد: مأمون می خواست امام(ع) را تحت مراقبت شدید قرار دهد؛ چراکه از پیشرفت معنوی و نفوذ باطنی امام جواد (ع) و فضایل اهل بیت در بین مردم هراس داشت، چون طبیعت آدمی این است که به سمت نیکی‌ها حرکت می‌کند و امام(ع) که مجسمه نیکی است مردم را به خود جلب می‌کرد. افزون براین مأمون می خواست با این ازدواج خود را از قتل امام رضا تبرئه و در بین مردم اینگونه القا کند که ما اهل بیت را دوست داریم و نشانه این دوست داشتن آن است که دختر خود را به یکی از اهل بیت داده‌ایم. همچنین این مراقبت شدید سبب می شد تا مامون راحت تر به هدف خود برسد و مانع از مراوده شیعیان با امام(ع) شود.

حجت الاسلام پاکزاد در پاسخ به این سوال که چرا امام جواد(ع) به صفت جواد ملقب شده‌اند و اینکه این صفت در جامعه امروز ما و شرایط سخت کرونایی چه کاربردی داد توضیح داد: امام جواد(ع) القاب متعددی از جمله تقی و زکی دارند که مشهورترین القاب ایشان همان صفت جواد است. حواد از ریشه جود به معنای کسی است که می بخشد و سخاوتمند است. امام محمد تقی به دلیل جود و بخشش و سخاوتنمدی فوق العاده‌ای که داشتند، به این لقب متصف شدند و البته این نکته را باید بدانیم که بخشش در راه خدا یکی از ویژگی های برجسته تمام اهل بیت است اما از آن جهت که بخشندگی امام جواد(ع) با توجه به دورانی که در آن بوده نمود بیشتری یافته است مشهور شذه اند.

کارشناس امور دینی ادادمه داد: البته سیره عملی امام جواد(ع) در کمک به نیازمندان براساس نامه ای است که امام رضا(ع) به او می نویسد و می فرماید: من به دلیل حقی که بر تو دارم از تو می خواهم هرگاه تصمیم به خارج شدن داری از در بزرگ خارج شو، همراه خود طلا و نقره داشته باش و هرکه از تو درخواست کمک کرد به او نیکی کن. فلذا آمده است وقتی خبر بیماری کسی را می شنید به عیادت او می شتافت و با دیگران هم سفره می شد.

وی افزود: در شرایط سخت امروز کرونایی این صفت بخشندگی امام جواد(ع)خصوصا نسبت به قشر آسیب پذیر کاربرد بسیاری دارد؛ یعنی بخشش هم از بعد اینکه یک سفارش اسلامی است و هم از بعد انسانی برای رسیدن به تکامل نیاز هر انسانی است، ضرورت دارد تا هر فردی در هر شغل و هر حرفه نسبت به نیازمندان و اقشار آسیب پذیر جامعه انفاق و بخشش داشته باشیم تا بتوانیم در پرتو انجام دستورات الهی هم خودمان به تکامل برسیم و هم گره ای از مشکلات دیگران بگشاییم.

حجت الاسلام پاکزاد در ارتباط با اتصاف امام جواد(ع) به باب الحوائجی نیز گفت: برخی از بزرگان اینگونه نوشته اند که شهرت ایشان به صفت جواد بیش از دیگر القاب است، اما چون حاجات مردم را برآورده می‌ساختند و کرامت‌های بسیاری از ایشان صادر شده است، به صفت باب الحوائج یا باب المراد نیز ملقب شده اند. غمگینی به ایشان پناه نمی برد مگر آنکه سوز دلش فرو می نشست، کسی به ایشان استغاثه نمی‌کرد جز آنکه به او کمک می‌کرد، واندوه کسی نیست که با توجه به ایشان برطرف نشود.

استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سوال که آبا باتوجه به اینکه امام جواد(ع) در کودکی به امامت رسیدند، امت اسلامی به آسانی امامت ایشان را پذیرفت و برخورد جامعه با این موضوع چگونه بود گفت: در مورد تولد امام جواد(ع) سه قول وجود دارد؛ یک روایت آن چیزی است که مرحوم شیخ کلینی نقل می کند که ماه مبارک رمضان سال ۱۱۹۵ هجری قمری بوده است، قول دوم  را ابن شهرآشوب مازندرانی در کتاب مناقب ذکر می کند که سال ۱۹۵ هجری و نوزدهم ماه مبارک رمضان است و قول سوم را شیخ طوسی در روز دهم ماه رجب همان سال ۱۹۵ هجری را ذکر می کند. البته فرازی از زیارت ناحیه مقدسه همین قول سوم را تأیید می‌کند که در آنجا اینگونه ذکر می کند: "اللهم انی اسئلک بالمولودین فی رجب محمد بن علی الثانی و ابن علی بن محمد المنتجب"، علاوه براین مشهور هم همین قول سوم است، لذا باتوجه به تولد امام جواد(ع) در سال ۱۹۵ هجری و شهادت امام رضا(ع) در سال ۲۰۳ هجری، امام جواد(ع) در سن پایینی به امامت رسیدند و لذا پذیرفتن این امر از جانب مردم خیلی به سادگی نبوده است چراکه عرف اینگونه فکر می کند و برخی امام را با دیگران مقایسه می کنند. نوبختی در مورد پیدایش اختلاف در پذیرفتن امامت امام جواد این موضوع را مطرح می کند که مردم بلوغ را شرط امامت می‌دانستند لذا پذیرش امام به سادگی صورت نگرفته است، از طرفی دیگر چون در زمان ایشان فرقه واقفیه بنا به دلایل مادی و تصرف سهم امام و عدم بازگرداندن آن قائل به غیبت امام کاظم(ع) شده بودند، در تبلیغات خود نداشتن فرزند پسر از امام رضا(ع) را دلیل بر ادعای موهن خود می‌دانستند لذا این تفکر واقفی که قائل بودند امام کاظم(ع) غیبت کرده است و پس از او امامی نیست، در پذیرش امامت امام جواد درد سر ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: لذا در جمع بندی باید این نکته را بگویم که به جهت آنکه امام جواد(ع) در سن پایینی به امامت رسیده است و فرقه واقفی و همچنین فرقه معتزله در عصر ایشان وجود داشتند اینها موانع پذیرش آسان امامت امام جواد بوده است که امام رضا(ع) در پاسخ به کسانی که در این مورد شبهه ایجاد می‌کردند فرمود: سن حضرت عیسی(ع) زمانی که به نبوت رسید کمتر از سن فرزند من بود. آری حضرت عیسی در گهواره لب به سخن گشوده و گفته «انی عبدالله و جعلنی نبیا» من بنده خدا هستم و مرا پیامبر قرارداده است. همچنین به نبوت حضرت یحیی استناد می کند. امام جواد(ع) هم مسئله امامت خود را به جانشینی حضرت سلیمان به جای حضرت داوود در کودکی استناد می‌کند.

حجت الاسلام عبدالعلی پاکزاد در پایان با اشاره به اوضاع سیاسی دوران امامت امام جواد(ع) گفت:علی رغم اقتدار شیعیان در دوره امامت ایشان اما عرصه سیاسی گرفتار فرقه های عقیدتی مختلفی شده بود؛ یعنی تفکر انحرافی واقفیه و اهل حدیث و زیدیه وجود داشت؛ مامون به جهت آنکه به دلیل شهادت امام رضا پایه های حکومتش متزلزل شده بود، صلاح نمی دید که بیش از آن به آزار امام جواد(ع) بپردازد و به همین خاطر تلاش خود را به آرام نگه داشتن اوضاع معطوف کرده بود و مجبور شد که امام جواد(ع) را همچون پدرش امام رضا(ع) در قدرت سهیم کند و ولایت عهدی را به او پسپارد اما به مانند پدر از اینکه عملا  ناچار به پذیرش شد، این ناچار شدن را به نمایش گذاشت و نقشه خلیفه برای مشروعیت بخشیدن به خود را ناکام کرد.

استاد حوزه و دانشگاه یکی دیگر از تهدیدهای دوره امام جواد(ع) را پیشرفت معتزله عنوان کرد و گفت: معتزله در برابر اشاعره قرار دارد و مبنای عقیدتی آنها عقل است و در آن دوره رواج بسیاری گرفته بود. حکومت هم از انها حمایت می کرد. معتزله می خواستند سرفصل‌های دینی را با عقل خویش بسنجند و بقیه را انکار می‌کردند، حال اینکه اگر قرار بود دستورات دینی جملگی با عقل بشر فهم شود چه نیازی به آمدن دین و ارسال رسل و انزال کتب بود. عقل توان درک برخی از مسائل را ندارد. آنها به جهت اینکه امام جواد در سنین پایین به امامت رسید و درک این مسئله با عقل آنها قابل درک نبود سوالات پیچیده ای را مطرح می کردند تا امام را در میدان رقابت علمی و سیاسی شکست دهند، اما ایشان با دلایل علمی و منطقی سوالات آنها را پاسخ می‌داد و هرگونه تردید در مورد امامت خود را از بین برد. لذا امام جواد(ع) علی رغم کنترل و مراقبت شدیدی که وجود داشت کوشید تا جامعه را از انحراف حفظ کند، هرچند به خاطر این مراقبت‌ها و عمر کمی که داشتند احادیثی زیادی از ایشان به ما نرسیده است.

انتهای پیام/