قدس آنلاین: محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در حاشیه جلسه هیئت دولت، با اشاره به سفر روز گذشته اش به روسیه و گفت‌وگوی یک ساعته‌اش با پوتین، گفت: با وزیر خارجه روسیه درباره همکاری‌های دو جانبه و مسایل منطقه‌ای گفت‌وگو شد، همچنین دیروز بعد از ظهر ۴ ساعت و نیم با روس‌ها (در مورد تمدید توافقنامه همکاری راهبردی میان دو کشور)مذاکره فشرده داشتیم که در نهایت به توافق رسیدیم.

وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: قرارداد همکاری ۱۰ ساله بین ایران و روسیه که در زمان دولت اصلاحات امضا شده بود، تاکنون دوبار و هر بار ۵ ساله تمدید شده است که ۸ ماه دیگر تمام می‌شود.

ظریف ادامه داد: اگر کسی مخالفت نکند، این قرارداد خود به خود ۵ سال دیگر تمدید می‌شود، اما بهتر دیدیم که یک قرارداد جامع راهبردی دراز مدت تدوین و به روز شود.این قرارداد پس از امضاء برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود.

از سوی دیگر سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه بار دیگر بر مخالفت مسکو با تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و جلوگیری از اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ تاکید کرد. وزیر خارجه روسیه امروز در جمع خبرنگاران گفت: مسکو هیچ دلیل حقوقی، سیاسی یا اخلاقی برای اعمال تحریم‌های نامحدود تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی ایران نمی‌بیند.

لاوروف این‌را در حالی بیان کرده است که یک روز قبل مایک پمپئو همتای آمریکایی او که به لندن سفر کرده و نشست خبری مشترک با وزیر خارجه انگلیس گفته بود که واشنگتن هرگز اجازه برداشته شدن تحریم تسلیحاتی ایران را نخواهد داد.

وزیر امور خارجه روسیه اما امروز خاطرنشان کرد که شورای امنیت سازمان ملل تحریم تسلیحاتی کاملی علیه ایران اعمال نکرده است و اظهار داشت: این شورا نظام خاصی برای مجوز صادرات سلاح به ایران در نظر گرفته بود که کاملاً موقتی بود و در ماه اکتبر به پایان خواهد رسید. در چنین شرایطی، هر نوع تلاش برای تمدید تحریم‌ها  مبنای اخلاقی و حقوقی نخواهد داشت.

ظریف هنگام ورود به مسکو گفت که حامل پیام مهمی از سوی روحانی برای ولادیمیر پوتین بوده است. روئسای جمهور ایران و روسیه چند روز قبل یعنی ۲۶ تیرماه تلفنی با هم گفت‌وگو کردند.

دومین شوک ایران به ترامپ

خبر توافق تهران و مسکو برای تمدید عهدنامه همکاری راهبردی خود پس از آنکه در هفته‌های اخیر موضوع توافقنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین با موجی از ابراز نگرانی و عصبانیت آمریکایی‌ها و کشورهای اروپایی همراه شده بود دومین شوک خبری را به کشورهای غربی و بویژه کاخ سفید که به دنبال فشار حداکثری بر تهران بوده، وارد کرد.

محمد جواد ظریف دیروز در پاسخ به خبرنگاران گفت: تمدید قرارداد در دستور کار ماست و اگر دوستان روسی آماده باشند قرارداد بلندمدت دیگری داشته باشیم قابل بررسی است.

سرگئی لاوروف نیز در نشست خبری با همتای ایرانی خود در مسکو با اشاره به مذاکره با وزیر خارجه ایران در خصوص این قرارداد اظهار داشت: ما تفاهم داشتیم که  ۲۰ سال از زمان عقد این قرارداد مدت زیادی است و در این مدت ما شاهد تحولات گسترده ای در عرصه جهانی و همچنین تهدیدها و چالش های در برابر بشر از جمله تروریسم، تغییرات آب و هوا و انتشار ویروس ها بودیم.
لاوروف گفت: قرار شد به فکر تدوین و ارائه سند جدیدی باشیم که موضوعات جدیدی را در آن قید بکنیم.  

قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه چیست؟

معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در مسکو در تاریخ بیست و دوم اسفند ماه سال ۱۳۷۹ هجری شمسی برابر با دوازدهم مارس ۲۰۰۱ میلادی در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی و در جریان سفر وی به روسیه امضا شد و سند تنظیم بلند مدت روابط دو کشور در حوزه‌های در زمینه‌های سیاسی، تجاری، اقتصادی، علمی، فنی، فرهنگی و...  است.

این معاهده دارای ۲۱ ماده است و برای ۱۰ سال عقد شده بود و یک بار برای ۱۰ سال دیگر تمدید شد ضمن اینکه در آن تاکید شده است در صورتی که طرفین حداقل یک سال قبل از پایان اعتبار آن به صورت کتبی طرف دیگر رااز قصد خود پیرامون قطع اعتبار معاهده مطلع نسازد، خود به خود برای دوره‌های پنج ساله بعدی تمدید می‌شود.

در این معاهده علاوه بر قرارداد عدم تجاوز  و انجام اقدامات خرابکارانه بین دو کشور توافق شد که شرایط مناسب حقوقی، اقتصادی، مالی و تجاری برای فعالیتهای دوجانبه و چند جانبه و نیز سرمایه‌گذاری‌های‌مشترک در کشورهای یکدیگر و کشورهای ثالث نیز فراهم شود.

بر این مبنا کمیسیون مشترک دائمی ایران و روسیه،در خصوص همکاریهای اقتصادی، تجاری و همچنین همکاری بین بانکهای دو کشور شکل گرفت.

این قرارداد یا با عنوان دقیق‌تر سند راهبردی بین ایران و روسیه در حوزه تکمیل نیروگاه‌های هسته‌ای نیز هست و در ماده ۶ آن تاکید شده طرفین به گسترش مناسبات درازمدت و متقابلاً مفید خود به منظور تحقق طرحهای مشترک در زمینه‌های حمل و نقل، انرژی من‌جمله :‌استفاده صلح جویانه از
انرژی هسته‌ای، احداث نیروگاههای اتمی، صنایع، علوم، فنون، کشاورزی و بهداشت عمومی متعهد خواهند بود.

ساخت، تجهیز و راه‌اندازی و البته تامین سوخت نیروگاه اتمی بوشهر نیز بخشی از همین توافقنامه همکاری بود که با کش و قوس‌های فراوان و با وجود فشار کشورهای غربی هرچند با تاخیر زیاد انجام شد.

با این حال ایران در سال ۹۳ برنامه تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای را به تصویب رساند که اجرای آن در دستور کار سازمان انرژی اتمی قرار گرفته است. بر این مبنا ساخت و راه‌اندازی دو واحد نیروگاهی به ظرفیت دو هزار مگاوات با کشور روسیه در دستور کار دولت قرار گرفت و قرارداد آن میان سازمان انرژی اتمی و شرکت روس‌اتم در آبان ماه همان سال امضا شد. این قرارداد جدید همچنین شامل گسترش نیروگاه بوشهر و نیز ساخت چهار راکتور جدید دیگر نقاط دیگر است.

از سوی دیگر در این سند بر همکاری میان تهران و مسکو در حوزه های امنیتی در منطقه و سطح بین‌المللی ، از جمله در زمینه مبارزه با تروریسم، گروگانگیری، قاچاق سلاح و مواد مخدر تاکید شده است 

برگ سیاسی روسیه؛ کارت اقتصادی چین

اینکه تهران و مسکو در مسیر تمدید این عهدنامه و استمرار همکاری‌های استراتژیک و همه جانبه خود هستند، در کنار مذاکرات نهایی برای عقد توافقنامه‌ای شاید به مراتب جامع‌تر با چین  بیانگر راهبرد درازمدت و نقشه راه تهران برای تقویت ارتباطات سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود با شرق است.

روزنامه واشنگتن پست در واکنش به این موضوع در گزارشی به خروج آمریکا از برجام و سیاست فشار حداکثری ترامپ  اشاره کرده و نوشت، راهبرد دونالد ترامپ برای فشار حداکثری بر ایران شکست خورد، مگر در سوق دادن ایران به  سوی شرق(اشاره به چین و روسیه)

این روزنامه با اشاره به قرارداد همکاری همه جانبه ایران و چین و خرید دائمی نفت ایران از سوی پکن و سرمایه‌گذاری سنگین چین در اقتصاد ایران به همکاری امنیتی بین دو کشور اشاره کرد و نوشت: قراردادهای تسلیحاتی نیز بخشی از این قرارداد است.

در حقیقت شمای پازل راهبرد جدید ایران برای پاتک به حمله اقتصادی و سیاسی سنگین ترامپ و دو دوزه بازی اروپایی ها با این دو قرارداد نمایان می‌شود.

روسیه برای ایران یک شریک و همکاری در حوزه سیاسی، امنیتی و نظامی است و تجربه نشان داده از این سطح فراتر نخواهد رفت احتمالا به این دلیل که ظرفیت‌هایش را ندارد. از اینرو قرارداد همکاری همه جانبه و بلند مدت با چین که عمدتا در حوزه اقتصادی و توسعه است این پازل را کامل کرده و در بعد اقتصادی تامین کننده نیازهای ایران خواهد بود.

تحقق این برنامه دو دو حوزه اصلی ، سند شکست سنگین ترامپ و موید خطای استراتژیک او در خروج از برجام خواهد بود. قرارداد با چین متضمن تداوم فروش نفت ایران و استمرار درآمد کشور خواهد بود و قرارداد با روسیه متضمن اجرای برنامه توسعه صنعت برق هسته‌ای و هر دو احتمالا محل تامین نیازها و خریدهای تسلیحاتی ایران. موضوعی که به شدت کشورهای غربی به ویژه آمریکا و متحد منطقه ای اش رژیم صهیونیستی را نگران و خشمگین کرده است.

تلاش آمریکا برای جلوگیری از رفع تحریم های تسلیحاتی ایران وفق قطعنامه ۲۲۳۱ متوجه همین موضوع است به ویژه آنکه واشنگتن احساس می‌کند در این صورت پای روسیه و چین به خلیج فارس نیز باز خواهد شد زیرا ایران دروازه دسترسی چین و روسیه به این آبراهه است و این اتفاق  موضوع معادله قدرت را بیش از پیش در این دریا به نفع ایران جابجا خواهد کرد. زنگ خطر این اتفاق دیماه گذشته با برگزاری رزمایش مشترک دریایی ایران، روسیه و چین در اقیانوس هند و دریای عمان به صدا در آمد. 

حالا ترامپ در نزاع با تهران در برابر دیوار چین و حمایت روسیه از ایران هم قرار خواهد گرفت. اتفاقی که شاید اروپایی ها را در قرار گرفتن کنار ترامپ بیش از حال دچار تردید و نگرانی سازد.