قدس آنلاین: ترافیک حضور مقامات هندی در جمهوری اسلامی ایران آن هم تنها در چند روز گذشته پرسش‌های بسیاری ایجاد کرده است. دو روز پس از سفر وزیر دفاع هندوستان به تهران، «سوبرامانیام جایشانکار» وزیر خارجه این کشور هم روز سه‌شنبه با همتای ایرانی خود دیدار کرد. «راجنات سینگ» وزیر دفاع هند نیز شنبه گذشته به تهران وارد شده بود. اکنون این پرسش مطرح می‌شود دلیل این رفت و آمد مقامات هندی به کشورمان چیست؟

واقعیت آن است که هند در عرصه سیاست خارجی یک راهبرد را به‌طور سنتی همواره مدنظر داشته و آن هم متوازن نگه داشتن مناسباتش با تمامی کشورها در سطح منطقه‌ای و جهانی است. پیرو همین سیاست است که دهلی نو با وجود اختلاف‌های گاه و بیگاه در حالی که از یک سوی با آمریکا مناسبات گسترده‌ای دارد، از سوی دیگر با روسیه و چین هم تعاملات خود را حفظ کرده است. این مسئله در حوزه ارتباطات منطقه‌ای هم وجود دارد و در رابطه با ایران به‌ویژه به دلیل پیوندهای تاریخی و فرهنگی و اشتراکات موجود بیشتر هم شده است. همچنین مسئله دیگر که در ارتباط با کشورمان از دید مقامات دهلی اهمیت ویژه‌ای دارد، بحث سرمایه‌گذاری‌ها در بندر چابهار ماست. هندی‌ها به درستی دریافته‌اند که تهران از کم کاری آن‌ها در عدم به سرانجام رساندن به موقع تعهداتشان در پروژه چابهار و همچنین سنگ‌اندازی‌های آن‌ها در مسئله خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان و هند - موسوم به خط لوله صلح - ناراضی هستند. از سوی دیگر در حالی که در چند ماه گذشته اخباری در مورد امکان انعقاد قرارداد ۲۵ ساله همکاری‌های راهبردی تهران و پکن بر سر زبان‌ها افتاد، هند از توسعه این مناسبات هم احساس نگرانی دارد. هند و چین رقابت زیرپوستی جدی در منطقه خاورمیانه دارند. به نظر می‌رسد هند نگران است که اگر روابط ایران و چین بیش از این گرم شود، حتی ممکن است این کشور موقعیت فعلی خود در چابهار را نیز از دست بدهد. کریدور چابهار به منزله شاهراه حیاتی هند برای دسترسی به افغانستان و آسیای میانه تلقی می‌شود، پس طبیعی است در این باره احساس خطر کند. پس یکی از محورهای اصلی رایزنی مقامات تهران و دهلی می‌تواند در مورد این موضوع باشد.

اما این همه ماجرا نیست بلکه رایزنی‌های منطقه‌ای هم مدنظر مقامات دو طرف است. روندهای جاری در کشور افغانستان اکنون به موقعیت حساس خود رسیده و به برگزاری دور نهایی گفت‌وگوی صلح میان دولت کابل و طالبان چیزی باقی نمانده. موضوع افغانستان برای هر دو طرف از اهمیت زیادی برخوردار است و مسلماً آن‌ها تلاش خواهند داشت با همفکری بیشتر در راستای صلح این کشور گام‌های مؤثر و هماهنگ‌تری بردارند. گذشته از این تحولات خاورمیانه هم می‌تواند یکی از حوزه‌های تعامل میان طرفین باشد. هند با حدود ۹ میلیون کارگر متخصص که در کشورهای عربی حوزه جنوبی خلیج‌فارس فعال هستند هم بر این دولت‌ها اثرگذار بوده و هم بر آن‌ها تأثیرگذار است و می‌تواند در رابطه با ایران و این کشورها فعال باشد. این موضوعاتی است که طرف هندی به آن‌ها علاقه‌مند بوده و به نظر می‌رسد مقامات هندی با سفر به تهران موضع کشورمان را در این رابطه جویا شده‌اند.

البته در این میان از یک نکته هم نباید غافل بود. سفر وزیر دفاع و خارجه هندوستان به ایران در شرایطی صورت گرفت که آن‌ها برای شرکت در نشست‌های مربوط به سازمان همکاری‌های شانگهای در حال آمد و شد به روسیه بودند. به همین دلیل برخی از تحلیلگران این اقدام را به موضوع رایزنی جمهوری اسلامی برای پیوستن به سازمان شانگهای ربط می‌دهند. ایران از سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر در سازمان شانگهای حضور داشته و شکی نیست در حالی که تنش‌ها با آمریکا به اوج خود رسیده، تهران از پذیرفته شدن به عنوان عضو دائم در این سازمان استقبال خواهد کرد. با این وجود به نظر می‌رسد بتوان این دو موضوع یعنی سفر مقامات هندی به ایران و درخواست تهران برای عضویت در شانگهای را چندان به هم مرتبط دانست. علت هم آن است که پیوستن جمهوری اسلامی به این سازمان مهم در گرو نظر موافق تمام اعضاست و رضایت دهلی به تنهایی نمی‌تواند چندان راهگشا باشد.

انتهای پیام/