با این حال دونالد ترامپ و تیم دیپلماتها و مشاوران امنیتی و وزارت خزانه‌داری اش که مأمور اعمال و اجرای تحریم‌ها یکجانبه علیه ایران است مصرانه و با قلدری و تهدید جامعه بین‌المللی تلاش دارند تا کشورها را وادار به همراهی با آمریکا کنند.
در حالی که دونالد ترامپ قرار است فرمان اجرایی جدیدی را در مرود بازگشت قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران وذاجرای انها امضا کند، مایک پمپئو به همراه استیون منوچین وزیر خزانهر داری و مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا دیشن در یک کنفرانس خبری مشترک ضمن اعلام تحریم های جدید علیه برخی مقامات، شخصیت‌ها و دانشمندان هسته‌ای ایران جامعه جهانی را تهدید کرده و گفته که فرقی نمی‌کند چه کسی باشید، اگر با این تحریم ها همراهی نکنید تنبیه خواهید شد.
این رفتار نشان می‌دهد ترامپ به هر قیمت که شده می‌خواهد از این میدان با یک دستاورد قابل فروش بیرون بیاید. دستاوردی که هم به درد انتخابات بخورد و هم اعتبار مخدوش شده او و آمریکا را در شورای امنیت التیام ببخشد.
اما از دیگر سو با وجود آنکه سومین شکست سیاسی آمریکا در شورای امنیت در چند هفته اخیر رقم خورد، با این حال ایران هنوز از دستاوردها و مزایای برجام محروم است و کشورهای اروپایی فقط به حرف درمانی و دفاع از این تاوفق روی کاغذ ادامه می‌دهند. در این شرایط هزیه و فایده ماندن در این توافق با وضع موجود یک سوال جدی است. سوالی که گروه سیاسی قدس آنلاین در گفت‌وگو با ابوالفضل ظهره‌وند دیپلمات ارشد، سفیر پیشین ایران در ایتالیا و عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته‌ای به کند و کاو درباره آن پرداخته است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
* ما در سومین رویارویی حقوقی و سیاسی با آمریکایی ها در شورای امنیت به تعبیر اقای روحانی پیروز شدیم و ترامپ نتوانست این نهاد را بررای پذیرش اعمال مکانیزم ماشه و بازگشت قطعنامه های تحریمی با خود همراه کند. با این حال شاهد فشارها و اقدام خودسرانه و یکجانبه آمریکا برای وادار کردن جامعه جهانی به تبعیت از خواست او برای اجرای این قطعنامه ها هستیم. در این شرایط ابعاد پیروزی ایران در این مناقشه چطور قابل تبیین است؟
من نمی‌دانم اینرا باید از آقای روحانی پرسید. آقای روحانی مرد همیشه پیروز است. مردی است که هر اتفاقی در کشور رخ دهد به عنوان پیروزی فرض می‌کند. من با نظر ایشان موافق نیستم.
اینکه آقای پمپئو و ترامپ تلاش می‌کنند اجماعی را علیه ایران شکل دهند و در این راه موفق نبوده‌اند موضوع درستی است. از این نظر یک پیروزی است. آنها در سالهای گذشته توانستند همه قدرتها حتی روسیه و چین را در کنار خود قرار دهند و قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران را با اجماع کامل تصویب کنند.
اما تلاشهای که ترامپ در دو سال گذشته انجام داد و در دو ماه اخیر به اوج خود رسید که نتیجه آن پیشنهاد قطعنامه‌ای برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران و سپس اقدام برای فعال کردن مکانیزم ماشه بود به نتیجه نرسید و شکست خورد.
وضعیت موجود نقطه تحول جدیدی است در روابط بین‌الملل از این منظر که آقای ترامپ با این اقدام که ادعا می‌کند تحریم‌های شورای امنیت ولو با مخالفت همه اعضای دیگر به خواست او باید برگردد و برای این کار قلدری می‌کند ناظر بر تلاش و اراده آمریکا برای بازگرداندن یکجانبه گرایی بر عرصه روابط بین‌الملل است.
ترامپ می‌خواهد این افولی که در ظرفیت نرم و موقعیت رهبری آمریکا پیش آمده بود را ترامپ می‌خواهد احیا کند. البته که او می‌خواهد این موضوع را در آستانه انتخابات به افکار عمومی و رأی دهندگان آمریکایی بفروشد تا موقعیتش را در انتخابات ارتقا دهد. یعنی اوانجلیست‌ها یهودیان افراطیون دست راستی و طرفداران پروپا قرص جمهوریخواهان. این بیشتر عملیات روانی دارد تا بار اقتصادی.
چون آمریکا به دلیل نقشی که در تجارت بین‌المللی دارد و ۲۴ درصد تجارت جهانی در قبضه اوست عملا همین حالا هم ۶ قطعنامه علیه ایران را عملا آقای ترامپ به اجرا گذاشته. اینکه کسی نمی‌تواند از ایران نفت بخرد و یا کشوری همکاری و تجارت اقتصادی با ما ندارد با وجود اینکه هیچ محدودیت قانونی از طرف سازمان ملل نیست و حتی سه کشور اروپایی عضو برجام هم عملا هیچ تجارت ملموس و قابل توجهی با ما در دوران برجام صورت ندادند به همین دلیل است.
آمریکایی‌ها از طریق تحریم‌های ثانویه خودشان طرف‌های تجاری ایران را تحت فشار قرار می دهند فروش دارو به ایران ممنوع نیست اما مبادله بانکی با ایران ممکن نیست و اگر آنها این کار را انجام دهند و با ما داد و ستد کنند مشمول تحریم و مجازات آمریکا می‌شوند.
فروش مواد غذایی ممنوع نیست اما برای کشورها از سوی آمریکا تبعات سختی دارد. آنچه را ترامپ ادعا می‌کند بیش از دو سال است علیه ایران اجرا می‌شود اما او می‌خواهد از اثر روانی و تبلیغاتی آن در آستانه انتخابات استفاده کند ولو آنکه در بعد حقوقی نتواند شورای امنیت را برای پذیرش اجرای مکانیزم ماشه و بازگرداندن قطعنامه‌های مجاب کند.
* پس ما در دو حوزه موفق شدیم یکی اینکه ترامپ نتوانستند دوباره اجماعی علیه ما صرت دهند و دوم در بعد حقوقی که شورای امنیت ادعای اسنپ بک آمریکا و از میان رفتن برجام را نپذیرفت؟
ترامپ سه بار تا کنون به شورای امنیت هجمه آورده و هر بار با در بسته مواجه شده و آنها گفته‌اند اقدامات تو غیر حقوقی است. اما ترامپ به این موضوع اهمیتی نمی‌دهد و دیدیم که مدعی است قطعنامه‌ها به خواست او بازگشته و یک تنه و خودسرانه می‌خواهد آنها را اجرا کند.
این نشان می‌دهد موضوعیتی حقوق بین‌الملل موضوعیتی برای کشورهای در حال توسعه ندارد. این یک توافق است بین قدرتها. امروز آمریکا می‌گوید من قدرت اولم و هر چه می‌گویم باید اجرا شود.
ترامپ می‌خواهد به زور جلوی مبادله تسلیحاتی با ایثران را بگیرد و از زور استفاده می‌کند.
حالا باید ببینیم قدرتهای مقابل او یعنی روسیه و چین آمادگی دارند در پایان محدودیت‌های شورای امنیت با ما وارد تجارت نظامی و تسلیحانتی بشوند یا نه؟ این ازمونی است برای نظام جهانی.
اما در کل این روند نشان داد ایران کشور مقاومی است و مسیرر مقاومت همان مسیری است که امام ره و مقام معظم رهبری ترسیم و تبیین فرموده‌اند و این راه نجات ما بوده هست و خواهد بود.
* برخی تحلیل گران معتقدند آنچه بین ماو آمریکا در حال رخ دادن است عملا بازی باخت- باخت است. آمریکایی ها با قلدری و گرفتن پاسخ منفی و انزوا در شورای امنیت اعتبار و حیثیت خود را ملکوک کردند و برای اولین بار بود که اینگونه پاسخ نه گرفتند و جهان در کار یک کشور در حال نزاع با آمریکا یعنی ایران ایستاد و ایران هم عملاً از مزایای برجام محروم شده و نتوانست گلابی‌های این توافق را برداشت کند و آمریکا شدیدترین تحریم‌ها را در مورد ایران اجرا می‌کند؟ با این نظر موافقید؟
این تحلیل بی راهی نیست. ما در خیلی ابعاد در برجام از ابتدا باخته بودیم. من این تعبیر را بکار می‌برم که برجام درخت مثمر نبود و از اول هم نمی‌توانست گلابی بدهد. مگر آقای روحانی نگفتند لغو ۶ قطعنامه دستاورد برجام است . اما در برجام اینگونه گفته نشده بلکه تعلیق تحریم‌ها آمده. این یک واژه کلیدی است. این موضوع مثل شمشیر داموکلس کماکان بالای سر ما است. درست است که آمریکا از برجام خارج شده امروز اروپایی‌ها هم گفتند که نمی‌تواند از مکانیزم‌های برجام استفاده کند، اما اعضای باقی مانده در برجام از جمله تروئیکای اروپایی هر گاه بخواهند می‌توانند با توسل به آن هر زمان بخواهند مکانیزم ماشه را فعال کنند و این توافق را زمین بزنند.
اما آقای روحانی مرد همیشه پیروز است. مردی است که هر اتفاقی در کشور رخ دهد به عنوان پیروزی فرض می‌کند. من با نظر ایشان در مورد بزرگی و آینده این موفقیت موافق نیستم.
اتفاقا خداوند به ما لطف کرد و دیوانه‌ای بنام ترامپ را فرستاد تا واقعیت‌ها در مرود این توافق نمایان شود. برجام یک توافق نبود بلکه یک پروژه بود برای نرمالیزه کردن توافق با آمریکا و عبور از انقلاب و ترامپ عملاً با اقداماتی که صورت داد این پروژه را به هم ریخت و این لطف خداوند بود.
ما هیچ دستاوردی از برجام نداشتیم. سه کشور اروپایی حتی در دوران اوباما هم با ما همکاری نکردند. تحریم‌های ثانویه بخشی مربوط به دوران اوباما است و نشان می‌دهد مسیر مسیر غلطی بوده و برخی بجای ماله کشی، باید این واقعیت را بپذیرند و جبران کنند.
امروز هم اروپایی‌ها اگر به دنبال حفظ توافق هستند برای اینست که محدویت‌های ناشی از آنرا برای ایران حفظ کنند آنها عملا هیچ گامی برای منتفع شدن ایران انجام نمی‌دهند، کانال مالی آنها در دو سال گذشته هیچ تبادل مالی و تجارتی با ایراغن انجام نداهد و از این به بعد هم نخواهد داد.
ما کماکان باید به کاهش تعهداتمان ادامه دهیم. این راه درست است. ما مشکلی نداریم. ما که نمی‌خواهیم به سمت سلاح هسته‌ای برویم.
اینکه عده‌ای امید به انتخابات آمریکا و پیروزی بایدن بسته‌اند ادامه مسیر غلط برجامی است.
* امروز همه کشورهای اروپایی در مجمع آژانس از ایران خواستند به تعهدات کامال برجامی و پادمانی بازگردد در حالی که آنها هیچ اشاره‌ای به نقض توافق از سوی آمریکا و هجمه بی سابقه به منافع و حقوق ایران نکردند؟ این چه پیامی دارد؟
این نشان آنست که ما تفاوت چندانی بین آمیرکا و اروپایی‌ها نباید قائل بشویم. آقای ترامپ چیز جالبی را نشان داد. اینکه او تهدیدی است علیه نظام بین‌الملل. امروز آمریکا تنها برای ما تهدید نیست. او برای چین و روسیه و تهدید است. ما باید از این فرصت استفاده کنیم.
ترامپ راهبرد گفتمان چند جانبه چین را قبول ندارد و با آن مقابله می‌کند. ترامپ نمی‌خواهد روسیه دوباره به عنوان یک قدرت جهانی قد علم کند و به حیات خلوت او نفوذ می‌کند و مناقشه درست می‌کند.
او منزوی است ولی می‌خواهد خودش را ارباب دنیا معرفی کند موضوعی که کشورهای دیگر نمی‌پذیرند و ما باید از این فضا استفاده کنیم و منفعل نباشیم.
امروز که آمریکا اوج فشار روانی خود را بکار گرفته بورس ما دو دهم درصد کاهش داشته. این دیگر نهایت فشار آنها است. انچه نباید می شد شده بنابراین ما باید برگدیم به مسیر مقاومت، رویکرد انقلابی و آرمان های انقلاب و شیوه هایی که در دفاع مقدس سبب شد سرفراز از آزمون بیرون بیاییم.
این اتفاق برای ملت ایران درس آموز است. اینکه بگویند حقوق بین‌الملل از ما دفاع می‌کند یک برداشت ساده‌انگارانه است. دیدیم که حقوق بین‌المللی وجود ندارد و آمریکا با قلدری دو سال است که ظالمانه‌ترین تحریم‌ها را علیه مردم ایران اعمال کرده و شورای امنیت برجام را فقط روی کاغذ نگه داشته و از آن محافظت می‌کند.
ترامپ بی‌اعتنا به همه نرم‌ها از روی نهاد شورای امنیت عبور کرد. نشان می‌دهد در انتها چیزی در مناسبات قدرت نیست.
* آقای گوترش گفت به درخواست آمریکا در مورد بازگرداندن تحریم ها عمل نمی‌کند اما اظهار داشت که به دلیل ابهام درباره اسنپ بک آمریکا اینگونه عمل می‌کند. این چه معنایی دارد؟
این زنگ خطر است. اگر ما هم اکنون یک دیپلماسی رسانه‌ای و عمومی قوی را بکار نگیریم و به دنیا نگوییم شورای امنیت قاطعانه از حقوق ملتها نمی‌تواند دفاع کند و دبیرکل هم متزلزل است چه بسا چند وقت دیگر با تغییر نظر برخی کشورها فضا کاملاعوض شود.
متاسفانه مکانیزم ماشه در ذات برجام است ولو آنکه این واژه در توافق نباشد. این همان روش نادرست حل اختلاف است که حکم سنگی در سرازیری را دارد.
همین حالا هم هر یک از سه کشور اروپایی عضو برجام هر وقت بخواهند می‌توانند مکانیزم ماشه را فعال کنند. کافی است یک امتیاز از آمریکا بگیرند. آنها منتظرند تا نتیجه انتخابات آمریکا مشخص شود. اگر ترامپ پیروز شود آنها بازی ترامپ را قویاً علیه ما اجرا می کنند و اگر بایدن برنده شود همین سیاست کج‌دار و مریز را در مورد ما ادامه می‌دهند و به دنبال تکمیل نقشه قبلی یعنی برجام‌های دو و سه و چهار خواهند رفت.
ما با یک تهدید پایدار مواجهیم تهدیدی که از ناحیه اروپا اجرا خواهد شد .
نباید تصور کنیم که اگر بایدن آمد مسئله حل می شود. اینگونه نیست که دموکرات ها و اروپایی‌ها آن موقع فوراً و به راحتی به برجام باز گردند اولا ترامپ به شکلی محدودیت های گسترده را اعمال کرده که لغو انها بعضا حتی شاید ممکن هم نباشد یا به سادگی امکان نداشته باشد. دوم اینکه بایدن و جمهوری خواهان هم امتیازهای خود را می‌خواهند و شروطی مثل مذاکرات موشکی و منطقه‌ای و حقوق بشری را پیش خواهند کشید.
اگر ترامپ پیروز شود ما با یک جهان دوقطبی جدید مواجه خواهیم بود و در این فضا ما با برجام هیچ گلابی نخواهیم چید
* قرار است ترامپ یک فرمان اجرایی را برای قطعنامه‌ها امضا کند و وزارت خزانه داری آمریکا فهرستی از جرایم را برای کشورها تدوین می‌کند چه تاثیری خواهد داشت.
این بستگی به برخورد شورای امنیت در بعد حقوقی و رفتار روسیه و چین در مقابل آمریکا دارد.
اورپایی‌ها در دوراهی سختی قرار دارند. اینکه آیا می‌خواهند به عنوان سرباز پیاده ترامپ بازی کنند یا در محیط بین‌الملل جایگاه ویژه خود را داشته باشند. هر کدام برای آنها هزینه دارد.
ترامپ دشمن سرسخت اتحادیه اروپایی است. دیدیم که او مشوق اصلی انگلیس در جدا شدن از اتحادیه اروپا بود. او اگر دور دوم پیروز شود در کنار لابی صهیونیستی تلاش خواهد کرد تا اتحادیه اروپایی را دچار فروپاشی کند.در این میان انگلیسی‌ها کاملاً در کنار ترامپ هستند و کشوری که می‌تواند و ممکن است در آینده پرونده برجام را به شورای امنیت ببرد و مکانیزم ماشه را فعال کند همین انگلیسی‌ها هستند.
اما در موضع روسیه وچین آنها متحدین استراتژیک بالقوه ما هستنند و امروز دارند می فهمند که اگر کارت ایران رانداشته باشند هم در برخود با اروپا و هم در اجرای طرح یک جاده یک کمربند چینی‌ها متوقف خواهند شد. ایران در هارتلند زمین قرار گفته و موقعیت سوپر ژئوپولوتیکی دارد لذا روسیه و چین باید مسیر یک اتحاد راهبردی با تهران را در مقابله با ترامپ بوجود آورند و ایران به عنوان یک مهره قدرتمند در محیط بین‌الملل می‌تواند ایفای نقش کند.
انتهای پیام/
نظر شما