16 آذر 1332 نقطه عطفی در شکل‌گیری و تقویت جنبش‌های دانشجویی و بزرگداشت مقام و منزلت دانشجو در تاریخ انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌آید. این روز به یاد شهادت مظلومانه سه دانشجو بزرگوار مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و آذر شریعت‌رضوی است که در جریان اعتراض به دیدار رسمی نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا با شاه پهلوی آن هم چندی پس از کودتای ننگین آمریکایی ۲۸ مرداد و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، در تاریخ ۱۶ آذر که در دانشگاه تهران به شهادت رسیدند گرامی داشته می‌شود. به همین مناسبت برخی از شاخص‌های ممتاز دانشجوی انقلابی را مورد واکاوی قرار دادیم.
جایگاه vip و ممتاز دانشجو در فرهنگ و اندیشه اسلامی
در فرهنگ و اندیشه اسلامی علم‌آموزی دارای جایگاه ممتاز و ارزشمندی است. آیات مشخصی از قرآن کریم و روایات فراوانی در منابع روایی گواه بر اهمیت علم آموزی و همچنین برتری اهل علم بر سایر انسانها است. خداوند در آیه 11 سوره مجادله فرموده است «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ؛ خداوند کسانی را که ایمان آورده‌اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می‌بخشد و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است» در آیه 9 سوره زمر نیز خدای متعال جایگاه و اهمیت اهل علم را این چنین بیان داشته است: «قُل هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ؛ بگو: «آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند یکسانند؟ تنها خردمندان متذکّر می‌شوند» این جمله که با استفهام انکاری شروع شده و جزو شعارهای اساسی اسلام است عظمت مقام علم و عالمان را در برابر جاهلان روشن میسازد. از آنجا که این نابرابری به صورت مطلق ذکر شده، معلوم می‌شود این دو گروه نه در پیشگاه خدا یکسانند و نه در نظر خلق آگاه. نه در دنیا در یک صف قرار دارند و نه در آخرت، نه در ظاهر یکسانند و نه در باطن.»
تقویت روحیه جهادی و رزمندگی
از جمله ضروری‌ترین شاخص‌ها و عناصر روحیه انقلابی‌گری تقویت و بهبود رویکرد جهادی است. در آیه 78 سوره حج آمده است «وَجاهِدوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ و در راه خدا جهاد کنید و حق جهادش را ادا نمایید». در منظومه فکری مقام معظم رهبری، فرهنگ جهاد تنها در ممارست، تلاش و کوشش فراوان خلاصه نشده است. چیزی که به یک جهادگر انقلابی کمک شایانی می‌نماید این است که خود را در معرکه جنگ و در مصاف با دشمن مشاهده نماید. لازمه این امر در مرتبه اول دشمن شناسی هوشمندانه است. یک دانشجو باید در زندگی دانشجویی خود برآیند و تصویر هوشمندانه از دشمنانی که زندگی مادی و معنوی او را تهدید می‌نمایند داشته باشد.
معظم له در عبارتی زیبا و هوشمندانه رویکرد جهادی را این چنین تشریح کرده است: «جهاد یعنی مبارزه. در زبان فارسی، جنگ و ستیزه‌گری معنای مبارزه را نمی‌دهد. می‌گویی من دارم مبارزه می‌کنم، مبارزه علمی می‌کنم، مبارزه اجتماعی می‌کنم، مبارزه سیاسی می‌کنم، مبارزه مسلحانه می‌کنم؛ همه اینها مبارزه است و معنا دارد. مبارزه یعنی تلاش پُر نیرو در مقابل یک مانع یا یک دشمن. اگر هیچ مانعی در مقابل انسان نباشد، مبارزه وجود ندارد. در جاده‌ی آسفالته، انسان پایش را روی گاز بگذارد و با باک پُر از بنزین سفر کند؛ این را مبارزه نمی‌گویند. مبارزه آن‌جایی است که انسان با مانعی برخورد کند، که این مانع در جبهه‌های انسانی، می‌شود دشمن و در جبهه‌های طبیعی، می‌شود موانع طبیعی. اگر انسان با این موانع درگیر شود و سعی کند آنها را از میان بردارد، این می‌شود مبارزه. جهاد در زبان عربی عیناً به همین معناست؛ یعنی مبارزه. جهادِ در قرآن و حدیث هم به همین معناست؛ همه‌جا به معنای جنگ مسلحانه نیست. البته یک‌جا با جنگ مسلحانه تطبیق می‌کند، یک‌جا هم با جنگ غیرمسلحانه تطبیق می‌کند».
تحول در خود پیش از انقلاب در دیگران
یکی از مهمترین و زیباترین شاخص‌های دانشجوی انقلابی توجه همزمان به سلامتی جسم و روح است. افرادی که در رویکرد انقلابی، پرورش روح و جسم خود را به فراموشی می‌سپارند و تنها به دنبال اصلاح دیگران هستند در ریل صحیح انقلابی‌گری قرار ندارند؛ چراکه هرگونه انقلاب و تحول در جامعه و دیگران در گرو انقلاب و ایجاد تحول در خود است. کسانی که بدون توجه به این موضوع تنها به دنبال اصلاح و تحول در دیگران هستند مورد نکوهش و توبیخ فرهنگ قرآن قرار دارند. در آیات 2 و 3 سوره صف خداوند فرموده است «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ، کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید چرا سخنی میگویید که عمل نمیکنید؟ نزد خدا بسیار موجب خشم است که سخنی بگویید که عمل نمیکنید».
تقویت و استحکام بینش توحیدی
برای موفقیت در مسیر دانشجویی و قرار گرفتن در ریل صحیح انقلابی گری در درجه نخست باید پایه‌های فکری را بر اساس موازین دینی و قرآنی تقویت کرد. باورهای توحیدی ایجاب می‌نماید دانشجوی مسلمان تمام کارها و تلاش‌های علمی خود را در راستای رضایت و خشنودی خدای متعال خالص و پاک نمایند. در آیه 5 سوره مبارکه آمده است «وَ ما أُمِرُوا إِلاَّ لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقیمُوا الصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاةَ وَ ذلِکَ دینُ الْقَیِّمَةِ؛ یعنی به آنها دستوری داده نشده بود جز اینکه خدا را بپرستند در حالی که دین خود را برای او خالص کنند و از شرک به توحید بازگردند، نماز را بر پا دارند و زکات را بپردازند؛ و این است آیین مستقیم و پایدار» اقتضای باور توحیدی اعتماد و اطمینان به مدد و یاری خدای متعال است. تقویت این عناصر کلیدی و راهبردی مانع هر گونه سستی و ناامیدی در زندگی دانشجویی می‌شود.
مسئولیت پذیری و دغدغه مندی
یکی دیگر از اوصاف و شاخص‌های دانشجوی انقلابی مسئولیت‌پذیری و دغدغه‌مندی است. دانشجوی انقلابی به خوبی به رسالت ارزشمند دانشجویی خود واقف است، این چنین دانشجویانی درد جامعه را درد خود تلقی کرده و برای رفع نیازهای جامعه مجاهدانه در عرصه‌های مختلف زندگی اجتماعی حضور پرنگ دارند. از این رو برای برای رفع مشکلات و نیازهای جامعه مسئولیت مدارانه وارد در عرصه‌ی علم آموزی و خدمت به مردم می‌شوند. این روحیه دقیقاً بر خلاف رویکرد افرادی است که بدون توجه به نیازهای جامعه به دنبال غرب‌گرایی و پناهنده شدن به کشورهای استکباری هستند. متأسفانه در سالهای بعد از انقلاب بودند از نخبگان علمی و دانشجویی که به جای ایفای نقش برای اقتدار و استقلال کشور، به دنبال آمال و آرزوهای خود در کشورهای غربی رفتند و مردم ایران را از حضور علمی خود محروم کردند.
هوشیاری کامل و پرهیز از غفلت
یک دانشجوی انقلابی با تقویت مؤلفه‌هایی همچون بصیرت و آگاهی، از هر گونه غفلت در برابر حربه‌های شیاطین انسی و جنی به شدت پرهیز می‌نماید. این ویژگی موجب شده است که دانشجوی انقلابی هیچ گاه در پازل فکری و فرهنگی دشمن بازی نکند و بازیچه دست معاندان و مقرضان به نظام اسلامی قرار نگیرد. در فرهنگ نهج البلاغه رهنمودی طلایی از امام علی(ع) در خصوص پرهیز از هر گونه غفلت بیان شده که انسان را به شگفت وا می دارد: «وَ لَا تَذُوقُوا النَّوْمَ إِلَّا غِرَاراً أَوْ مَضْمَضَة؛ خوابتان اندک باشد یا همانند مضمضه آب در دهان».
پرهیز از هر گونه افراط و تفریط
یکی از موانع و آسیب‌های بسیار خطرناک در سبک زندگی دانشجوی انقلابی، گرفتار شدن در باتلاق مرگبار افراط و تفریط است. افراط و تفریط انسان را از هر گونه پیشرفت و دست یابی به موفقیت ها باز می دارد چرا که ریشه و منشأ این دو رذیله خطرناک و شوم چیزی جز نادانی و جهالت نیست. موضوعی که به خوبی در منابع روایی نیز به آن اشاره شده است. امام علی(ع) فرموده است نادان را نبینی، مگر افراط‌گر یا تفریط‌گر. تفریط به طور مستقیم می‌تواند علاوه بر جهل و نادانی ریشه در عواملی همچون سستی، تنبلی، ناامیدی، کم کاری داشته باشد. از طرفی افراط نیز باعث تندروی‌های غیر عقلانی می‌شود و انسان را در سرآشیبی‌های سقوط قرار می‌دهد. گرفتار شدن در دام برخی از جریان‌های انحرافی و ضد انقلابی از جمله آثار شوم افراط است و گروه‌های به ظاهر انقلابی که مشی افراطی را دنبال می‌کنند بی‌شک با سوء عملکرد خود موجبات بدبینی دیگران را فراهم می‌نمایند.
نظر شما