سفر عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی به تاجیکستان موجب شده تا مواضع کشورهای آسیای مرکزی در قبال فرایند صلح افغانستان یک بار دیگر در کانون توجه قرار گیرد.حدود دو ماه پیش از سفر به تاجیکستان، عبدالله عبدالله سفری نیز به ازبکستان انجام داد که هر دو سفر نتایج و دستاوردهای تقریباً مشابهی را برای وی و دولت افغانستان به همراه داشته‌اند. در یک نگاه اجمالی و با در نظر گرفتن خروجی این سفرها از یک سو و بررسی نگاه کشورهای آسیای مرکزی به تحولات چند ساله اخیر افغانستان از سوی دیگر، می‌توان گفت این کشورها رویکردی چندوجهی را در قبال تحولات افغانستان در پیش گرفته‌اند. در وجه نخست این دولت‌ها از هر گونه تلاش برای برقراری صلح در این کشور قاطعانه اعلام حمایت و پشتیبانی کرده اند؛ آن هم به این دلیل که صرف نظر از ملاحظات امنیتی در رابطه با ضرورت تثبیت اوضاع منطقه،منافع اقتصادی، تجاری و به‌ویژه ترانزیتی آن‌ها به شدت با استقرار ثبات و امنیت در افغانستان گره خورده است.
تداوم حمایت و پشتیبانی از نظام و دولت کنونی افغانستان دومین وجه این رویکرد محسوب می شود.دولت‌های ازبکستان،تاجیکستان و حتی ترکمنستان، پیش از سقوط طالبان با نیروهای مخالف این گروه و در واقع بخش‌هایی از بدنه حاکمیت فعلی همکاری داشتند و پس از حمله ائتلاف به رهبری آمریکا و استقرار نظام جدید نیز این همکاری‌ها در همه وجوه سیاسی،امنیتی و نظامی با نظام جدید افغانستان ادامه یافت.در سفر اخیر عبدالله عبدالله به تاشکند و دوشنبه هم مقامات سیاسی ازبکستان و تاجیکستان در اعلام تداوم حمایت از نظام فعلی تردیدی نشان ندادند و بدین جهت موجبات خشنودی و دلگرمی کابل را فراهم ساختند.
اما باوجود حمایت و پشتیبانی علنی دولت‌های آسیای مرکزی از دولت کابل، آن‌ها در وجه سوم و نیمه آشکار رویکرد خود به برقراری سطوح محدود و بعضاً نامشخصی از روابط با طالبان تمایل نشان داده اند.نخستین جرقه را در این زمینه ازبکستان با پذیرایی از مقامات طالبان در تاشکند روشن کرد. وزیر خارجه ازبکستان آشکارا اعلام کرد کنار گذاشتن طالبان از ساختار قدرت یکی از اشتباه‌های نشست بن بوده است.علاوه بر این شایعاتی در مورد رابطه پنهانی تاجیکستان و طالبان و واسطه شدن دوشنبه میان طالبان و روسیه به گوش می رسیدکه البته هیچ‌گاه از سوی دوشنبه مورد تأیید قرار نگرفت. اما در توجیه برقراری این ارتباط شاید بتوان به دو دلیل عمده اشاره کرد؛ نخست روشن شدن این مسئله که طالبان قطعاً در آینده سیاسی افغانستان نقش خواهند داشت و دوم معامله ای بر سر تضمین امنیت مرزهای جنوبی کشورهای آسیای مرکزی و همکاری با طالبان در جلوگیری از نفوذ و تعرض داعش و گروه‌های افراط گرای دیگر به درون این سرزمین‌ها.
اما در چهارمین و آخرین وجه، این دولت‌ها سناریو ناکامی مذاکرات صلح و شروع دور جدیدی از بی‌ثباتی و نا امنی گسترده را در افغانستان پیش‌بینی کرده‌اند. بر همین اساس آن‌ها با همکاری یکدیگر و همراهی کشورهای قدرتمند دیگری همچون روسیه و چین،برنامه ریزی‌هایی را برای ایجاد دیوار حائل امنیتی در مرزهای خود با افغانستان داشته‌اند. انجام رزمایش‌های گسترده و ضد تروریستی با مشارکت کشورهای مشترک‌المنافع ،قراردادهای نظامی مشترک ازبکستان و تاجیکستان،مشارکت تاجیکستان و چین در استقرار تجهیزات امنیتی در مرزهای افغانستان و اقدام‌های مشابه و متعددی از این دست نشان می‌دهد کشورهای آسیای مرکزی برای ناکامی مذاکرات صلح و وقوع بدترین سناریو در افغانستان نیز پیش‌بینی‌های لازم را به عمل آورده‌اند.
نظر شما