سال گذشته، درست در چنین روزهایی علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت از مرگ سالانه بیش از ۳۳ هزار ایرانی در اثر آلودگی هوا و خسارت 30 میلیارد دلاری ناشی از این موضوع در کشور خبر داده بود.
با این‌حال و با وجود تلاش چندین ساله مسئولان برای رفع آلودگی هوا، منتقدان می‌گویند آنچه انجام گرفته تنها به برخی اقدامات کوتاه‌مدت خلاصه شده و در نهایت سر بزنگاه، این باد و باران است که سوء‌مدیریت‌ها را جبران می‌کند.
چرا آلودگی هوا؟
بهزاد اشجعی، دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی درباره چرایی عوامل آلودگی هوا به خبرنگار ما می‌گوید: آلودگی هوا به دو عامل بستگی دارد؛ نخستین عامل، میزان انتشار آلاینده‌ها و دیگری شرایط جوی است. به طوری که هر چه میزان انتشار، کاهش و یا شرایط جوی به لحاظ ناپایداری افزایش یابد طبعاً کیفیت هوای بهتری خواهیم داشت و برعکس هر چه میزان انتشار یا میزان پایداری‌های جوی افزایش پیدا کند کیفیت هوا نامطلوب خواهد بود، بنابراین وجود هر دو عامل در کنار یکدیگر کیفیت هوا را تعیین می‌کند که با شناسایی منابع آلاینده بر اساس سهم آلودگی، باید راهکارهایی را برای هر منبع ارائه داد.
به گفته وی یکی دیگر از عوامل مهم اُفت کیفیت هوا، خودروهای فرسوده هستند که هر سال به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.
اشجعی در پاسخ به پرسش ما درباره جدی نگرفتن آلودگی هوا از سوی خودروسازان می‌گوید: خودروسازان بنگاه اقتصادی هستند و هر بنگاه اقتصادی در وهله نخست به فکر منافع اقتصادی خودش است. اما اگر دستگاه‌های نظارتی، کنترل و نظارت کافی بر تولیدات خودروسازان داشته باشند و آنان را به انجام وظایفشان در راستای اهداف غیراقتصادی از قبیل مباحث زیست محیطی و آلودگی هوا ملکف کنند تأثیر بسزایی در حل این معضل خواهند داشت.
وی می‌افزاید: نظارت بر خودروسازان، در حوزه آلایندگی خودروها بر عهده سازمان محیط زیست است و در دو سه سال اخیر بر اساس حکمی که توسط هیئت دولت به این سازمان ابلاغ شده، باید برندهای نظارتی خود را بر وسایل نقلیه تولیدی و وارداتی ارتقا دهد که خوشبختانه با تشدید نظارت‌ها در این زمینه تحولات خوبی اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به اهمیت نقش آموزش و فرهنگ‌سازی در جامعه در این خصوص می‌گوید: سهم مردم بیشتر به مراقبت از وسایل نقلیه شخصی خودشان برمی‌گردد که شامل تعمیر و نگهداری مناسب، تعویض به موقع قطعات فرسوده خودرو و انجام معاینه فنی در زمان مقرر است. در کنار این مسائل باید موضوع مطالبه‌گری مردم در خصوص آلودگی هوا نیز در کنار دیگر مطالبات اجتماعی پیگیری شود.
اجرای ناقص قانون هوای پاک
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز در گفت‌وگو با قدس از وجود اتوبوس‌ها و کامیون‌های فرسوده و دیزلی در ناوگان شهری به عنوان «معضلی بزرگ» یاد می‌کند؛ به‌گونه‌ای که این خودروها با سهم 10درصدی از تعداد کل خودروها، 40درصد آلودگی هوا را به خود اختصاص می‌دهند.
داریوش گل علیزاده، گریزی هم به قانون هوای پاک می‌زند و ادامه می‌دهد: این قانون در سال96 و آیین نامه‌های اجرایی آن سال 97 تصویب شد که شامل اقدامات مدیریتی از نوع تدوین آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها بود و به انجام رسید.
وی می‌گوید: اقدامات خوبی در خصوص اجرای قانون هوای پاک انجام شده که به‌روز شدن قوانین و دستورالعمل‌ها، توسعه معاینه فنی و توسعه مراکز بازرسی و آزمون خودرو، از جمله این اقدامات است؛ اما بعضی موارد همچون نوسازی و توسعه حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، تولید موتورسیکلت‌های برقی و مواردی از این قبیل که نیاز به منابع مالی داشته، اجرا نشده است.
این مسئول حوزه ملی هوا و اقلیم با یادآوری این نکته که از حدود 3 میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری شده در پایتخت، روزانه 500هزار دستگاه از آن‌ها تردد دائمی دارند، می‌گوید: متأسفانه با وجود آنکه 22درصد آلودگی هوا مربوط به همین وسیله نقلیه است اما در مواردی به دلیل اینکه تنها وسیله امرار معاش شهروندان همین موتورسیکلت‌هاست، ملاحظاتی در توقف تردد آن‌ها صورت می‌گیرد و پلیس تنها به اعمال جریمه اکتفا می‌کند که اثری در کاهش آلودگی هوا ندارد.
وی ادامه می‌دهد: آلودگی هوا در زمستان به دلیل شرایط وارونگی هوا در کلانشهرها به‌ویژه در تهران، اراک و اصفهان همچنان ادامه دارد، چراکه بارگذاری جمعیت و فعالیت در این شهرها بسیار بالاست و چنانچه در حد استاندارد خودشان هم آلودگی هوا ایجاد کنند، به دلیل محروم بودن از عامل طبیعی وزش باد، هوای آلوده در این شهرها محبوس شده و تهویه نمی‌شود.
وی در ادامه با اشاره به مصرف بالای انرژی در کشور می‌گوید: هر قدر مصرف انرژی بالاتر باشد شدت آلودگی هوا بیشتر است، اما اگر سوخت گاز در اختیار نیروگاه‌ها قرار گیرد تا برق بیشتری تولید کنند و همه سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی برقی شود هم از شدت آلودگی هوا کم می‌شود و هم در حوادثی مثل زلزله و آتش سوزی، شاهد تهدید گاز نخواهیم بود.
گل علیزاده ادامه می‌دهد: عامل دیگری که در کاهش آلودگی هوا مؤثر است توسعه فضای سبز در کلانشهرها به وسیله آبیاری با پساب است که در شهرهایی با بیش از 50هزار جمعیت، سرانه فضای سبز باید به
15هزار متر مربع برسد، اما به دلیل کمبود پساب در برخی شهرها این مهم نیز به طور کامل اجرا نمی‌شود.
مردم به آلودگی هوا عادت نکنند
وی با تأکید بر اینکه کاهش آلودگی هوا به مشارکت جدی جامعه نیاز دارد، تأکید می‌کند: مردم نباید به آلودگی هوا عادت کنند و باید طبق ماده 17 قانون هوای پاک و بحث معاینه فنی موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی، به رفع نقص از موتورخانه و سیستم گرمایشی منازلشان اقدام کنند تا هم به لحاظ اقتصادی و مصرف سوخت سود برده و هم کمک شایانی به کاهش آلودگی هوا کرده باشند.
وی ادامه می‌دهد: هدف‌گذاری رفع نقص از موتورخانه‌ها ابتدا از معاینه فنی ساختمان‌های دولتی شروع شده و پس از آن مجتمع‌های اداری تجاری و سرانجام تا سال 1403 به منازل کل کشور با اولویت کلانشهرها خواهد رسید.
وی می‌افزاید: متأسفانه عده‌ای از مردم در اقدامی غیرقانونی، کاتالیز کرایه کرده و روی خودرو نصب می‌کنند و به این ترتیب تأیید معاینه فنی می‌گیرند.
گل علیزاده ضمن تأکید بر اینکه همیشه دستگاه‌های دولتی نیستند که نقش مهمی در این خصوص ایفا می‌کنند، می‌گوید: نقش مردم در این زمینه می‌تواند بیش از سایر عوامل، کمک‌کننده باشد. به طور مثال در فصل زمستان حدود 30درصد افزایش مصرف گاز موجب کمبود گاز مصرفی در نیروگاه‌ها شده که سبب مصرف سوخت مازوت یا نفت گاز توسط آنان می‌شود و آلودگی هوا را افزایش می‌دهد، اینجاست که اگر مردم در مصرف گاز، حتی یک درجه سیستم‌های گرمایشی را کاهش دهند، شاهد حدود 20میلیون مترمکعب صرفه‌جویی در انرژی گاز خواهیم بود که کمک بزرگی به کاهش آلودگی هواست.
نظر شما