قدس آنلاین: هنگامی که مجلس موضوع آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصد را در طرح قدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها ارائه داد، دولتی‌ها با آن مخالف بودند و اینگونه استدلال می‌کردند که ضرورتی برای این کار در شرایط فعلی نیست زیرا کشور نیازی به این نوع از سوخت هسته‌ای در زمان حاضر ندارد، اما حامیان کاسه از آش داغ‌تر دولت، این ایده مجلس را یک اشتباه راهبردی و ریسکی خطرناک و بی‌موقع عنوان می‌کردند که ممکن است اروپایی‌ها را به سمت مکانیزم ماشه هل بدهد و چه بسا دست روسیه و چین را هم در حمایت از ایران ببندد.

آنها مدام در رسانه‌های رسمی و مجازی خود اینگونه تبلیغ می‌کردند که اصولگرایان نمی‌خواهند موفقیت احیای برجام به‌نام دولت تدبیر و امید بخورد و به همین دلیل هم مجلس یازدهم اصولگرا بدون مشورت با دولت و دور زدن پاستور گام در تصمیم‌سازی گذاشته است.

اما وقتی معلوم شد طرح مجلس در مشورت و هماهنگی با دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی تهیه و تدوین شده، پای یک مجادله سیاسی بین رئیس جمهور و دبیرخانه شورای مذکور هم به این موضوع چالشی کشیده شد، زیرا دولت معتقد بود در این ماجرا دور خورده و دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی باید مجری ماموریت های رئیس جمهور به عنوان رئیس شورا باشد. اما در نهایت مشخص شد این ماموریت از سوی اعضای شورا به دبیرخانه محول شده است.

با این حال تبلیغات مخالفان اصلاح طلب طرح مجلس به حدی فراگیر و پر حجم بود که حتی حسن روحانی هم سوار بر آن شد و در یکی از سخنرانی‌هایش با کنایه به مصوبه برجامی مجلس گفت: "اگر دولت موفقیت به دست آورد آن را کاملاً تقدیم شما می‌کند، اصلاً غصه این را نخورید... بگذارید با حوصله، تأمل، خردورزی و دقت آنانی که تجربه بیست و چندساله در این امر دارند و می‌دانند چکار کنند و در دیپلماسی موفق بودند و آمریکا را بارها و بارها در این سه سال در سازمان ملل شکست دادند، کارشان را انجام دهند. "

دولت روحانی حتی تا آن زمان هم هنوز در برابر مصوبه مجلس مقاومت داشت و از ابلاغ آن تا آخرین دقایق نیز سرباز می‌زد تا آنکه لاجرم رئیس مجلس وارد عمل شد و مصوبه را به دستگاه های اجرایی ابلاغ نمود اما باز هم دولت موضوع لزوم تدوین آیین نامه اجرایی این قانون را وسط می‌کشید تا زمان بخرد.

در همان حال رسانه‌های اصلاح طلبان و حامی دولت هنوز هم به گمانه زنی و تشکیک در مورد اجرای این مصوبه از سوی دولت به بهانه وعده رئیس جمهور منتخب آمریکا برای بازگشت به برجام ادامه می‌دادند.

آنها مصر بودند که گام نهادن ایران در مسیر غنی‌سازی و پس از آن توقف اجرای پروتکل الحاقی طبق برنامه زمان‌بندی مصوبه مجلس، نه فقط بازگشت آمریکا به برجام را سخت‌تر می‌کند که اروپایی‌ها را در کنار دولت آمریکا قرار می‌دهد و ائتلاف سازی علیه ایران را تقویت می‌کند.

در نهایت در مقارن ظهر دوشنبه نیمه دی‌ماه بود که خبر آغاز غنی سازی ۲۰ درصد از سوی علی ربیعی سخنگوی دولت منتشر شد. دولت بالاخره تصمیم گرفته بود مصوبه قانونی مجلس را اجرا کند.

تاثیر آنی یک اتفاق

حالا با گذشت تنها سه روز از این اتفاق مهم به نظر می‌رسد تاثیر این اتفاق به نحو و به حدی بوده که نه تنها لحن و نگاه دولتمردان به این تصمیم کاملا تغییر کرده که رسانه‌ها و چهره‌های منتقد و اصلاح طلب هم سکوت معناداری پیشه کرده‌اند.

اولین بازتاب آغاز غنی سازی ۲۰ درصد توسط ایران در بعد فنی ماجرا آن بود که مشخص شد سازمان انرژی اتمی پس از تجربه اول در این زمینه و وقفه ناشی از برجام نه تنها با کاهش ظرفیت و مشکلات فنی برای از سرگیری این فرآیند روبرو نیست که با ظرفیت چند برابر و تنها ظرف ۱۲ ساعت قادر بود پروسه غنی‌سازی ۲۰ درصدی را آغاز کند.

دو پیام فنی و سیاسی غنی سازی ۲۰ درصد

سازمان انرژی اتمی وقتی در سال ۸۸ غنی سازی ۲۰ درصد را  با متصل کردن دو آبشار از سانتریفیوژها در نطنز آغاز کرد ماهانه قادر به تولید ۱ تا ۲ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد بود، حالا اما به گفته علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس جمهور، ظرفیت تولید اولیه به ۹ کیلوگرم از این نوع اورانیوم در ماه رسیده است که تا ۱۴ کیلو نیز قابل افزایش خواهد بود.

به گفته بهروز کمالوندی سخنگوی این سازمان این بار ۶ آبشار برای تولید اورانیوم ۲۰ درصد در فردو بکار گرفته شهد است که امکان تولید سوخت هسته‌ای با غنای ۴۰ و حتی ۶۰ درصد را هم برای ایران فراهم می‌کند.

علاوه بر این علی اکبر صالحی تاکید کرده است که سازمان انرژی اتمی ظرف یک سال مواد اولیه ساخت ۱۰۰۰ دستگاه سانتریفیوژ نسل جدید را هم طبق مصوبه مجلس فراهم خواهد کرد.

به تصدیق صالحی، تولید این نوع از سوخت نیاز فنی کشور نیست چون سوخت مورد نیاز ۵ سال آینده راکتور تهران در انبارها موجود است اما این اتفاق پیام سیاسی خاص خود را دارد.

اما در وجه سیاسی ماجرا بر خلاف پیش‌بینی‌ها و نگرانی‌های منتقدان درمورد اینکه تروئیکای اروپایی عضو برجام ممکن است به سمت مکانیزم ماشه برود یا در کنار تحریم‌های آمریکا قرار گیرد (که در عمل قرار داشت) یا همان مخالفت کلامی با تحریم ها را هم کنار بگذارد، اولین واکنش اتحادیه اروپا متفاوت بود.

ارزش برجام بالا رفت!

در حالی که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با عصبانیت این اقدام ایران را "باج خواهی هسته‌ای" توصیف کرد، "پیتر استانو" کمیسیونر و سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در موضعی ملایم‌تر این اتفاق را موجب به چالش کشیده شدن تعهدات برجامی ایران خواند و گفت: این اقدام تأسف برانگیز است اما نشان می‌دهد توافق هسته‌ای هنوز ارزش حفظ شدن، دارد.

دفاع چین و روسیه از ایران

چین  و روسیه هم که عده‌ای گمان می‌کردند دست و بالشان برای حمایت از ایران در صورت اجرای قانون اقدام راهبردی مجلس بسته خواهد شد در اولین موضع به حمایت از ایران برخاستند.

چین قدری میانه‌تر بر لزوم خویشتنداری تاکید کرد و سخنگوی وزارت خارجه‌اش همه طرف‌ها خواست تا فضای لازم برای اقدامات دیپلماتیک را فراهم کنند.

مسکو اما به دفاع جانانه از اقدام ایران برخاست و تاکید کرد اقدام ایران در غنی سازی ۲۰ درصد نه تنها NPT را نقض نمی‌کند که واکنش منطقی ایران به نقض و اجرا نشدن طرف‌های غربی برجام است.

ماریا زاخاروا گفت: هیچ ایرادی به طرف ایرانی وجود ندارد و آژانس هم هیچ شواهدی از تبدیل(اورانیوم۲۰ درصد توسط ایران) برای بکارگیری برای اهداف اعلام نشده که متناقض پیمان ان‌پی‌تی باشد، ثبت و گزارش نکرده است.

حالا سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه هم بر آثار مثبت این اتفاق و اجرای مصوبه مجلس صحه می‌گذارد.

او دوشنبه شب و پس از اعلام شروع فرآیند غنی سازی ۲۰ درصد در رسانه ملی حاضر شد و گفت: این اقدام یک بعد سمبلیک هم دارد مبنی بر اینکه پیشرفت‌هایی که در ایران صورت گرفته متوقف شدنی نیست.

وی با تاکید بر اینکه روال‌های حقوقی این اقدام در آژانس طی شده، افزود: شروع مجدد ۲۰ درصد هم براساس NPT و معاهده پادمان و هم براساس برجام قانونی است. اسنپ بک ایران هم بازگشت به وضعیت قبلی خود و کنار گذاشتن تعهداتش است. ما هستیم که اسنپ بک را اجرا کردیم.

عراقچی در خصوص واکنش‌های صورت گرفته به غنی سازی ۲۰ درصد گفت: اروپایی‌ها در این زمینه حق صحبت کردن ندارند. اگر انحراف در برجام است عدم اجرای تعهداتشان در برجام انحراف کامل از برجام است. اروپایی‌ها اگر خواهان حفظ برجام هستند و بهتر است اول مسیر خود و انحرافات خود را اصلاح کنند و آن موقع خواهند دید ایران به تعهداتش برخواهد گشت. راه حفظ برجام در این است که طرف‌های غربی به اجرای تعهدات خود در برجام شامل رفع تحریم‌ها برگردند.

وی بیان کرد: اروپایی‌ها ناتوانی خود را کامل نشان دادند. البته برخی‌ها کماکان معتقدند اروپایی‌ها عدم اراده و اروپایی‌ها معتقدند عدم توانایی. بالاخره کشورهای اروپایی نتوانستند تضمین کنند ایران از منافعش برخوردار شود. حق طلبکاری ندارند. الان راه برجام بسته نیست. ۲۰ درصد به معنای مرگ برجام نیست. اگر به تعهداتشان برگردند ۲۰ درصد هم برگشت پذیر است.

دو برگ برنده در دست ایران

حالا به نظر می‌رسد اگر قرار باشد مذاکره‌ای برای بازگشت آمریکا به برجام در آینده در کار باشد که تهران می‌گوید نیست و بایدن صرفا باید توافق امضا شده را اجرا کند، و حتی اگر اروپایی‌ها در کنار بایدن باشند و بخواهند به ایران فشار بیشتری وارد کنند (که هستند و می‌خواهند)، تا بندهای جدیدی به توافق قبلی بیفزایند، برگ‌ها قوی‌تر و ارزشمندتری در دستان دولت ایران برای چانه‌زنی و اجرای راهبرد گام‌های متوازن و متقابل در بازگشت به تعهدات برجامی به شکل واقعی قرار دارد.