در اواخر سال ۱۳۹۸ و پس از اخبار عدم موفقیت ماهواره‌بر «سیمرغ» در قرار دادن ماهواره ظفر در مدار، خبر از آزمایش نسل جدید و متفاوتی از ماهواره‌برهای ایرانی منتشر شده بود. برپایه گفته سیداحمد حسینی، سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع، پرتابگر ترکیبی ذوالجناح که از نظر ویژگی‌های فنی قابل رقابت با ماهواره‌برهای روز دنیاست، در حقیقت یک سامانه سه مرحله‌ای است که دو مرحله اول آن از سوخت جامد و مرحله نهایی از سوخت مایع بهره می‌برد. این پرتابگر ایرانی قرار است در نخستین مأموریت خود ماهواره‌ای با وزن حداکثر ۲۲۰ کیلوگرم را در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری قرار دهد.
ذوالجناح، ماهواره‌بر قدرتمند ایرانی
عدم پرتاب ماهواره‌های ایرانی از سوی سایر کشورها دلیلی شد تا کشور به سمت طراحی و ساخت ماهواره‌برها اقدام کند. ماهواره‌بر سفیر۱، سفیر۲، سپهر، سریر، سروش، قاصد و سیمرغ اعضای خانواده فضایی ماهواره‌برهای ایرانی هستند. محققان کشور به دنبال دستیابی به فضا پس از طراحی و ساخت هفت ماهواره‌بر، از دو سال گذشته ساخت ذوالجناح را در دستور کار خود قرار داده و روز دوشنبه نخستین پرتاب تحقیقاتی آن را با هدف تست زیرمداری و دستیابی به فناوری قدرتمندترین موتور سوخت جامد با موفقیت انجام دادند. براساس تصاویر منتشر شده، ماهواره‌بر ذوالجناح با موفقیت نخستین آزمایش خود را انجام داده و به ارتفاع ۱۵ کیلومتری رسیده است. این موشک ایرانی مجهز به قوی‌ترین موتور سوخت جامد ساخته شده در ایران است. برای فهم بهتر قدرت آن باید گفت ذوالجناح با سه مرحله کامل خود می‌تواند حدود ۱۰ ماهواره نور که در اردیبهشت ماه توسط نیروی هوافضای سپاه به فضا ارسال شد را در یک پرتاب به فضا ارسال کند. پرتاب ماهواره‌بر ترکیبی ذوالجناح، نخستین اقدام مهم فضایی ایران در ۱۵ روزی است که دولت جو بایدن در واشنگتن سر کار آمده است. واشنگتن هنوز به این گام فضایی و موشکی ایران واکنش نشان نداده اما پیشتر مقامات آمریکایی از تمایل خود برای گفت‌وگو با تهران بر سر برنامه‌های نظامی و فضایی ایران سخن گفته بودند که با مخالفت قاطع مقامات کشورمان روبه‌رو شده است.
مزیت‌های ماهواره‌بر جدید ایرانی چیست؟
اما یک پژوهشگر حوزه هوافضا در گفت‌وگو با خبرنگار قدس درباره اهمیت اقدام اخیر جمهوری اسلامی گفت: ماهواره‌بر ذوالجناح به دلیل آنکه از پایگاه‌های پرتاب سیار هم قابل پرتاب است مزیت‌های جدیدی برای ما دارد. آماده‌سازی آن بسیار سریع‌تر است و مشکلاتی که درباره آماده‌سازی پایگاه پرتاب قبلاً وجود داشت اکنون وجود ندارد؛ در نتیجه به‌سادگی قابل پرتاب از عرض‌های جغرافیایی تا جنوب کشور است. عباس خاراباف، در این باره افزود: از سوی دیگر ذوالجناح به عنوان نخستین ماهواره‌بر ترکیبی ایران هم مطرح است. استفاده از سوخت جامد به ما امکان می‌دهد بتوانیم پرتاب ماهواره‌های بزرگ‌تر بعدی که در نوبت است را به راحتی انجام دهیم. از سوی دیگر موتور قدرتمند ذوالجناح دسترسی به مدارهای بالاتر که راهبردی‌تر هم هست را برای ما میسر خواهد کرد. وی ادامه داد: البته پرتاب اخیر چند ویژگی جدید هم داشت. نخست اینکه پرتابگرهای ما تاکنون می‌توانستند پرتاب‌ها را به صورت تک ماهواره‌ای انجام دهند. اما در ماهواره سه مرحله‌ای ذوالجناح به خاطر اینکه مرحله اول و دوم آن سوخت جامد بوده و کنترل سوخت جامد نسبت به مایع آسان‌تر است این امکان برای ما فراهم می‌شود که چند ماهواره را با یک ماهواره‌بر به فضا پرتاب کنیم و این برای ما قدرت بازیگری بالایی ایجاد خواهد کرد. اکنون بیشتر کشورهای پیشرفته روی پرتابگرهای چندکاره کار می‌کنند که عملکرد چند برابری و کنترل بیشتری دارد. خانواده پرتابگر ذوالجناح این امکان را فراهم ساخته و اتفاقی است که در آینده منافع بسیاری برای ما خواهد داشت.
خاراباف با بیان اینکه اقدام اخیر، جایگاه ایران در صنعت هوافضا را هم دستخوش تحول خواهد کرد، ادامه داد: ایران جزو ۱۰ کشوری است که توانایی ساخت ماهواره و ماهواره‌بر را دارد. همچنین جزو ۷-۶ کشوری است که چرخه کامل پرتاب فضایی را انجام می‌دهد (پرتاب، کنترل پرواز و بهره‌برداری از نتایج داده‌های حاصل شده). پس پرتاپ ذوالجناح هم یک گام رو به جلو بود.
وی در مورد نقشه راه صنعت فضایی کشور هم گفت: اتفاق اخیر متمرکز بر پرتابگر و به‌ویژه آزمایش موتور جدیدی بوده که عملکرد مناسبی هم داشته است. در گام بعد می‌توانیم به محموله‌های مد نظر هم بپردازیم. به نظر می‌رسد باید تا تابستان آینده شاهد پرتاب کامل دست‌کم دو ماهواره با پرتابگر ذوالجناح به مدار مورد نظر باشیم. این دور از دسترس نیست چراکه ذوالجناح در تست زمینی و زیر مداری موفق بوده است. ضمن اینکه پرتابگر سیمرغ نیز همچنان در حال توسعه است و چهار ماهواره ظفر۲، ناهید ۲، طلوع و پارس ۱ هم در صف پرتاب هستند.
افتخاری بر تارک انقلاب
علی عبدی، دیگر کارشناس نظامی و صنعت هوا فضا هم با اشاره به دستاورد دانشمندان صنعت فضایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در حوزه فضایی گفت: نخستین پرتاب تحقیقاتی ماهواره‌بر ترکیبی ذوالجناح با هدف تست زیرمداری با دستیابی به فناوری قدرتمندترین موتور سوخت جامد در کشور یک حرکت ویژه توسط جمهوری اسلامی است که کارشناسان نظامی با دستیابی کشورمان به این فناوری پیام قدرت دفاعی و فناوری ایران را دریافت کرده‌اند؛ چرا که موشک ماهواره‌بر متشکل از یک فناوری دومنظوره است.
وی دراین باره افزود: موشک ماهواره‌بر دو کاربردی است، یعنی در فضای نظامی هم از آن استفاده می‌شود. به عبارت دیگر در حوزه موشک‌های بالستیک حائز اهمیت است و قابلیت‌های ویژه‌ای دارد. کشوری با توانمندی ارسال موشک ماهواره‌بر به مدار زمین در حوزه موشک بالستیک نیز دارای توانایی ویژه‌ای است، از این منظر جمهوری اسلامی ایران پروژه موشک بالستیک خود را به نحوی که قابلیت موشک قاره پیما را کسب کند به منصه ظهور رسانده است.
عبدی درباره قابلیت‌های موشک‌ماهواره‌بر گفت: ماهواره ذوالجناح براساس اطلاعات اعلام شده، در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های این ماهواره قابلیت خروج و ورود به جو است. یعنی از توانایی خروج و ورود دوباره به جو زمین برخوردار است تا به نقطه تعیین شده اثبات کند. وی افزود: بی شک تولید این موشک ماهواره‌بر یکی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود.
عبدی در پایان گفت: دست یافتن به موشک ماهواره‌بر در کنار مانور جدید نظامی فضا و موشک‌های نقطه‌زن و پهپادهای انتحاری نقطه‌زن نشان دهنده قابلیت‌های رو به جلو صنایع فضایی ایران است که رونمایی از آن در آستانه چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بیانگر پویایی و پیشرفت انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف علمی و فناوری است.
نظر شما