کارگردان فیلم «استرداد» در این اثر به سراغ بخشی از زندگی شهید زرین از چهره‌های مهم دوران دفاع مقدس رفته که پیش از این فیلم در قالب کتاب و مستند به این شخصیت پرداخته شده است. شهیدی که هزاران شلیک تک‌تیر موفق داشته و بارها سرنوشت بسیاری از عملیات‌های نظامی را یک ‌تنه تغییر داده است. در فیلم تک‌تیرانداز کامبیز دیرباز نقش شهید زرین را ایفا کرده و با رفتن به دل جنگ و پشت سنگرهای خاکی، بخشی از روزهای زندگی و حضور مؤثر این شهید در میدان نبرد، مرور می‌شود.

گروه تولید این فیلم حدود یک سال مشغول ساخت این اثر سینمایی بودند و به گفته ابراهیم اصغری، تهیه‌کننده فیلم؛ در شرایطی که هزینه تولید در سینما بسیار بالاست اما «تک‌تیرانداز» حدود ۱۰ میلیارد تومان تمام شده است که با توجه به شرایط ساخت فیلم جنگی، بودجه زیادی به شمار نمی‌رود. در ادامه به بهانه اکران این فیلم در جشنواره فیلم فجر با علی غفاری، کارگردان «تک‌تیرانداز» درباره جزئیات ساخت این اثر گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.

چرا سراغ ساخت فیلمی درباره یکی از قهرمانان جنگ رفتید و چه چیزی از زندگی شهید زرین برای شما جذابیت داشت؟

مدت‌ها بود به این فکر می‌کردم که چرا سینمای ما خالی از قهرمان شده است یعنی خلأ وجود قهرمان در داستان‌ها و فیلم‌های سینمایی ما روز به روز عیان می‌شد به همین دلیل دنبال شخصیتی بودم که قهرمان را به سینمای ایران برگردانم. شهید عبدالرسول زرین تمام ویژگی‌هایی که در ذهن من بود را داشت و فکر کردم که در قالب سینما می‌توان به چنین شخصیتی پرداخت، در واقع زنده کردن شخصیت قهرمان محور در فیلم‌های سینمایی مد نظر من بود که سراغ این شخصیت رفتم.

شما در این فیلم بیشتر روی بعد نظامی و تک‌تیرانداز بودن این شهید تمرکز کردید، چرا کمتر سراغ دیگر ابعاد شخصیتی ایشان رفتید؟

این طور نیست چون اگر قرار بود فقط به بعد تک‌تیرانداز بودن ایشان بپردازیم فیلم‌های مشابه خارجی که به لحاظ استانداردهای سینمایی، فیلم‌های قوی‌تری هستند ساخته شده بود ولی ویژگی‌های دیگر این شهید برای ما جذاب بود. فرزند این شهید بزرگوار، آقای دکتر زرین حدود ۱۵ سال درباره پدرشان تحقیق کرده بودند و به زوایایی رسیدیم که بی‌نظیر بود و سعی کردیم آن‌ها را دراماتیزه کنیم، به زبان نمایش درآوریم و در فیلم استفاده کنیم. در مجموع از نتیجه کار راضی هستیم.

معمولاً در فیلم‌هایی که اقتباس از زندگی شهداست، کسب رضایت خانواده و اطرافیان نزدیک شهید بسیار مهم است، آن‌ها در این مسیر با شما همکاری داشتند؟

بسیار زیاد به ویژه فرزند کوچک‌تر شهید که دائم با من و خانواده شهید در تعامل بودند. خوشبختانه همکاری بسیار خوبی بین ما اتفاق افتاد و تعاملات خوبی شکل گرفت. ضمن اینکه ما در این فیلم وارد خانواده این شهید نمی‌شویم و بیشتر حضور شهید زرین در سال‌های اولیه دفاع مقدس به تصویر کشیده می‌شود. در واقع «تک‌تیرانداز» برشی از زندگی شهید عبدالرسول زرین است چون نمی‌توانیم در فیلم سینمایی به همه ابعاد یک شهید بپردازیم و برشی از یک مقطع زندگی ایشان را در جبهه‌های جنگ داشتیم.

در ساخت این فیلم چقدر به واقعیت وفادار بودید و چقدر جزئیات داستان دراماتیزه شده بود؟

سعی کردیم که متن فیلم‌نامه به واقعیت وفادار باشد اما جذابیت‌های سینمایی را هم به کار اضافه کنیم. با نویسنده کار آقای رضا خمسه، گفت‌وگوهای زیادی داشتیم و با پسر شهید هم در تعامل بودیم تا بتوانیم وفاداری بیشتری به واقعیت زندگی شهید داشته باشیم. ضمن اینکه قرار بود فیلمی برای پرده بزرگ بسازیم و باید جذابیت‌های سینمایی را در کار لحاظ می‌کردیم. 

از چه منابعی برای پرداختن به زندگی شهید زرین استفاده کردید تا فیلم به واقعیت زندگی شهید نزدیک باشد؟

همان طور که گفتم فرزند شهید زرین سال‌ها روی ماجرای زندگی پدرشان زحمت کشیدند و همرزمان ایشان را پیدا کردند.

ایشان کتابی را تحت عنوان «گردان یک‌نفره» گردآوری کرده که با همرزمان پدرش صحبت کرده و به زودی منتشر می‌شود. البته ما سعی کردیم داستان را دراماتیک‌ کنیم و از عنصر تخیل هم بهره ببریم. ساخت فیلم «تک‌تیرانداز» نیازمند منابعی بود، ما از منابع موجود بهره بردیم و سعی کردیم که به مستندات زندگی شهید وفادار باشیم. مثلاً از هر منبعی که سراغ شهید زرین بروید می‌بینید که متولد گچساران بوده و سپس به اصفهان آمده و در آنجا زندگی کرده است اما موضوع ما پرداختن به همه بخش‌های زندگی و خانواده ایشان نبود مثلاً در فیلم‌نامه اولیه آمده بود که شغل ایشان خیاطی و لباس‌فروشی بوده و سال ۵۹ تصمیم می‌گیرد که به جبهه کردستان برود و ماجراهای دیگر، ولی قرار نبود که در این فیلم، زندگی‌نامه شهید رزین را بسازیم زیرا برای پرداختن به زندگی شخصی او باید سریال ساخت.

ما برش کوتاهی از نوع نگاه شهید به جنگ را نشان دادیم چون نگاه متفاوتی به جنگ داشت یعنی اگر شهید زرین تفنگ به دست می‌گرفت و هدفی را نشانه می‌رفت، دلش برای مورچه‌های کنار پایش می‌تپید و برایشان نان خشک می‌ریخت.

ضمن اینکه اگر می‌دید کسی در تیررس او قرار دارد اما زدنش کمکی به پیشرفت جنگ نمی‌کند، نمی‌زد. بر اساس روایت‌هایی که از دوستان و همراهان شهید زرین داشتیم، بسیاری از اهداف در تیررس نگاهش بود و نزد و این برگ زرین زندگی این شخصیت است. می‌خواستیم با این فیلم در حد وسع و توان خودمان، تفاوت‌های تک‌تیرانداز خودمان را با تک‌تیرانداز ورژن آمریکایی که کریس کایل است، نشان دهیم. مطمئن باشید کسی پیدا نخواهد شد که بگوید این فیلم لحظاتی داشته که دور از واقعیت بوده است اگرچه لباس ساختار سینمایی به تن این موضوع کردیم اما به واقعیت وفادار بودیم. فرماندهان عراقی تک‌تیراندازهای زیادی را اجیر کرده بودند که شهید زرین را بزنند ولی نتوانستند و در نهایت در انفجاری، ایشان را به شهادت رساندند.

دلیل انتخاب کامبیز دیرباز برای ایفای نقش شهید زرین چه بود؟

کامبیز دیرباز به لحاظ سن و سال و چهره نزدیک به شهید زرین بود و سعی کردیم که با گریم، چهره او را به شهید نزدیک‌تر کنیم.

ضمن اینکه کامبیز خیلی خوب تلاش کرد و دیدم که چقدر زحمت کشید تا به شخصیت شهید نزدیک شود و درباره این شهید بسیار تحقیق می‌کرد. به هر حال در کسوت یک تیرانداز قابل قرار گرفتن، سختی‌های زیادی دارد که به نظرم کامبیز از پس آن در فیلم برآمد.

از دشواری‌های ساخت این فیلم هم برایمان بگویید.

خب این فیلم، فیلم خیلی سختی بود چون هم دیر شروع شد و هم اینکه ساخت آن با سختی‌های زیادی همراه بود مثلاً گروه تولید در سرمای زیر صفر درجه کار می‌کردند. باید به همه عوامل سازنده، خداقوت گفت چون از جان و دل مایه گذاشتند.