رزمایش نظامی مشترک نیروهای ارتش فیلیپین و ایالات متحده آمریکا موسوم به بالیکاتان مطابق رویه هر ساله توسط این دو متحد قدیمی در هفته جاری برگزار شده است. رزمایشی که سال گذشته به دلیل فراگیری ویروس کرونا لغو شد و امسال با حضور ۷۰۰ نیروی آمریکایی و بیش یک‌هزارو۳۰۰ نیروی فیلیپینی به صورت مجازی و فیزیکی برگزار خواهد شد. برگزاری دوباره این رزمایش در میانه تنش جدید در دریای چین جنوبی بین پکن و مانیل می‌تواند پاسخی به حضور کشتی‌های چینی در منطقه ویتسان ریف باشد. در واقع، پس از حضور و لنگراندازی حدود ۲۰۰ کشتی چینی در اطراف صخره دریایی ویتسان (منطقه اقتصادی انحصاری فیلیپین) در ماه گذشته، تنش بین این دو کشور باردیگر بالا گرفته و در پی آن هفته گذشته، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با بیان اینکه هرگونه حمله نظامی علیه نیروهای ارتش فیلیپین و کشتی‌های آن در دریای چین جنوبی، تعهدات ما در قبال این کشور ذیل معاهده دفاعی دوجانبه آمریکا فیلیپین را به جریان خواهد انداخت، در مورد آن به چینی‌ها هشدار داده و همین طور فیلیپینی‌ها با توصیف این مسئله به عنوان منبع تنش‌های منطقه‌ای، موضع خود را درباره این اقدام پکن مشخص ساختند.

در واقع، هراس فیلیپینی‌ها از این است که باردیگر اتفاقی که در مورد صخره دریایی میسچیف در دهه ۱۹۹۰ رخ داد، تکرار شود. در آن زمان پس از حضور صرف کشتی‌های چینی در نزدیکی این منطقه پس از چند سال فیلیپینی‌ها شاهد ساخت جزایر مصنوعی و سپس باند فرودگاه و بندر روی آن و درنهایت جدا شدن این بخش از فیلیپین بودند. تحلیلگران معتقدند ادامه این اقدام‌ها از سوی پکن می‌تواند در راستای انتخاب شی جین پینگ و اتخاذ رویکرد فعالانه‌تر به خصوص در مورد منازعات ارضی در دریای چین جنوبی و مقابله با حضور ایالات متحده در این منطقه از سوی او باشد. این رویکرد چین، رودریگو دوترته رئیس جمهور فیلیپین را در موقعیت انتخاب بین دو گزینه قرار داده است. اینکه با افزایش ارتباطات با چین از حمایت‌ها و کمک‌های آنان برخوردار شود که افزایش حضور پکن در مناطق تحت حاکمیت فیلیپین را به دنبال خواهد داشت یا اتحاد نظامی با آمریکا را ادامه دهد که با راهبرد اعلامی او پس از انتخابش به عنوان شانزدهمین رئیس جمهور فیلیپین در سال ۲۰۱۶ مبنی بر کاهش وابستگی به آمریکا در تضاد است و شانس انتخاب دوباره‌اش در انتخابات سال بعد را کاهش خواهد داد.

دوترته در آن زمان با بیان اینکه به دنبال ایجاد اتحاد تجاری با چین و روسیه است و رزمایش‌های نظامی مشترک این کشور با آمریکا مخالف خواست و میل پکن است، اعلام کرد رزمایش‌های نظامی مشترک فیلیپین و آمریکا دیگر ادامه نخواهند داشت. او از همان ابتدا به جای گسترش اتحاد با آمریکا در پی احیای روابط با چین برآمد و حتی خواهان خروج نیروهای آمریکایی از مناطق جنوبی این کشور شد و از واشنگتن به دلیل دست داشتن در شورش های مسلمانان آن منطقه انتقاد نمود. اگر چه دوترته همان زمان گفت اتحاد نظامی بین مانیل و واشنگتن، به دلیل حفظ معاهده دفاعی که بین دو کشور در ۱۹۵۱ به امضا رسیده، همچنان برقرار خواهد بود. اکنون با انتخاب بایدن و رویکرد او مبنی بر تقویت و گسترش شراکت‌ها و همکاری‌ها با متحدان ایالات متحده در سراسر جهان، وضعیت برای دوترته سخت‌تر شده و تلاش او برای ایجاد موازنه بین چین و آمریکا و اتخاذ رویکرد مستقل در سیاست خارجی ممکن است به جایی نرسد. در واقع مخالفان دوترته مدعی هستند تمایل او برای افزایش ارتباطات با پکن و دور شدن از واشنگتن با ارسال سیگنال غلط به چینی‌ها در نهایت منجر به گسترش مطالبات ارضی آن‌ها شده است. از طرفی حضور نظامی آمریکایی‌ها ممکن است فیلیپین را به صحنه درگیری بین تمایلات آمریکا و چین تبدیل کرده و این بی‌ثباتی ناشی از افزایش تنش، مانعی بر سر راه توسعه و پیشرفت پایدار مانیل خواهد بود. اگرچه چینی‌ها در زمان فراگیری ویروس کرونا کمک‌ها و حمایت های زیادی از جمله اهدای بیش از ۲.۵ میلیون دز واکسن برای فیلیپین داشتند، اما منازعات ارضی آن‌ها با چین که از سابقه طولانی هم برخوردار است، نگرانی دیگری برای مانیل است که می‌تواند در آینده به تنش‌های گسترده‌تری منجر شود. به هرحال رزمایش مشترک با آمریکا بدین معناست که دوترته خواهان کوتاه آمدن در مقابل موضع پکن در زمینه اختلافات ارضی نیست؛ حتی اگر به قیمت کاهش حمایت‌های چین و احتمال عدم انتخاب دوباره‌اش در سال بعد تمام شود.