همهگیری کرونا، بیم و امیدهای آن و حالا دغدغههای رسیدن به واکسن و پیامدهای اجتنابناپذیرش تنها منحصر به کشور ما نیست. با اینحال هر از گاه مثل گذشته، ژستِ زشت یک سنت قدیمی باز هم خودش را نشان میدهد.
واقعیت آنکه ما از دیرباز نه تنها آدمهای خوشبینی نبودهایم که حتی یاد نگرفتهایم با همان داشتههایمان خوش باشیم و به آن ببالیم. افتادن این کهنه آفت به جان رگ و ریشه جامعه ما ربطی به این دوره و آن دوره ندارد؛ مصداق بارز این ادعا را میتوان در نگاه معطوف به ضعف سپهبد رزم آرا در تیرماه ۱۳۲۹ که بر کرسی نخستوزیری کشور تکیه زده بود مشاهده کرد. او در برخوردی مستبدانه در مجلس، در پاسخ به خواست اقلیت در خصوص ملی شدن صنعت نفت، فریاد زد: «ملتی که لیاقت لولهنگسازی (آفتابه) ندارد چگونه میتواند صنعت نفت را اداره کند». این حکایت همچنان پس از گذشت سالها و اینبار با شتابی بیشتر و البته با کمک شبکههای مجازی از سوی معارضان، منتقدان و حتی برخی خودیها تکرار میشود. این گروه زمانی از ناتوانی کشور در تولید واکسن میگفتند، در برههای ادعای تولید انبوه آن را زیرسؤال میبردند و گاهی هم به شایعه شکست در تحقیقات دامن میزدند و حتی تا رمق داشتند برای آن لطیفه و جوک ساختند و از ته دل به آن خندیدند.
اما آن سوی پرده عدهای دیگر خوب میدانستند موضوع واکسن نه تنها حاکمیتی که حیثیتی است و از همین رو تعلل و چشم امید داشتن به آن سوی مرزها اشتباهی کشنده است. بهویژه وقتی قرار است گروهی در لباس دوست یا دشمن، خواسته یا ناخواسته، در داخل و یا خارج تمامی ملاحظات سلامت مردم را قربانی منافع مادی خویش سازند. وزیر بهداشت در تشریح این وضعیت بارها از تصمیمات عجیب کرونایی و پشت پرده واردات واکسن گفته بود. اینکه واکسن اسپوتنیک را ۹ دلار خریده، اما یک ایرانی به تولیدکننده واکسن روسی گفته آن را ۱۶ دلار میخرد. اینکه ماستفروش و سیمانفروش هم قصد کردهاند واکسن وارد کنند! یا اینکه کواکس پول ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دز واکسن را گرفت اما پس از ۶ ماه تعلل در ارسال این محموله فقط توانستیم چند روز پیش ۷۰۰ هزار دز از آنها دریافت کنیم. نمکی میگفت هندیها هم که پول ۵۰۰ هزار دز واکسن را گرفته بودند پس از اعتراض دادستان خود، محموله واکسن را بلوکه کرده و گفتند حتی یک واکسن هم نباید از هند خارج شود.
امروز جوانان غیرتمند و پژوهشگر داخلی با گذر از خوان آخر تولید واکسن، توانستهاند نخستین واکسن ایرانی کرونا را به مرحله تولید انبوه برسانند، بهطوری که مدیران بهداشت و درمان میگویند در یکسال آینده علاوه بر پاسخگویی به نیاز داخل، یکی از صادرکنندگان واکسن کرونا خواهیم شد. اینک پس از سالها که واکسنسازی در داخل کشور مختل شده بود و مجبور به واردات آن بودیم، با تأسیس سایت بزرگ واکسنسازی در کشور، شرکتهای واکسنسازی داخلی توانایی تولید انواع واکسنها را دارند و دیگر نیازی به واردات نداریم. با برداشتن این گام از این پس میتوان با برنامهریزی، واکسن آنفلوانزا و سایر واکسنها را که به خاطر تحریمها به دشواری تمام وارد کشور میشد، تولید کرد و از واردات آن بینیاز شد. امروز در آستانه آغاز واکسیناسیون مردم با واکسن ایرانی کرونا باز هم همان گروه بدبینی که ذکر آنها رفت میکوشند توانمندی متخصصان داخلی را با تزریق بیاعتمادی به کالبد جامعه زیرسؤال ببرند. البته ترس از تزریق واکسن و بیاعتمادی به آن تا حدی نیز طبیعی است؛ بهگونهای که حتی در پیشرفتهترین کشورها نیز میتوان گروههایی را یافت که هنوز شبههناک و با بیاعتمادی به آن نگاه میکنند. برای مثال آنطور که گفته میشود در آلمان نزدیک به ۶۰درصد افرادی که در کادر درمان کار میکنند با دریافت واکسن کرونا مخالفت کردهاند یا هنوز هم میتوان اندک متخصصانی را سراغ گرفت که گرچه دروس پزشکی هم خواندهاند، اما عضو گروههای ضد واکسن در دنیا هستند. رهبر معظم انقلاب در ضمن بیاناتی با تحسین اراده مثال زدنی جوانان این مرز و بوم خطاب به آنها میگویند: «این ملت حالا در زمینههای زیستی، در زمینه فعالیتهای گوناگون علمی، تحقیقی کارهایی میکند که خودش را جزو ۱۰ کشور اول جهان قرار میدهد؛ این، شوخی نیست. این مسئله به ملت ما، به شما جوانها در هرجا که هستید و در هر قسمتی که کار میکنید هشدار میدهد قدر خودتان را بدانید، حرکت کنید، ناامید نشوید؛ شماها میتوانید. شما آن نسلی هستید که اگر خوب عمل کردید، آینده این کشور را - ۱۰۰ سال، ۲۰۰ سال یا بیشتر - تضمین خواهید کرد».
نظر شما