ماجرا از آنجا آغاز شده بود که آقای هاشمی رفسنجانی ۱۰ سال پیش در گفت‌وگو با فصلنامه «مطالعات بین‌المللی» گفته بود: «من در سال‌های آخر حیات امام، نامه‌ای را خدمتشان نوشتم؛ تایپ هم نکردم. برای اینکه نمی‌خواستم کسی بخواند و خودم به امام دادم. در آن نامه هفت موضوع را با امام مطرح کردم و نوشتم که شما بهتر است در زمان حیاتتان، این‌ها را حل کنید، در غیر این‌صورت ممکن است این‌ها به صورت معضلی سدّ راه آینده کشور شود؛ گردنه‌هایی است که اگر شما ما را عبور ندهید، بعد از شما عبور کردن مشکل خواهد بود».

وی یکی از موضوعات مطرح شده در نامه‌اش به امام را مسئله رابطه ایران و آمریکا عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «یکی از این مسائل رابطه با آمریکا بود. نوشتم بالاخره سبکی که الان داریم که با آمریکا نه حرف بزنیم و نه رابطه داشته باشیم، قابل تداوم نیست. آمریکا قدرت برتر دنیاست. مگر اروپا با آمریکا، چین با آمریکا و روسیه با آمریکا چه تفاوتی از دید ما دارند؟ اگر با آن‌ها مذاکره داریم، چرا با آمریکا مذاکره نکنیم؟ معنای مذاکره هم این نیست که تسلیم آن‌ها شویم. مذاکره می‌کنیم، اگر مواضع ما را پذیرفتند یا ما مواضع آن‌ها را پذیرفتیم، تمام است».

آقای هاشمی سپس ادعا کرد امام با مطالب وی موافقت کرده است. این اظهارات همزمان با استقبال گسترده شبکه‌های خبری غربی، از سوی روزنامه‌های اصلاح‌طلب هم بولد شد.

بر اساس مستند پخش‌شده «عبرت آیندگان»، رهبر انقلاب در جلسه مجمع تشخیص مصلحت با آقای هاشمی در این زمینه محاجه می‌کنند و می‌گویند: «خب من استدلال‌هایی دارم برای رد این نظر، با خود ایشان جلسات متعددی صحبت کردم، صدای آقای هاشمی ضبط است در شورای عالی امنیت ملی که گفتند فلانی [رهبر انقلاب] در این زمینه استدلال‌هایی دارد که من جوابی برایش ندارم». آقای هاشمی رفسنجانی که در کنار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نشسته است، اظهارات ایشان را تأیید می‌کند و می‌گوید: بله، من گفتم.

در بخش دیگری از این مستند، آقای هاشمی در توجیه دیدگاه‌های خود به رهبر انقلاب می‌گوید: آقای روحانی یک چیزی تهیه کرده دو تا قائمه[ستون] که منافع و ضررها[ی رابطه با آمریکا] را آورده بود تویش. رهبر انقلاب هم حرف ایشان را قطع می‌کند و می‌گوید: ضررها توش نبود، فقط منافع بود! آنی که آقای روحانی[آماده کرده بود] یک ستونی ده،پانزده مورد فقط منافع را ذکر کردند، [ضررها نبود]، شما خودتان هم یک چند تا اضافه کرده بودید با خط شریف خودتان! بله!

در بخش دیگری از این مستند رهبر انقلاب توضیح می‌دهند: بعضی‌ها می‌گویند آقا! مذاکره که اشکالی نداره. اشکال مذاکره این است که شما را از راه صحیح خودت منحرف می‌کند، امتیاز را از شما می‌گیرد، آن امتیازاتی که باید بدهی از شما می‌گیرد، آن [امتیازات]ی که باید بدهد را نمی‌دهد!

در ادامه مستند، سخنان اخیر رهبر انقلاب پخش می‌شود: «من چقدر در طول مذاکرات گفتم که این‌ها بدعهدند، این‌ها دروغگویند، این‌ها پای حرفشان نمی‌ایستند. امروز من دیگه نیستم آن کسی که دارد می‌گوید آن‌ها بدعهدند؛ مسئولان محترم کشور، خودِ مذاکره‌کنندگان ما که این‌همه زحمت کشیدند، آن‌ها دارند می‌گویند».

سپس اظهارات دکتر ظریف پخش می‌شود که تأکید می‌کند: آمریکایی‌ها یک اصطلاحی دارند؛ می‌گویند «آنی که مال من است که مال من است، آنی که مال توست، قابل مذاکره است!».

اما متعاقب پخش این مستند، شبکه ۳ در نشستی با محمدحسین صفار هرندی از او درباره این نشست و این محاجه می‌پرسد. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره این جلسه می‌گوید: در بخشی از این جلسه، آقا از کسانی که پشت دوربین فیلم‌برداری جلسه بودند خواستند که جلسه را ترک کنند و سپس خطاب به آقای هاشمی گفتند: این حرف‌ها که به تازگی زده‌اید چیست؟ آقای هاشمی در توجیه گفتند: من در زمان حضرت امام هم چیزهایی که به ذهنم می‌رسید می‌گفتم و امام هم رد نمی‌کردند. آقا فرمودند: اما این یک موردش را امام قبول نکردند! آقای هاشمی هم حرف ایشان را رد نکرد. حرف آقا این بود که شما چه اصراری دارید بر نظری که می‌دانید مورد تأیید امام قرار نگرفته بود؟ بعد یک رفت و برگشت کلام بین این دو بزرگوار صورت گرفت و معلوم بود که آقای هاشمی انتظار نداشت که حضرت آقا این موضوع را علنی کنند. معلوم بود که آقا می‌خواستند این حرف که در جلسات خصوصی بارها با ایشان بحث شده بود، در یک جمعی که شاهد هستند گفته و ثبت شود. در هر صورت گل این جلسه این بود که آقای هاشمی خودشان هم اعتراف کردند نسبت به استدلال‌های مخالفت با رابطه با آمریکا پاسخی نداشتند.