ناهید کریمی ‌و نرگس کاهانی به عنوان نویسندگان و زینب‌السادات حسینی به عنوان طراح بازی در تولید این کتاب که نامش «بسته داستان بازی‌های محرمی» است، همکاری کرده‌اند. این کتاب برای گروه سنی دوره دوم دبستان طراحی شده و کودکان پس از شنیدن داستان‌هایی درباره تأثیرات قیام عاشورا، آن داستان را به کمک وسایلی که در کتاب آمده است، بازی می‌کنند.

در گزارشی که می‌خوانید با یکی از نویسندگان و طراح بازی‌های کتاب درباره چگونگی تولید ایده تألیف و تدوین این کتاب و ویژگی‌های آن صحبت کرده‌ایم.

آموزش مفاهیم از طریق داستان و بازی

نرگس کاهانی یکی از نویسندگان این کتاب است که با همراهی ناهید کریمی، آن را تألیف کرده است. او درباره دلایل انتخاب قالب «داستان- بازی» برای کتاب می‌گوید: اصول روان‌شناسی تربیتی به ما می‌گوید تلفیق دو قالب داستان و بازی موجب می‌شود در آموزش مفاهیمی‌ که قرار است به کودک آموخته شود، بسته به گروه سنی کودک، نقش مهمی بازی کند. بازی می‌تواند علاوه بر درگیر کردن کودک به صورت عملی و ایجاد همذات‌پنداری در او، آن مفاهیم را به تجربه زیسته کودک تبدیل کند. در دوره‌های سنی بالاتر، کودکان می‌توانند با مطالعه و خواندن کتاب، این تجربیات را به صورت عملی بدست آورند اما ما به این نتیجه رسیدیم که وقتی قرار است درباره مفاهیمی ‌مانند مقاومت، همبستگی جهان اسلام، مبارزه با ظلم و حمایت از مظلوم با کودک صحبت کنیم، باید این مفاهیم را به زبانی به او منتقل کنیم که آن‌ها را درک کند.

او اضافه می‌کند: درک این مفاهیم در کودکی با موقعیت سنی کتاب، در قالب «داستان- بازی» بهتر اتفاق می‌افتد و چون کودک در این دوره هنوز به تجربه زیسته زیادی دست نیافته است، قالب «داستان- بازی» نسبت به داستان‌خوانی صرف، آورده بیشتری برای کودکان خواهد داشت. وقتی برای کودک داستان می‌خوانیم، کودک در عالم خیال، خود را به جای قهرمان داستان قرار می‌دهد و پیروزی‌ها و شکست‌های قهرمانان داستان را در خیال تجربه می‌کند اما وقتی همان کودک، علاوه بر شنیدن داستان، آن را بازی هم می‌کند، این تجربه را تکمیل می‌کند و خود به صورت عملی و نه صرفاً خیالی با شخصیت‌های داستان همذات‌پنداری می‌کند و یاد می‌گیرد چگونه در موقعیت‌های مختلف باید به صورت فردی یا جمعی عمل کند و این مسئله، مفاهیم مورد نظر را در وجود کودک تثبیت می‌کند.

کاهانی با اشاره به اینکه توجه عمده در انتخاب داستان‌ها به دوره معاصر بوده است، می‌افزاید: معمولاً داستان‌های مربوط به صدر اسلام را زیاد شنیده‌ایم  و یک برداشت غلط وجود دارد که این داستان‌ها مربوط به گذشته‌های دور است و نسبتی با امروز ندارد، اما ما می‌خواستیم به مخاطبانمان بگوییم که اتفاقاً در عصر حاضر هم موقعیت‌هایی با تأثیرپذیری از همان قیام و همان حرکت صورت گرفته است. ما می‌خواستیم به مخاطب بگوییم با الهام گرفتن از وقایع صدر اسلام، حرکت‌های بزرگی مانند انقلاب اسلامی‌ در دوران معاصر شکل گرفته که خودش برای کشورهای اسلامی‌ دیگر الهام‌بخش بوده است. هدف ما این بوده است که کودکان با تاریخ، زمانه و جغرافیای پیرامون خود آشنا شوند و بدانند امام حسین(ع) و راه و نگاه ایشان چگونه در زمانه ما هم در موقعیت‌های تاریخی مختلف تأثیرگذار بوده است.

از او می‌پرسم بهتر نبود برای تکمیل اطلاعات مادران یا مربیان، بسته‌های مطالعاتی در کتاب پیشنهاد می‌شد تا سطح اطلاعات آنان درباره موضوعات مختلف بالا رود، پاسخ او چنین است: مسلماً اینکه پیوست‌های مختلف در کتاب قرار دهیم، خوب است اما سعی ما بر این بود که در خود کتاب اطلاعات مورد نیاز و مفید را به صورت خلاصه توضیح دهیم تا حجم کتاب زیاد نشود و کتاب از جنبه کاربردی خود برای مادران و مربیان خارج نشود. به نظر ما مادرانی که این کتاب را می‌خوانند، اگر اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشند، از طریق جست‌وجوهای اینترنتی به این اطلاعات دست خواهند یافت و ما برای اینکه این جست‌وجوها دقیق‌تر باشد، کلمات کلیدی کاربردی را برای مادران در کتاب قرار داده‌ایم تا آنان راحت‌تر به اطلاعات مورد نیازشان دست یابند.

توجه به گروهی و حرکتی بودن بازی‌ها

زینب‌السادات حسینی که کار طراحی بازی‌های این کتاب را به عهده داشته است، با اشاره به اینکه یکی از نکات عمده در طراحی بازی‌ها، توجه به نقش‌پذیری کودکان بوده است، می‌گوید: اگر به محتوای بازی‌های کتاب دقت کرده باشید، هر بازی یک روایت دارد و من با نویسندگان درباره اینکه روایت چه باشد و نیز چگونگی دیده شدن نقش بچه‌ها در آن، هماهنگی می‌کردم اما نقش‌هایی که قرار است بچه‌ها در طول بازی بپذیرند و نیز شکل و موادی که قرار است در طول بازی به کمک بچه‌ها بیاید، توسط خود من طراحی شد.

وی توجه به گروهی بودن بازی‌های کتاب را از نکات مورد توجه تیم تولید آن اعلام کرده و اضافه می‌کند: مفاهیمی ‌مانند امت اسلامی‌ و یا وحدت در کتاب مورد توجه بوده است و برای مصداق‌های این مفاهیم برای بچه‌ها ملموس باشد، سعی کردیم به پیوستگی بین اعضای تیمی‌ که بازی‌ها را انجام می‌دهند، توجه داشته باشیم و برای این کار، بازی‌ها به صورت گروهی طراحی شده‌اند.

حسینی توجه به تحرک را از دیگر عناصر مورد توجه خود و همکارانش در تدوین کتاب ارزیابی کرده، می‌گوید: اگرچه بازی‌های نشستنی هم دارای جذابیت‌های خاص خودشان هستند، اما ما سعی کردیم عنصر تحرک را در بازی‌ها وارد کنیم؛ چرا که تشویق به تحرک فیزیکی از نظر تربیتی هم اثرگذار است و جذابیت‌های زیادی دارد و به همین دلیل بازی‌های کتاب در دسته‌بندی بازی‌های حرکتی قرار می‌گیرند. از وی می‌پرسیم چرا در هر بازی به حضور یک مربی در کنار بچه‌ها توجه شده است و او در پاسخ می‌گوید: بازی‌های کتاب جزو بازی‌های نمایشی هستند و برای کامل شدن روایت، بچه‌ها نیاز دارند داستان را به صورت کامل متوجه شوند و روایت تا آخر اتفاق بیفتد به همین دلیل یک مربی باید این نقش را برعهده بگیرد یا یک راهنما، نقش مربی را برعهده بگیرد و بچه‌ها از طریق ارتباط با راهنما به روایت درست و شیوه اجرای بازی دست یابند. وی با اشاره به اینکه در بررسی وقایع تاریخی برای تدوین کتاب و طراحی بازی‌ها به موارد زیادی برخورد کرده‌ایم که آن وقایع ظرفیت بدل شدن به بازی‌های مختلف از جمله بازی‌های رایانه‌ای را دارد، می‌گوید: البته اینکه این بازی‌ها باید مربوط به کدام گروه سنی باشد و اینکه اصولاً درگیر بودن بچه‌ها با این نوع بازی‌ها، تا چه حد درست است، نیاز به پژوهش دارد.