این سریال از تابستان ۹۸ نامش را بر سر زبان‌ها انداخت و به یکی از جنجالی ترین سریال‌های ژانر امنیتی-جاسوسی تلویزیون بدل شد و مخاطبان زیادی را به خود جذب کرد. «گاندو» علاوه بر جذابیتی که به دلیل ژانرش بدست آورده بود، به خاطر پرداختن به مسائل روز جامعه هم مورد استقبال قرار گرفت. همین استقبال و واکنش‌های مختلف به سریال سبب شد تا فصل دوم سریال گاندو برای نوروز ۱۴۰۰ تولید شود و احتمالاً پس از پایان ۳۰ قسمت این فصل، شاهد تولید فصل جدید آن تا پایان امسال یا سال جدید خواهیم بود.

سریالی با فیلم‌نامه‌ای خوب

گونه پلیسی و معمایی، یکی از ژانرهای بزرگ، مهم، تأثیرگذار و پرمخاطب در جهان سینما و تلویزیون است. جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون با بیان این مقدمه کوتاه به خبرنگار ما می‌گوید: مضامین و محتواهایی که در ژانرهای دیگر، کمتر قابل ارائه هستند در آثار پلیسی و معمایی مطرح می‌شوند و دو قطب خیر و شر را مقابل هم قرار می‌دهند. این ویژگی جزو مؤلفه‌های آثار پلیسی است. البته در کشور ما با وجود کارگردان‌های متعدد در حوزه ساخت آثار پلیسی، هنوز این جریان به صورت یک شبکه تثبیت شده سینمایی و تلویزیونی وجود ندارد. به باور او، معمولاً آثاری در این ژانر که در تلویزیون ساخته شده یا تجربیاتی خام‌دستانه است و یا کپی آثار خارجی. البته کارگردان‌های خلاقی هم در تلویزیون و سینما هستند که با نوآوری و خلاقیت می توانند کارهای جذابی خلق کنند.

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ژانر معمایی- پلیسی، توجه به مسائلی است که با پرونده‌های قضایی در ارتباط است، می‌گوید: یکی از آثار خوش ساخت و تأثیرگذار در این حوزه، سریال «گاندو» است که با استفاده از مضامین و موضوعات واقعی و براساس پرونده‌های قضایی روز ساخته شده است و تمامی عناصر ساختاری نگارش فیلم‌نامه در متن آن رعایت شده است. در واقع این سریال، فیلم‌نامه خوبی دارد که در اختیار کارگردانی حرفه‌ای و کاربلد قرار گرفته است.

 پیشتازی ساختار نسبت به مضمون

آذین معتقد است: در این نوع آثار آنچه مدنظر است ارائه مضامین و موضوعاتی است که کمتر به آن‌ها پرداخته شده یا از زوایای جدیدی باید به آن نگاه شود. شخصیت‌های محوری در این نوع آثار در دو قطب خیر و شر قرار می‌گیرند. توجه به این دو قطب مخالف، شاکله‌ای را به وجود می‌آورد که نمونه موفق آن را در سریال‌هایی مانند «گاندو»، «خانه امن» و «هوش سیاه» شاهد بودیم.

او با بیان اینکه این سریال‌ها با پرداخت درست مضامین، پردازش مناسب داستان‌ها و شخصیت پردازی‌های قابل باور، توانستند مخاطب را جذب کنند، خاطرنشان می‌کند: در فصل اول «گاندو» موضوع و فیلم‌نامه نسبت به ساختار قوی‌تر بود، اما در فصل دوم با توجه به تجربه بیشتر کارگردان، ساختار از مضمون سبقت گرفت. استفاده از بازیگران جوان و مستعد، کارگردانی حرفه‌ای و فیلم‌نامه قوی سبب شد تا مخاطب ارتباط خوب و مستمری با سریال برقرار کند، به همین دلیل «گاندو» نه تنها در سطح آثار خوب پلیسی تلویزیون که در اثر سطح آثار ممتاز و شاخص این ژانر قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه پرداختن به مسائلی که سبب آگاهی بخشی عمومی به جامعه می‌شود از ضرورت‌هاست، یادآور می‌شود: نمایش فعالیت‌های سیاسی و مخرب نیروهای مزدور داخلی و نفوذی‌های خارجی و  تلاش پیچیده نیروهای امنیتی در ابعادی قابل باور و منطبق بر واقعیت در این سریال قابل توجه است.

فرار از شعارزدگی

سریال‌های معمایی پلیسی به دلیل قرارگرفتن دو قطب خیر و شر در مقابل هم و کشمکش‌های فراوانی که در قصه وجود دارد، دارای جذابیت است، اما آنچه ممکن است آسیبی برای این ژانر به شمار برود، تمایل ناخواسته به شعارزدگی است، آذین درباره راه‌های برون رفت از این آسیب می‌گوید: گاهی برخی سریال‌ها بر اساس سفارش تولید می‌شوند؛ یعنی ارگانی به گروهی سفارش تولید می‌دهد که این سفارش در جای جای دیالوگ‌ها و صحنه‌ها و پردازش مفاهیم و تصاویر خودش را نشان می‌دهد و به صورت سطحی و شعاری جلوه‌گر می‌شود؛ چون شعار در جای مناسب خودش و در ساختار دراماتیک قصه قرار نگرفته و کارکرد ندارد.

این منتقد سینما و تلویزیون توضیح می‌دهد: گاهی هم شعار در کالبد موضوعی فیلم‌نامه قرار می‌گیرد؛ یعنی شخصیتی در جای مناسب، شعار می‌دهد که این استفاده درست از شعار است، اما اینکه سریالی بخواهد با شعار حرف بزند همراستا با هنر نیست.

به گفته وی، در مواردی که عوامل تولید همچون نویسنده و کارگردان در ساخت یک اثر معمایی پلیسی توانمند نیستند، به ناچار متوسل به شعار می‌شوند. آنچه در «گاندو» شاهد بودیم، شعارزدگی نبود، بلکه برخی از شخصیت ها در جایی قرار می‌گرفتند که شعار می‌دادند، این به معنای شعارزدگی سریال نیست، بلکه شعار در ساختار دراماتیک قصه قرار گرفته و جایگاه درستی دارد.

آذین با تأکید بر اینکه ساحت هنر جایی برای روی منبر رفتن و تریبون سخنرانی نیست، یادآور می‌شود: البته در اکثر سریال‌های تلویزیون شاهد درس‌های مستقیم اخلاقی هستیم و در جاهایی از «گاندو» هم این آسیب را می‌بینیم اما زیاد نیست.

برندی برای رسانه ملی

وی با بیان اینکه تولید فصل‌های بعدی را هم برای این سریال باید متصور بود، می‌گوید: با توجه به استقبال مخاطبان از «گاندو»، حمایت مدیران از تولید آن و انبوه پرونده‌های امنیتی، پیش بینی تولید فصل‌های بعدی حتی تا ۱۰ فصل هم برای آن می‌شود.

آذین با اشاره به اخباری مبنی بر مذاکرات گروه سازنده با مدیران سازمان برای تولید فصل‌های جدید «گاندو» خاطرنشان می‌کند: هرچه فصل‌های جدید این سریال به روزتر باشد، با نیاز و سلیقه مخاطب همخوانی داشته باشد و از عوامل حرفه ای در تولید آن استفاده شود، می‌تواند به برندی در تلویزیون بدل شود.

او ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی تلویزیون که به لحاظ سریال سازی، دوران اوج خودش را نمی گذراند، سریال «گاندو» اثری ممتاز به شمار می‌رود که می‌تواند تلویزیون را از این وضعیت عقبگرد و درجا زدن نجات دهد، در این شرایط سریالی مانند «گاندو» می‌تواند پیشتاز در عرصه سریال سازی تلویزیون باشد و علاوه بر آگاهی بخشی به جامعه، سطح سلیقه بصری مردم  را ارتقا دهد.

وی با بیان اینکه «گاندو» می‌تواند به مجموعه‌ای جریان ساز و پیشتاز در تلویزیون بدل شود و عامل ایجاد تحول در سریال سازی رسانه ملی باشد، معتقد است: آثار هنری برای مردم تولید می‌شوند و لحاظ سلیقه و نیاز جامعه، شرط اصلی در تولید سریال‌هاست و معیار ملی بودن می‌تواند این آثار را از گزند سیاسی و جناحی شدن مصون بدارد.