آخرین وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی نشان می‌دهد تورم ۱۲ ماهه منتهی به مرداد ۱۴۰۰ به رقم ۵۸.۳ درصد و تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به ۷۲ درصد رسیده است. از آفات این تورم، روند افزایشی قیمت برنج است که سبب شده در حال حاضر خرید برنج نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰ درصد کاهش یابد. سیدحسینعلی شرف‌زاده، رئیس اتحادیه صنف عمده‌فروشان مواد غذایی مشهد نصف شدن این غله در سفره مردم را به دلیل افزایش قیمت برنج و کاهش قدرت خرید مردم می‌داند.
گردشی در بازار نشان می‌دهد برنج ایرانی که در شهریور سال گذشته به‌طور متوسط هر کیلو ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت داشته و در مرداد امسال ۳۸ هزار تومان فروخته می‌شده حالا در شهریورماه حدود ۴۳ هزار تومان شده است.
علی اکبریان، نایب رئیس انجمن برنج ایران می‌گوید: این افزایش قیمت سبب شده مردم دست از خرید بکشند و برنج داخلی روی دست کشاورزان و کارخانجات باقی بماند.
همه می‌دانند میانگین بالای قیمت برنج ایرانی، سال‌هاست بخشی از اقشار را به سمت مصرف برنج‌های وارداتی سوق داده است، اما حالا قیمت برنج وارداتی نیز در کورس با همتای داخلی روند افزایشی در پیش گرفته است. به طوری که هر کیلو برنج وارداتی که در شهریور پارسال به‌طور متوسط ۱۸ هزار تومان قیمت داشته و در مردادماه امسال به ۲۵ هزار و ۱۰۰ رسیده بود حالا در شهریور به بیش از ۲۵ هزار و ۹۰۰ تومان رسیده است.
خشکسالی بی‌سابقه و کاهش ۲۰ درصدی تولید
چرا برنج این قدر گران شده است. دو دلیل عمده برای این موضوع ذکر می‌شود؛ نخستین مورد خشکسالی بی‌سابقه‌ای است که میزان تولیدات کشاورزی از جمله برنج را کاهش داده است. وزیر جهاد کشاورزی پیش‌بینی کرده بود که امسال به دلیل خشکسالی تولید این محصول ۲۰ درصد کاهش داشته باشد که این اتفاق با کاهش ۵۰ درصدی بارندگی‌ها به تحقق پیوست. همه ساله بسته به شرایط آب و هوایی، دست‌کم نیمی از نیاز بازار برنج ایران را شالیکاران مازندران، گیلان، گلستان و تا حدودی خوزستان و اصفهان تأمین می‌کنند که البته در برخی سال‌ها این نسبت تا دوسوم هم افزایش می‌یابد. متولیان نیاز سالانه کشور به برنج را حدود ۳میلیون تن برآورد می‌کنند که طبق آنچه شایق، دبیر انجمن برنج کشور برآورد کرده است با برداشت دست‌کم ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج در سال جاری مابقی این نیاز باید با ۸۰۰ هزار تن واردات جبران شود.
واردات برنج کافی یا ناکافی؟
دومین مورد بحث واردات برنج است. بررسی آمار واردات نشان می‌دهد در پنج ماه امسال میزان واردات برنج خارجی نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش بیش از ۶۱ درصدی داشته است. واردکنندگان معتقدند پس از کاهش تولید برنج به خاطر خشکسالی این کاهش واردات است که سبب شده کمبود برنج در بازار بیشتر به چشم بیاید. واردکنندگان از ماه‌ها پیش خواستار تغییر قوانین مربوط به ممنوعیت واردات در زمان برداشت برنج بودند. قانونی که طبق آن واردات برنج از اول مرداد تا پایان آبان ماه ممنوع است.
مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران اواخر اردیبهشت‌ماه هشدار داده بود با توجه به خشکسالی سال جاری و کاهش تولید داخل و محدودیت در واردات با کمبود شدید برنج مواجه خواهیم شد. کشاورز در پاسخ به این پرسش که فصل ممنوعیت واردات با هدف حمایت از تولید داخل در فصل برداشت تعیین شده، گفته بود: با توجه به حذف ارز ترجیحی از واردات برنج، قیمت داخلی و خارجی این کالا تقریباً همسطح بوده و برنج خارجی دیگر در این زمینه رقیب برنج داخلی نیست.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج به تازگی نیز گفته است: وزیر جهاد کشاورزی به شرکت بازرگانی دولتی دستور داده از محل ذخایر احتیاطی کشور ۱۰۰ هزار تن برنج به بازار تزریق کند، اما از نظر کارشناسی، این راهکار نیست و اصلاً این میزان برنج نمی‌تواند در قیمت بازار تأثیرگذار باشد؛ چراکه تزریق مستمر به بازار می‌تواند التهاب قیمت را بگیرد و شرکت بازرگانی دولتی این میزان ذخیره را ندارد.
گرانی برنج ربطی به کاهش واردات ندارد
جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به تورم همه اقلام و کالاهای اساسی در کشور از جمله برنج می‌گوید: واردکنندگان تمایل دارند گرانی برنج را به کاهش واردات نسبت دهند در حالی که ما اصلاً کمبود برنج در کشور نداریم که بخواهیم بگوییم به خاطر کاهش واردات گرانی به سراغ محصول برنج آمده است. برنج وارداتی هم به قدر کافی در کشور موجود است، آن قدر که واردکنندگان مجوز ترخیص برنج‌های باقیمانده در انبارهای گمرک را گرفتند و این کار را انجام دادند. شایق می‌گوید: ما از سال ۹۲ هر سال بیشتر از آنچه نیاز داریم برنج وارد کردیم و تولید هم به خصوص در سال‌های ۹۸ و ۹۹ بسیار خوب بود؛ بنابراین ما نه در مورد برنج وارداتی نه برنج داخلی کسری نداریم.
دستمزد کارگرها ۹۰ درصد هزینه تولید
وی با تأکید بر اینکه هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی در کشور بالا رفته است می‌گوید: بخشی از گرانی محصول برنج داخلی به این برمی‌گردد که در مکانیزاسیون ضعیف عمل کردیم و به خاطر اینکه نتوانستیم ماشین‌آلات مورد نیاز را وارد و از تولیدکننده حمایت کنیم، برنج‌کار مجبور شده در سال ۱۴۰۰ به‌طرف کشت سنتی برگردد و از کارگر برای برداشت محصول کمک بگیرد. وی با اشاره به اینکه کارگرها مدت زمان زیادی از زمین‌ها دور بودند و حالا برگشتن آن‌ها به شالیزارها مستلزم پرداختی‌های بیشتری است می‌افزاید: هزینه کارگر ۸۵ تا ۹۰ درصد هزینه‌های تولید برنج را تشکیل می‌دهد و بالطبع با افزایش دستمزد نیروی انسانی قیمت تمام شده برنج نیز افزایش خواهد یافت اما باید پرسید قیمت برنج وارداتی چرا چهار تا پنج برابر افزایش یافته آن هم در شرایطی که قیمت جهانی برنج نه تنها بالا نرفته که مقداری هم پایین آمده است. در اینجا باید به نبود نظارت کافی در این حوزه اشاره کرد که سبب شده برنج ارزان وارداتی هم از مردم دریغ شود.
نظر شما