علی باقری مذاکره کننده ارشد کشورمان در اولین دیدارهای خود با انریکه مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده برجام و روسای هیات‌های چین و روسیه در خصوص آخرین وضعیت مذاکرات وین و متون پیشنهادی به گفت‌وگو پرداختند. عصر پنجشنبه، نشست کمیسیون مشترک برجام با محور بررسی متون پیشنهادی ایران برگزار شد. علی باقری در جمع خبرنگاران گفت همه‌ طرف‌های مذاکره کننده دیدگاه‌ها و نظراتشان را بیان کردند. ایران همچنان بر مواضع قبلی خود تاکید دارد و با جدیت ادامه می‌دهد و اگر زمینه‌های لازم فراهم شود، هیچ مانعی برای دستیابی به توافق نیست. او گفت اینکه طرفین اراده جدی برای استمرار مذاکرات دارند نشاندهنده این است که می‌خواهند مواضع به هم نزدیک شود. آنگونه که به نظر می رسد، گرچه در اولین جلسه دو هفتم مذاکرت پس از پایان آن اظهار نظرهای تندی را مطرح کردند، اما ظاهرا پس از جلسات اخیر فضا کمی تلطیف شده و امیدواری ها برای احیای برجام بیشتر شده است.

به منظور بررسی روند مذاکرات جاری در وین، تحلیل اظهار نظرات مسئولان دو طرف مذاکرات و طرف های خارج از آن که قصد تاثیرگذاری بر مذاکرات را دارند، مکانیزم های مورد نیاز برای احیای برجام و بیم و امیدهای موجود در این مسیر، با خانم «می الخنساء» رئیس سازمان بین المللی «اسای - حقوق icai -hokok» وابسته به سازمان ملل و کارشناس حقوق بین الملل در لبنان گفتگو کرده ایم که در ادامه جزئیات این گفتگو را می خوانید: 

باتوجه به اظهارات مقامات غربی، آمریکایی و ایرانی پس از دور اخیر مذاکرات وین، نظر شما درباره روند این مذاکرات چیست؟ آیا اساسا بین تیم مذاکره کننده کنونی ایران و تیم سابق تفاوتی وجود دارد؟

مشخصه مذاکرات ایران و غرب در دوره های قبلی و فعلی، دشواری ناشی از اصرار طرف اروپایی و آمریکایی برای فشار وارد کردن به ایران در راستای مصالحه با رژیم صهیونیستی از طریق دستور دادن به گروه های مقاومت در فلسطین، لبنان و یمن برای تسلیم شدن و تن دادن به سازش با آن است. اگرچه در مذاکرات فعلی پیش‌نویسی که در جریان دوره های قبلی مذاکرات ارائه شده بود، اصلاح شده و ممکن است شروطی بیش از پیش‌نویس قبلی به نفع ایران داشته باشد، اما اصرار اروپا و به اصطلاح قدرت‌های بزرگ با هدف کسب بیشترین دستاورد، به گونه ای القا می کند که در صورت شکست مذاکرات حل بحران برنامه هسته‌ای ایران، برای توافق آمریکا با رژیم صهیونیستی از یک طرفو با امارات از طرف دیگر برای فشار نظامی و اقتصادی اقدام شود. این در حالی است که همه کشورها و ایالات متحده آمریکا به خوبی می‌دانند که جمهوری اسلامی ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای  نیست و آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در ایران تاکید کرده اند که ایران هیچ هدفی برای داشتن سلاح هسته‌ای ایران ندارد و اگر این اراده وجود داشت، بخواهم، اکنون این سلاح را در اختیار داشت.

هرچند تهدیدهای نظامی ایالات متحده آمریکا در صورت شکست مذاکرات دیپلماتیک، اظهارات خطرناکی است و ممکن است قصد آن، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس از اینگونه اظهارات، ضربه زدن به مراکز هسته ای جمهوری اسلامی باشد و اینگونه القا می کند که واشنگتن چندان به موفقیت مذاکراتی که در وین از سر گرفته شده است اعتقادی ندارد؛ همانطور که این در اظهارات جن ساکی سخنگوی کاخ سفید در یک کنفرانس مطبوعاتی مبنی براینکه: «جو بایدن متعهد است که ایران به سلاح هسته ای دست پیدا نکند و از همین رو از تیم خود خواسته است که  برای شکست دیپلماسی با تهران آماده باشند" مطرح شد؛ اما با این وجود من شخصاً فکر می کنم که این اظهارات یک تهدید تاکتیکی است که معمولاً در مذاکرات اتخاذ می شود. هیچ ضربه ای به مراکز تولید هسته ای در ایران وارد نخواهد شد، اما احتیاط و آینده نگری  از سوی جمهوری اسلامی لازم است، به ویژه اینکه اطلاعات منتشر شده در رسانه ها حاکی از توافق نزدیک بین طرف آمریکایی و طرف  اسرائیلی با هدف هماهنگی نظامی برای رویارویی با به تعبیر آنها جاه طلبی های هسته ای ایران در صورت شکست مسیرهای دیپلماتیک است و لوید آستین وزیر دفاع آمریکا اعلام کرده بود که با بنی گانتز همتای اسرائیلی خود، «آمادگی نظامی برای مقابله با تهدید مشترک ایران» را بررسی کرده است.
واضح است که دور کنونی مذاکرات دیپلماتیک بین طرف‌های غربی و ایرانی در وین با توجه به پیش‌نویس جدیدی که طرف ایرانی ارائه کرده و تعدادی از بندهای آن با پیش نویس قبلی متفاوت است، با دشواری هایی مواجه باشد؛ به ویژه اینکه نتیجه بخش بودن مذاکرات فعلی مستلزم لغو کامل تحریم ها علیه جمهوری اسلامی همزمان با امضای مفاد توافقنامه جدید است. من اینکه در مذاکرات وین دشواری های زیادی وجود دارد را تأیید می کنم، اما احساس می‌کنم جمهوری اسلامی در این مذاکرات دستاوردهای زیادی را محقق خواهد کرد. تیم مذاکره کننده فعلی ممکن است در سبک خود با تیم مذاکره کننده قبلی متفاوت باشد و من معتقدم که این تفاوت در سبک مذاکرات ناشی از سیاستی است که دولت جدید ایران به ریاست آقای رئیسی اتخاذ کرده است؛ اما طبیعتا هر دولت و هر دوره ای سیاست و ویژگی های خاص خود را دارد که مبتنی بر آن موفقیت یا عدم موفقیت آن دوره تعین می شود.

 به نظر شما اتهامات و تهدیدهایی که بین دو طرف مذاکرات طی هفته های اخیر ردو بدل شده است، حقیقی و اجرایی است؟

می الخنساء: معروف است که مذاکره مستلزم زیرکی، صبر و تاکتیک های دیگر است. «فرانسیس بیکن» فیلسوف معروف در مقاله ای تحت عنوان " ترفندهای مذاکره" در مورد برخی از شروط آن صحبت کرده که هرکسی باید در یک فرآیند مذاکره از هر نوعی که باشد، این شروط را رعایت کند. در پایان این مقاله آمده است: اگر می‌خواهید با کسی مذاکره کنید، باید ماهیت یا روش‌های او را بشناسید، پس از این می‌توانید طرف مقابل را هدایت کنید. یا اینکه باید نقاط ضعف و کاستی‌های او را بشناسید و سپس می‌توانید او را بترسانید. یا منافع مستقیم یا غیرمستقیم طرف مقابل را شناسایی کنید و کنترل او را بدست بگیرد. در مواجهه با افراد بدخواه باید اهداف آنها را به خوبی مطالعه کنید تا بتوانید صحبت های آنها را به درستی تفسیر کنید. بهتر است کمتر صحبت کنید و همیشه چیزهایی را بگویید که آنها در مورد آن صحبت نمی کنند یا انتظارش را ندارند. فردی که در مذاکرات دشوار وارد می شود نباید توقع داشته باشد که فوراً به نتیجه برسد، بلکه باید روی موضوع کار کند و بگذارد به تدریج نتیجه حاصل شود.» براین اساس و مبتنی بر تاکتیک‌های لازم مذاکرات، اتهامات متقابل ایران و غرب با هدف کسب دستاورد بیشتر صورت می‌گیرد.

 به نظر شما تلاش های رژیم صهیونیستی برای تاثیرگذاری بر روند مذاکرات و لفاظی های نظامی آن را چگونه می توان تفسیر کرد؟

مشخص است که رژیم صهیونیستی برای تحقق اهداف و منافع حیاتی خود به لفاظی و دامن زدن به تفرقه و درگیری میان کشورهای منطقه بپردازد. این رژیم جنایتکار و اشغالگر، با بلوف زنی و باصطلاح تهدیدهای توخالی نظامی می خواهد خود را به عنوان تنها بازیگری که قادر به حمایت از منافع آمریکا در منطقه است معرفی کند و به همین جهت، دائما از طرف های غربی و آمریکا می خواهد تا  تا در مذاکراتی که انجام شده و خواهد شد، سخت ترین اقدامات را در مورد برنامه هسته ای ایران اعمال کنند. از این رو، «اسرائیل» به ویژه پس از بدتر شدن وجهه خود در نتیجه شکست های پی در پی، به پیشنهاد و هماهنگی غرب علیه ایران متوسل می شود، با این توجیه که جمهوری اسلامی با حمایت از مقاومت در فلسطین و دیگر کشورها، تهدیدی راهبردی و وجودی برای آن محسوب می شود. همچنین هدف آن از تهدید به حمله به تاسیسات هسته ای ایران، که احتمال آن بسیار ضعیف است، این است که الغا کند اسرائیل قوی است، اما با این و جود و علی رغم آنکه رژیم صهیونیستی بعید است که جرئت چنین اقدامی را داشته باشد، حفاظت دقیق و حساب شده از تأسیسات هسته ای و دیگر اماکن حساس ضروری است که البته مطمئنا جمهوری اسلامی ایران تمام اقدامات احتیاطی را در این زمینه اتخاذ کرده است.

ایران خواستار لغو تمامی تحریم هاست و آمریکا از لغو گام به گام و اقدام متقابل می گوید؛ براساس قوانین بین الملل و طبق مفاد توافق هسته ای کدام یک از این خواسته ها قانونی است؟

این حق جمهوری اسلامی ایران است که خواهان لغو تمامی تحریم ها باشد و این از جنبه حقوقی و قانونی مورد تأیید است؛ به گونه ای که قانونی بودن و عدالت از جمله اصولی است که در تعیین تحریم ها علیه یک کشور باید رعایت شود وتحریمی که وضع می شود باید مبنای اصولی و قانونی داشته باشد و در پاسخ به نقض قوانین بین المللی یا قواعد اخلاقی بین المللی باشد. همه می دانند که جمهوری اسلامی ایران هیچ قانونی بین المللی یا قواعد اخلاقی را نقض نکرده است که لازم باشد این همه تحریم علیه آن وضع شود، بلکه همه اینها به خاطر مخالفت با جنایت های رژیم صهیونیستی است؛ ایران اگر دوست رژیم صهیونیستی بود، هیچ تحریمی علیه آن وضع نمی شد. تحریم های اعمال شده مغرضانه است و هیچ موضوعیتی ندارد؛ جمهوری اسلامی ایران هیچ قتل عام علیه هیچ گروهی و نسل کشی انجام نداده است و بر اساس قانون اساسی خود، معیارها و موازین اخلاقی مانند حقوق بشر و قواعد یک حکومت دموکراتیک را رعایت می کند. طبیعی است که در تعیین معیارهای دموکراسی و عملکرد، بین یک کشور و کشور دیگر تفاوت وجود داشته باشد، اما این نمی تواند توجیهی برای تحریم ایران باشد. اگر تفاوت در این استانداردها و معیارها، موجب تحریم و مجازات می شد، باید اکثر کشورها تحریم می شدند؛ زیرا هر کشوری قانون اساسی و قانون خاص خود را دارد و در نتیجه طبق قوانین بین المللی، حق حاکمیت و اجرای قانون اساسی اختصاصی از جمله موارد مورد توافق در حقوق بین الملل است. وانگهی، اگر طرفی وجود داشته باشد که حقیقتا باید تحریم شود، آن طرف، رژِیم صهیونیستی است که انواع جنایات را علیه ملت فلسطین انجام می دهد. براین اساس، تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران را می‌توان به عنوان مداخلات خارجی برای اعمال استانداردهای خاص که با اهداف غرب به‌ویژه ایالات متحده آمریکا سازگار است، توصیف کرد.

پیش از شروع مذاکرات در پنجشنبه گذشته، برخی اظهار نظرهای جنجالی از طرف کشورهای غربی مطرح شد که با واقعیت همخوانی نداشت؛ هدف آنها از این اظهارات چیست؟

اظهارات نمایندگان کشورهای غربی صرفاً برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران با هدف تسریع در پذیرش شروط دیکته شده از سوی خود و ایالات متحده آمریکا و تحت فشار رژیم صهیونیستی است؛ در حالیکه این کشورها تا جایی که می توانستند و امکان داشته برای به زانو درآوردن ایران، اقدام کرده و نهایت تحریم ها را اعمال کرده اند، اما موفق به رسیدن به هدف خود نشده اند؛ به اعتقاد من  کشورهای دوست ایران مانند چین و روسیه با هیچ تحریم و اقدام جدیدی به ویژه استفاده از نیروی نظامی برای تخریب تاسیسات ایران موافقت نخواهند کرد.

به نظر شما تا چه میزان می توان به نتیجه بخش بودن مذاکرات وین خوش بین بود؟ در صورت شکست سناریوهای احتمالی چیست؟

من انتظار دارم که مذاکرات وین با وجود همه دشواری ها، تهدیدها و موضع گیری ها به نتیجه برسد، زیرا غرب می خواهد در مرحله کنونی، اوضاع بین المللی در خاورمیانه آرام شود. من معتقدم که مذاکرات نتایجی را به همراه خواهد داشت که همه طرف ها از آن راضی خواهند بود؛ زیرا در صورت شکست مذاکرات، جنگ سختی روی خواهد داد که نتیجه آن نابودی اسرائیل و آسیب به منافع غرب و آمریکا در کشورهای عربی و خاورمیانه خواهد بود و این جنگ تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس را در برخواهد گرفت که البته برخی مناطق ایران نیز از آن متأثر خواهد شد؛ بنابراین امیدوارم این مذاکرات موفقیت آمیز باشد و تحریم ها علیه ایران لغو شود.