تظاهرات و راهپیمایی‌ها در مشهد، به عنوان مهم‌ترین شهر مذهبی ایران، شهر زادگاه تعدادی از برجسته‌ترین شخصیت‌های انقلاب و شهری که به دلیل جمعیت فراوان، راهپیمایی‌هایی میلیونی در آن شکل می‌گرفت، در تمام کشور انعکاس پیدا می‌کرد و سبب تهییج و تشویق مردم دیگر مناطق برای حضور هر چه بیشتر در جریان انقلاب می‌شد.

در این بین، اهالی استان خراسان که همیشه دلبستگی‌ معنوی خاصی به مشهد دارند و خود را همسایه ثامن‌الحجج(ع) می‌دانند، بیش از مردم دیگر نقاط ایران نسبت به اتفاقات و رویدادهایی که در مشهدالرضا(ع) رقم می‌خورد، حساسیت داشتند و آن‌ها را دنبال می‌کردند. بازتاب اخبار وقایع مشهد، گاه موجب می‌شد سیل عظیمی از جمعیت شهرهای استان خراسان به سوی مشهد روان شود و به این ترتیب، بخش مهمی از شرکت‌کنندگان در راهپیمایی‌های این شهر را شهروندان دیگر شهرهای استان تشکیل می‌دادند. این حضور به ویژه از ۱۷ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، شتاب مضاعفی پیدا کرد و حرم رضوی میزبان هزاران زائری بود که از اقصی نقاط کشور به خصوص شهرهای استان خراسان مانند قوچان، شیروان، کاشمر، نیشابور، فریمان و... دسته دسته به سوی مشهد می‌آمدند تا پس از زیارت مرقد مطهر امام هشتم(ع) به جمع راهپیمایان و شرکت‌کنندگان در برنامه‌هایی که برای مقابله با رژیم شاه تدارک دیده شده ‌بود، بپیوندند. جالب است که بدانید نظیر چنین اقدامی را در سابقه تاریخی ۱۰۰سال اخیر شهر مشهد هم می‌توان یافت. در قیام مسجد گوهرشاد نیز بخش مهمی از شرکت‌کنندگان و متحصنان در مسجد، اهالی روستاها و شهرهای همجوار مشهد مقدس بودند و به همین دلیل، هویت برخی از شهدا هیچ ‌گاه معلوم نشد.

زیارت‌نامه‌خوانی با طعم انقلاب

پس از بازگشت امام خمینی به میهن، جمعیت زائرانی که برای حضور در فعالیت‌های انقلابی راهی مشهد می‌شدند، به تدریج افزایش یافت و همان ‌طور که اشاره کردیم، از ۱۷ بهمن این افزایش شتاب مضاعفی به خود گرفت. نخستین گروه از زائرانی که راهی مشهد شدند و در صحن موزه دست به تحصن زدند، شیروانی‌ها بودند؛ گروهی از آن‌ها با بیش از ۵۰۰ نفر در ۱۲ بهمن ماه وارد مشهد شدند و پس از دیدار با مراجع و علما به حرم مطهر رفتند و پس از زیارت، در صحن موزه تجمع کردند. این تجمع، اولاً برای پشتیبانی از اقدام‌های حضرت امام و فرمان‌های ایشان و ثانیاً برای شکایت از شرایط ناامنی بود که اشرار در اطراف شیروان به وجود آورده ‌بودند. دو روز بعد، در ۱۴ بهمن‌ماه، بیش از هزار نفر از مردم قوچان در قالب چند کاروان زیارتی وارد مشهد شدند و پس از ورود به صحن عتیق و انجام آداب زیارت، شعارهایی علیه رژیم پهلوی و در حمایت از انقلاب اسلامی سر دادند. در بایگانی روزنامه‌های آن روزها، اخباری مبنی بر ورود زائرانی از چناران هم وجود دارد؛ زائرانی که جمعیت آن‌ها بیش از ۳۰۰ نفر بود و آن‌ها هم برای تحصن و حمایت از انقلاب، صحن عتیق را انتخاب کردند. زائران نیشابوری، تعداد معتنابهی بودند؛ آن‌ها در چند نوبت طی روزهای ۱۸ تا ۲۲ بهمن خودشان را به مشهد رساندند. البته بخشی از این زائران، از روستاهای اطراف شهر نیشابور مانند حصار زبرخان، قدمگاه، درّود و... به مشهد آمده‌ بودند. حضور آن‌ها علاوه بر صحن عتیق، در مراسم‌هایی که در آن روزها در ورودی صحن موزه برگزار می‌شد و در قسمت‌های قبل هم به آن‌ها اشاره کردیم، برقرار بود. حتی تعدادی از این زائران، ضمن درگیری‌های معدودی که در برخی نقاط با بقایای رژیم شاه داشتند، به شهادت رسیدند.

سفره‌های انقلابی

نکته جالب توجه درباره حضور این زائران، پذیرایی‌هایی بود که برخی از متمولان مشهد و بازاریان این شهر از آن‌ها به عمل می‌آوردند. برخی از شاهدان عینی آن رویدادها نقل کرده‌اند تعدادی از حسینیه‌های اطراف حرم مطهر، ظهر و شب میزبان زائران انقلابی‌ای بود که از راه‌های دور و نزدیک خود را به مشهد رسانده و در مراسم شرکت می‌کردند. همچنین تعدادی از این زائران، در بیت مراجع مشهد میهمان می‌شدند و مورد پذیرایی قرار می‌گرفتند. تداوم حضور این زائران انقلابی، نقش مهمی در تقویت همبستگی مردم به ویژه مردم استان خراسان و همسویی و همراهی آن‌ها با جریان انقلاب اسلامی داشت. در تحصن‌هایی که با حضور زائران انقلابی شکل می‌گرفت، گاه برخی از فعالان اصلی انقلاب در مشهد مانند شهید کامیاب سخنرانی می‌کردند و مباحث طرح شده در این جلسات، بعدها از طریق همین زائران انقلابی به شهرهای اطراف منتقل ‌شد و زمینه انتشار این تفکرات را فراهم کرد.