سریال‌هایی که هیچ کدام نتوانستند آن طور که باید توجه مخاطبان را به خود جلب کنند و طبق نظرسنجی‌های انجام شده که در ادامه به آن نیز خواهیم پرداخت، شاهد کاهش مخاطبان و میزان رضایت آن‌ها از تولیدات ماه رمضانی بودیم. اتفاقی که مورد توجه رئیس سازمان صداوسیما هم قرار گرفت و در دیدار با جمعی از هنرمندان در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صداوسیما این پرسش را مطرح کرد: «همه ما، چه شما به عنوان هنرمند، چه ما به عنوان مسئولین صداوسیما، باید از خودمان بپرسیم چرا احساس علاقه‌ای که مخاطب به هنرمندان و آثارشان داشت، کاهش یافته است و چرا بعضی آثار که در گذشته با هزینه‌های کمتر ساخته می‌شد، ماندگارترند؟».
سال‌هایی خیابان‌ها برای تماشای سریال‌های نوروزی و رمضانی خالی می‌شد و هنوز پس از گذشت یکی دو دهه، تماشای تولیدات مناسبتی آن دوران همچنان برای مخاطب امروز جذاب و خاطره‌انگیز است. اما نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد سریال‌های جدید چنگی به دل مخاطب نزده‌اند. رمضان امسال پرمخاطب‌ترین مجموعه تلویزیون یعنی «نجلا۲» نزدیک به ۲۷ درصد بیننده داشته و «خوشنام» با ۲۶درصد و «از سرنوشت۴» با ۲۱درصد بیننده در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند. در حالی که سریال‌های سال گذشته بیش از ۴۰درصد مخاطب داشتند و آنچه در ماه رمضان امسال روی آنتن رفت با کمتر از ۳۰درصد بیننده یک رکورد تازه و ناامیدکننده را رقم زده است.
ضعیف، متوسط و زیر متوسط
جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون معتقد است تلویزیون امسال هم همچون چند سال اخیر نتوانست برگ برنده‌ای رو کند و سریال موفق و چشم‌گیری روی آنتن بفرستد. ضعفی که شاید از کارگردانی، عدم قوام و انسجام فیلم‌نامه و خط داستانی سست و پراکنده سریال‌ها می‌آید.
او می‌گوید: صداوسیما در ماه مبارک رمضان چهار مجموعه تلویزیونی ضعیف، متوسط و زیر متوسط را در امتداد پخش سریال‌های ضعیف نوروزی روی آنتن برد البته به جز فصل دوم «نجلا» که به لحاظ فیلم‌نامه و ساختاری قابل توجه بود. البته معتقدم این سریال‌ها به دلایل فراوان از جمله نداشتن مضمون و محتوای مناسب، رویکرد مناسبتی، ساختار جذاب و استاندارد هنری قابلیت نقد حرفه‌ای ندارند اما این منتقد در ادامه به اختصار چهار سریالی که در ماه رمضان روی آنتن رفته‌اند را ارزیابی کرده است.
«خوشنام»؛ شخصیت‌های تیپیکال و داستان‌های تکراری
«خوشنام» به کارگردانی علیرضا نجف‌زاده و تهیه‌کنندگی احمد زالی سریال رمضانی شبکه یک سیما بود. این سریال که درونمایه‌ای طنز دارد داستانش درباره روند تغییر و تحول شخصیت‌های قصه است که ماجراهای تلخ و شیرینی را رقم زده است. حمید لولایی، هومن حاجی عبداللهی، عباس جمشیدی‌فر، شهره لرستانی، فریده سپاه منصور و رابعه مدنی از بازیگران این مجموعه تلویزیونی بودند.
آذین با بیان اینکه مهم‌ترین ضعف این سریال به روایت مضامین و داستان‌های تکراری بازمی‌گردد، می‌گوید: خوشنام سریالی است که با تعدادی از شخصیت‌های تیپیکال، داستان‌های تکراری را رقم می‌زند.
او معتقد است: این سریال مشکلات و ضعف‌های جدی در فیلم‌نامه دارد که به کلیت اثر ضربه زده و نداشتن ساختار هنری و البته ادعای طنز آن را در حد یک اثر معمولی تلویزیونی تقلیل داده است.
«از سرنوشت»؛ درازگویی در داستان
اما شبکه۲ با مجموعه تلویزیونی «از سرنوشت۴» به کارگردانی محمدرضا خردمندان و تهیه‌کنندگی اکبر تحویلیان میهمان خانه‌های مردم بود؛ سریالی که پیش‌تر سه فصل آن ساخته شده بود و در فصل جدیدش با نگاهی به شعار سال موانع تولید داخل بر سر راه جوانان و تشویق به تولید دانش‌بنیان را دنبال کرد. مجید واشقانی، حسین پاکدل، لیلا بلوکات، رضا داوودنژاد، رضا بنفشه‌خواه و... از بازیگران این سریال بودند.
آذین درباره این سریال که امسال تنها ۲۰درصد مخاطب داشته، می‌گوید: «از سرنوشت» مجموعه‌ای بود با شاخصه‌های درازگویی در داستان و طویل‌سازی در تصویر. این سریال در دو فصل نخست از فقر و بی‌پناهی آغاز شد که البته قابل تأمل بود و در ادامه به مقوله ثروت رسید.
وی در ادامه می‌افزاید: نوع روایت داستان منطقی ندارد و سفر تخیلی فقرا و درماندگان از سفره واقعی فقر تا سفره رویایی ثروت به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد کارگردان می‌خواهد تا قهرمانان خود را راهی آرامستان نکرده، به آب بستن سریال و کسب درآمد ادامه دهد.
ساختار و فیلم‌نامه منسجم؛ برگ برنده «نجلا»
شبکه۳ سیما در ماه رمضان پخش فصل دوم «نجلا» را در کنداکتور خود قرار داد. این سریال که به کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور و تهیه‌کنندگی سعید سعدی ساخته شده در فصل دوم با یک تغییر بنیادین روی آنتن رفت و آن تغییر بازیگر نقش اول داستان بود. اتفاقی که می‌توانست روند سریال را دچار اختلال کند اما با پخش چند قسمت و پیش رفتن داستان شخصیت‌ها جای خود را پیدا کردند. آذین معتقد است برگ برنده «نجلا» مدیون قوام ساختاری و فیلم‌نامه آن است که کمک کرده داستان مسیر خودش را به خوبی پیدا کند.
«مسافران شهر»؛ عاری از جذابیت‌های هنری
«مسافران شهر» سریال رمضانی شبکه۵ سیما بود که در ژانر ملودرام اجتماعی به معضلات روز جامعه می‌پرداخت و نگاهی ویژه به رزمندگان هشت سال دفاع مقدس و ایثارگران داشت. این سریال به صورت اپیزودیک است و هر اپیزود حول یک شخصیت اصلی و با داستانی متفاوت در چند قسمت طراحی شده که با یک خط داستانی مشترک، همه اپیزودها را به هم مرتبط کرده است.
آذین درباره این سریال می‌گوید: مسافران شهر یک درام خانوادگی و اجتماعی متوسط بود که نگاهی ناقص و سطحی به برخی معضلات اقتصادی، خانوادگی و اجتماعی داشت و از منظر جذابیت هنری، تصویری و نمایشی نیز حاوی امتیاز خاص و ویژه‌ای نبود.
پخش «جناب‌عالی» از تلوبیون آن را به حاشیه راند
آذین همچنین درباره سریال «جناب‌عالی» که از تلوبیون پخش شد می‌گوید: موضوعات، کارگردانی و بازی‌های این مجموعه طنز متوسط بود که حرف تازه‌ای برای گفتن نداشت و فارغ از نگاهی جدید و متفاوت، موضوعات کلیشه‌ای همچون بیکاری و مشکلات ازدواج جوانان را بیان می‌کرد. البته قرار گرفتن در حاشیه و پخش آن از تلوبیون پلاس در دیده نشدن این سریال هم نقش داشت!
به گفته این منتقد؛ هر یک از سریال‌هایی که در ماه رمضان پخش شدند مانند اغلب سریال‌های نوروزی در حد احترام و شایستگی مردم نبوده و بیشتر آثاری آنتن پرکن و بودجه‌بر بودند. متأسفانه این سال‌ها تلویزیون با ساخت سریال‌های ضعیف از رسالت اصلی خود دور شده و با تولید آثار فاخر، ارزشمند و مردمی فاصله‌ها دارد!
نظر شما