دور جدید مذاکرات موسوم به احیای برجام نیز در روزهای گذشته با خنجر از پشت رافائل گروسی دبیر کل آژانس انرژی اتمی به حسن‌نیت ایران در موافقت دولت با افزایش نظارت‌های آژانس از تاریخ اسفند۱۴۰۰ به بن‌بست رسید و حالا پس از ارائه گزارش جانبدارانه رافائل گروسی، غربی‌ها تلاش دارند قطعنامه‌ای علیه ایران صادر کنند. اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران نسبت به اقدامات یک‌جانبه آژانس مسئله‌ای است که شایسته بررسی دقیق است.
در همین زمینه به سراغ سه کارشناس ارشد علوم سیاسی رفته‌ایم و از آن‌ها پرسیده‌ایم «مناسب‌ترین واکنش از سوی ایران در شرایط کنونی چه می‌تواند باشد؟» پاسخ‌ها را که در ادامه می‌آیند مطالعه خواهید نمود.
قانون خروج از ان‌پی‌تی
دکتر علی سروش استاد دانشگاه و محقق روابط بین‌الملل: لحن قطعنامه صادر شده اگرچه ملایم است اما بیشتر درجهت تخریب و شوک‌دهی به اعصاب و روان جامعه ایران تهیه شده‌است. آمریکایی‌ها از فروپاشی پایگاه اجتماعی برجام در ایران هراس‌دارند، به همین دلیل می‌خواهند با این اقدامات اقتصاد و روان جامعه را همچنان متأثر کنند. ما در مقابل آمریکایی‌ها باید فراتر از قطعنامه شورای حکام واکنش نشان بدهیم تا شوک‌های ارسالی از سوی آن‌ها برای ضربه به ساختار سیاسی اقتصادی ایران دفع بشود.
اگر چه برای تجدیدنظر در روابط با آژانس دیر است، اما باید هرچه زودتر دولت و مجلس نسبت به این مهم‌اقدام کنند؛ زیرا کشور باید هرچه سریع‌تر از موضع انفعالی خارج بشود. گام دیگری که باید در مقابله با اقدامات مخرب طرف غربی برداشته شود، طراحی کلان برای ترسیم مذاکرات خوب به نفع ایران است. خروج از
«ان پی تی» در حال حاضر برای ایران مفید نیست، اما باید این ایده در طراحی کلان سیاست خارجی کشور مورد توجه باشد. جای خالی مجلس در مواجهه با صدور قطعنامه علیه ملت ایران از سوی شورای حکام بسیار محسوس است. برخلاف کنگره آمریکا که در تقابل با ملت ایران در خط مقدم است، متأسفانه مجلس ایران خیلی از تحولات و سیاست خارجی عقب است و باید در حوزه واکنش ها و اثر بخشی به روابط بین الملل کشور خودش را تقویت کند.
توقع ما این بود که مجلس با صدور یک بیانیه دست‌کم به پرونده اقدامات مخرب سازمان ملل علیه ایران ورود کند. تصویب قانون تهدید خروج از «ان پی تی» یکی از مواردی است که باید با جدیب دنبال شود؛ زیرا نیازمند طرح های جایگزین برای مبارزه و عبور از بحران‌ها هستیم. تا امروز روی میز غربی‌ها مذاکره کرده‌ایم، باید از این به بعد آن‌ها بیایند و روی میز ما و براساس شرایط ما مذاکره کنند، در غیر این صورت تعادل بازی به ضرر ما خواهد بود.
تعلیق پروتکل الحاقی، روی میز
مهدی خان‌علی‌زاده دکترا و خبرنگار حوزه بین الملل : من با واکنش‌های احساسی و هیجانی نسبت به مسائل دیپلماتیک اینچنینی مخالف‌هستم. مثلاً برخی افراد که به خروج از معاهده «ان‌پی‌تی» دعوت می‌کنند باید زاویه نگاهشان را دقیق‌تر کنند؛ چرا که برای خروج از این معاهده باید هزینه، فایده کنیم و ببینیم چه دستاوردی داریم و چه هزینه‌ای می‌دهیم. باید متوجه باشیم حضور یا خروج از «ان پی تی» برای ما چه مزیت‌هایی دارد که اگر عضو آن نباشیم، دیگر از آن مزیت‌ها بهره‌مند نخواهیم شد.
علت تصویب «ان پی تی» آن است که هیئت حاکمه غربی وقتی متوجه نقصان این معاهده شده‌اند، پس از آن چند معاهده و بند مانند «سی تی بی تی» و پروتکل الحاقی را به قوانین منع و اشاعه تسلیحاتی و نظامی اضافه کرده‌اند. باید اهرم فشار منطقی جمهوری اسلامی ایران علیه غرب، استفاده صحیح از پروتکل الحاقی باشد. در حال حاضر ما سه رویکرد عمده داریم. یک رویکرد که معتقد است نباید هیچ واکنشی نشان دهیم که نظرات آقای اسلامی در سازمان انرژی اتمی خیلی به این قضیه نزدیک است.
واکنش دیگرکه می‌گوید «ان‌پی‌تی» را تعلیق کنیم و البته این خیلی تند است. اما واکنش سوم بهترین راه است. ما باید با پایان اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی توسط ایران به طرف مقابل بفهمانیم واکنش ما نسبت به خیانت آژانس جدی است. اسفند ۹۹ قرار بود این اقدام اجرایی بشود که متأسفانه دولت آقای روحانی به نحوی سیاسی آن را اجرا نکرد. حرکت دادن مهره پروتکل الحاقی برای ایران کمک می‌کند ایران یک واکنش جدی داشته باشد، از آن طرف اتهاماتی که درباره برنامه صلح آمیز هسته ای ایران زده می شود، از بین می‌رود و می‌توانیم تا غنی‌سازی ۹۰ درصد پیش برویم.
محدودسازی دسترسی‌های آژانس
مسعود براتی کارشناس روابط بین‌الملل و پژوهشگر اقتصاد سیاسی: اقدام متقابل بهترین گزینه در تقابل با خصومت‌دیپلماتیک علیه کشورمان محسوب می‌شود. از نظر اصول حاکم بر روابط بین‌الملل اگر اقدام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی جمهوری اسلامی ایران صریح، دقیق و محکم پاسخ داده نشود، شاهد شکل گیری یک تعادل منفی دیگر به ضرر منافع ملی خواهیم بود.
حتی اگر با صدور قطعنامه شاهد شکل‌گیری تعهد و فشاری بر کشور نباشیم، اما در آینده نه چندان دور به دلیل مستند شدن و ثبت در سیر تعامل ایران با جامعه بین‌الملل موجب محدود شدن ایران در بازی‌های دیپلماتیک می‌شود. گستره اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران در برابر صدور قطعنامه و نقش مخرب آژانس بسیار مهم است، به همین دلیل ما باید درهمکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تجدید نظرجدی داشته باشیم. دولت ایران باید در حوزه فیلم‌های ضبط شده توسط دوربین‌های آژانس در تأسیسات اتمی کشور تجدید نظر کند و نباید این فیلم‌ها به دست آن‌ها داده شود.
همین‌طور باید از همکاری با آژانس در این حوزه صرف نظر کنیم؛ زیرا دومین بازیگر نقش مخرب مذاکرات گروسی بوده و همچنان هست. قطع کامل همکاری با آژانس لازم نیست، اما مردم ایران با توجه به ترور دانشمندان هسته‌ای وخرابکاری‌های آژانس، می‌دانند این سازمان همواره برای ایران چالش‌آور بوده است، اما باید براساس اصول بین‌المللی با آن‌ها رفتار مناسب خودشان را اتخاذ کنیم.
خبرنگار: حسین‌محمدی‌اصل
نظر شما