ماده ۶ آیین‌نامه راه‌اندازی مرکز درمان سوءمصرف مواد مخدر می‌گوید: «داروهای شبه‌افیونی همچون متادون به عنوان درمان نگهدارنده (جایگزین) با شرایط ویژه و با نظارت سازمان غذا و دارو در اختیار مراکز ترک اعتیاد یعنی مراکز دارای مجوز دانشگاه علوم پزشکی یا سازمان بهزیستی قرار می‌گیرد تا با نظارت مستقیم متخصص اعصاب و روان مصرف شود و خارج کردن این دارو از مراکز درمانی ممنوع است».

بر اساس اظهارات مسئولان و دست‌اندرکاران بهداشت و درمان، عطاری‌ها جایگاهی در درمان اعتیاد ندارند. چنان‌که فروردین ماه سال گذشته، رضا تویسرکان‌منش؛ مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه ستاد مبارزه با موادمخدر هیچ جایگاهی برای تشخیص، درمان و کاهش آسیب اعتیاد در عطاری‌ها قائل نیست و حتی محل عرضه داروهای گیاهی درمان اعتیاد، عطاری نیست به خبرگزاری ایسنا گفته بود: پیشنهاد ما در قانون و مقررات این است که به نوعی مجوز و نظارت عطاری‌ها زیر نظر سازمان غذا و دارو قرار گیرد و همچنین فروش هر نوع دارویی توسط عطاری‌ها ممنوع شود.
موضوعی که به نظر می‌رسد همچنان به سرانجام نرسیده و یا به دلیل نبود نظارت دائمی و یا ضعف آن، همچنان شاهد عرضه غیرمجاز این داروها و حتی تبلیغ آن در فضای 
مجازی هستیم.
دکتر علی نیک‌جو؛ عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران‏ با تأیید این موضوع به ما می‌گوید به‌تازگی از بیماری که قصد خودکشی داشته، شنیده برای اقدام به خودکشی ترامادول را از عطاری تهیه و استفاده کرده است!

کاهش سن مصرف موادمخدر 
این متخصص روانپزشکی و روان درمانگر تحلیلی معتقد است موادی مثل حشیش، وید، گل و ماریجوانا شیوع زیادی در کشور پیدا کرده به‌طوری که در سن پایین و در هر دو جنس مصرف آن‌ها مشاهده می‌شود، ضمن آنکه مصرف این مواد در خانم‌ها در مقایسه با گذشته شیوع بیشتری دارد. از سوی دیگر چون عرضه این مواد در برخی ایالت‌های آمریکا و کانادا آزاد شده، مردم تصور می‌کنند بی‌ضرر هستند در حالی که موادمخدر مصرفی در کشورهای مورد اشاره، تصفیه و مواد آسیب‌زای آن‌ها جدا شده و با موادی که در ایران مصرف می‌شود بسیار متفاوت است. ضمن آنکه بخش زیادی از رفع منع مصرف این مواد در کانادا و آمریکا به دلیل فعالیت کارتل‌های اقتصادی است و متخصصان پزشکی این کشورها مخالف آزادسازی مصرف آن هستند. 
نیک‌جو در خصوص فروش ترامادول در داروخانه‌ها و عطاری‌ها نیز می‌گوید: فروش داروهایی مثل ترامادول در داروخانه‌ها حتماً باید با تجویز پزشک متخصص باشد، اما متأسفانه این داروها در عطاری‌ها به صورت غیرمجاز به فروش می‌رسد که به موجب قانون جرم است. به نظر می‌رسد صاحبان صنعت داروهای سنتی و عطاری‌ها به هیچ نهاد یا سازمانی پاسخگو نیستند و هر داروی مضری را از متیل فنیدیت گرفته تا ترامادول برای بیماران تجویز می‌کنند و متأسفانه هیچ‌کس در این خصوص پاسخگو نیست.
این روانپزشک با اشاره به اینکه ترامادول نیز یک داروی اعتیادآور است که خلاصی از آن بسیار دشوار است، اضافه می‌کند: ترامادول با مقاومت دارویی همراه است و مصرف‌کنندگان آن پس از مدتی ناگزیر به افزایش دُز می‌شوند و این روند ادامه می‌یابد، ضمن آنکه مصرف این دارو خطر تشنج به همراه دارد اما متأسفانه به دلیل وجود مافیای فاسد در این ماجرا، شاهد عرضه آن در عطاری‌ها هستیم.

ناظران چه می‌کنند؟
این متخصص اعصاب و روان در پاسخ به این پرسش که کدام ارگان باید بر پیشگیری از عرضه داروهای مخدر و اعتیادآور در عطاری‌ها نظارت کند، می‌گوید: وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، دانشگاه‌ها و شبکه‌های بهداشت مسئول نظارت بر عملکرد عطاری‌ها هستند که متأسفانه تاکنون نفوذ قابل توجهی نداشته و یا نظارت‌ها به حدی محدود بوده که مافیا توانسته در تمام کشور با قدرت نفوذ پیدا کند و سلامت مردم را به خطر اندازد.
نیک جو اضافه می‌کند: امروزه به‌راحتی قرص B۲ و متادون و همچنین داروهای گروه بنزودیازپین‌ها مثل آلپرازولام که برای ترک اعتیاد استفاده می‌شود و همچنین داروهایی از جنس شیشه توسط عطاری‌ها به فروش می‌رسد. البته هر یک از این داروها اگر با نظر پزشک متخصص تجویز شود، بسیار مفید است اما وقتی فله‌ای و بدون مانیتورینگ توسط عطاری‌ها عرضه می‌شود، بسیار خطرناک است. چرا که این داروها هم کاربرد درمانی و هم کاربرد سوء دارند. به عنوان نمونه داروهای گروه متیل فنیدیت که برای برخی اختلالات روانی از جمله ADHD توسط روانپزشکان تجویز می‌شود می‌تواند زندگی بیمار را متحول کند، اما وقتی از سوی عطاری‌ها برای کاهش وزن و امثال آن به صورت غیرعلمی عرضه می‌شود بسیار خطرناک است. متادون هم وقتی توسط متخصص روانپزشکی یا متخصصان ترک اعتیاد تجویز می‌شود جایگزینی برای مصرف موادمخدر است که به صورت دقیق مانیتورینگ می‌شود و دُز آن کاهش می‌یابد تا اعتیاد درمان شود. اما وقتی توسط عطاری‌ها و بدون در نظر گرفتن میزان دُز آن توصیه می‌شود، منجر به از کارافتادن کبد و فلج کردن زندگی فرد خواهد شد. بنابراین انواع داروها به‌ویژه داروهای اعصاب و روان فقط باید توسط پزشکان متخصص تجویز و از داروخانه‌های معتبر تهیه شود.  

خبرنگار: اعظم طیرانی