مهم‌ترین آن حضور همزمان بایدن در تل‌آویو و سپس ریاض است. بر این اساس برخی تحلیلگران مدعی هستند باید منتظر یک سورپرایز در هنگامه این سفر باشیم. احتمال شکل‌گیری یک پیمان امنیتی با حضور رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای سازشکار عربی با سردمداری سعودی و همچنین اعلام عادی‌سازی روابط میان تل‌آویو و ریاض موضوعاتی است که برخی، از آن سخن می‌گویند. اما آیا باید انتظار وقوع چنین تفاهماتی را در سفر رئیس جمهور آمریکا داشت؟ قدس در گفت‌وگو با تنی چند از تحلیلگران اهداف مهم سفر جو بایدن به منطقه را جویا شده که در ادامه می‌خوانید.
بایدن به دنبال اعتمادسازی
سید احمد سادات، مدیر پیشین شبکه العالم: سفر بایدن به خاورمیانه در ادامه پروژه نیمه تمام دونالد ترامپ و با هدف تکمیل توطئه «توافق ابراهیم» است. در دوره ریاست جمهوری باراک اوبامای دموکرات، واشنگتن با امضای توافق‌نامه هسته‌ای برجام با ایران به نوعی به متحدان عرب خود دهن‌کجی و به آن‌ها پشت کرد. همین مسئله موجب دلخوری شیوخ عرب شد. به همین دلیل در دوره دونالد ترامپ جمهوری‌خواه روابط کاخ‌سفید با کشورهای عربی دوباره گرم شد. اما در هنگام روی کار آمدن جو بایدن این نگرانی و دلخوری‌ها همچنان زنده بود بنابراین وی در تلاش است با پیش بردن پروژه عادی‌سازی روابط که در دوره ترامپ کلید خورد انتقادها از دموکرات‌ها را دور کند و دل شیخ‌نشین‌ها را بدست آورد. نکته دوم بحث اعتمادسازی است. نحوه خروج آمریکا از افغانستان انتقاد بسیاری از دموکرات‌ها را به دنبال داشت. این در حالی است که این روزها واشنگتن در عراق و سوریه هم با موانع جدی مواجه بوده و احتمال خروجش مطرح است. بسیاری در این باره نگران هستند و معتقدند اگر این اتفاق بیفتد محور مقاومت نزدیک به ایران یکه‌تاز منطقه خواهد شد. پس بایدن با انجام این سفر می‌خواهد اطمینان خاطری به متحدان عرب خود بدهد و بگوید می‌خواهد اتحادی (تفاهم غیررسمی و نانوشته) بین آن‌ها شکل دهد. این در حالی است که اختلاف شدیدی میان کشورهای عرب وجود دارد و اینکه چنین سیستمی جوابگو باشد غیرممکن به نظر می‌رسد. با وجود این، بحث‌هایی در این باره مطرح است. نکته خطرناک برای ما در این باره حضور رژیم صهیونیستی در این ائتلاف ادعایی است. ایالات متحده در نظر دارد با این کار هم بحث عادی‌سازی را پیش برده و هم چتر امنیتی جدی‌تری در حمایت از اسرائیل شکل دهد و به این طریق عقربه‌های ناامنی را از سمت رژیم صهیونیستی برداشته و به سوی ایران بچرخاند و با پیش بردن پروژه ایران‌هراسی باز هم تسلیحات بیشتری به کشورهای عربی بفروشد. البته کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی هم به دنبال بهره‌برداری از این سفر به نفع خود هستند به این معنا که این‌گونه وانمود کنند هنوز ایالات متحده را پشت خود داشته و تنها نیستند.
ترتیباتی خطرناک برای ایران
مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل آمریکا: منطقه خاورمیانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از دلایل اصلی آن هم انرژی و منابع نفت و گاز منطقه است. این منطقه هاب انرژی جهان است و هرگونه تحول در آن می‌تواند بر روند محاسبات سیاسی و امنیتی کل جهان اثرگذار باشد. از این رو آمریکا همواره سعی دارد نفوذ خود بر این منطقه از جهان را حفظ کند. با این وجود سفر کنونی بایدن به منطقه تحت تأثیر یک اتفاق مهم است که طی ۶-۵ ماه گذشته جهان را متأثر کرده است. افزایش قیمت انرژی تحت تأثیر جنگ اوکراین یک بعد این سفر است. در این راستا تشویق عربستان سعودی به تولید نفت بیشتر برای متعادل کردن بازار یک هدف است. سفر به فلسطین اشغالی نیز مهم است چرا که حمایت از رژیم اشغالگر صهیونیست همواره یکی از پایه‌های سیاست خارجی آمریکا بوده است. بر این اساس در کنار موضوع عادی‌سازی روابط این روزها بحث «ناتو عربی» به‌میان آمده که این بیانگر آن است ترتیبات امنیتی مهمی میان شیوخ عربی و رژیم صهیونیستی در حال شکل‌گیری است. این موضوع یک هشدار برای جمهوری اسلامی ایران است. به نظر تل‌آویو با پیش بردن پروژه ایران‌هراسی به دنبال نزدیکی به کشورهای عربی است و بهتر است تصمیم‌گیران ما برای مقابله با این توطئه، نزدیکی امنیتی، سیاسی و اقتصادی با کشورهای عربی را به جد دنبال کنند. در نهایت احیای دوباره برجام می‌تواند یک گام خوب بوده و توطئه‌های اسرائیل را ناکام گذارد.
«ناتو عربی» دور از ذهن است
اصغر زارعی، کارشناس مسائل سیاسی: سفر بایدن که از تل‌آویو آغاز و به ریاض ختم می‌شود در راستای تکمیل پروژه «توافق ابراهیم» قابل ارزیابی است. البته نباید فراموش کرد آل‌سعود با صهیونیست‌ها از مدت‌ها پیش روابط پیدا و پنهانی با اسرائیل داشته اما سفر رئیس جمهور آمریکا می‌تواند برای تکمیل این روند و اعلام آشکار این روابط مهم تلقی شود. در ادامه این بحث موضوع ناکامی بایدن در احیای برجام و همچنین ضعف و حفره‌های امنیتی گسترده که رژیم صهیونیستی با آن مواجه است نیز مدنظر است. بر این اساس ایجاد یک کمربند و ائتلاف امنیتی از طریق همکاری با کشورهای عربی مورد توجه است که با عنوان ناتو عربی از آن یاد می‌شود. اما شکل‌گیری چنین پیمانی بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان این سفر را تبلیغاتی می‌دانند که مأموریت آن نجات بایدن در انتخابات بعدی ریاست جمهوری است. نباید از یاد برد بایدن مشکلات بسیاری با بن‌سلمان بر سر پرونده‌های حقوق بشری و برخورد با مخالفان دارد. همین اختلافات بر سفر بایدن به منطقه سایه افکنده و همان‌گونه که گفته شد در این سفر در نهایت بیشتر برد تبلیغاتی و اهداف سیاسی مورد توجه است.
هدف؛ مهار نفوذ روسیه و چین
سید علی قائم‌قامی، تحلیلگر مسائل منطقه: در این سفر اهداف متعددی مد نظر است. نخست تضمین امنیت رژیم صهیونیستی در چارچوب دوجانبه و درچارچوب ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا در منطقه (سنتکام) و اگر شد با شکل‌گیری ائتلافی با عنوان ناتو عربی – اسرائیلی. البته در این مسیر موضوع ادامه روند عادی‌سازی روابط میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی هم مطرح است. همچنین هدف دیگر بایدن جلوگیری از نفوذ بیشتر دو کشور روسیه و چین در میان کشورهای عرب است. حقیقت آن است باوجود تبلیغات گسترده، آمریکا هیچ‌گاه مایل به خروج کامل از منطقه نیست. در این مقطع که واشنگتن با مسکو و پکن بیش از پیش سرشاخ شده می‌خواهد با این سفر، رژیم‌های عربی را از نزدیکی به این دو رقیب سنتی و قدرتمند بر حذر دارد. مسئله دیگر اتهام‌پراکنی علیه ایران است. هدف بایدن حفظ تنش با جمهوری اسلامی است تا بتواند همچنان بازار تسلیحاتی خود را در منطقه گرم نگه داشته و در ادامه جای پای سیاسی و امنیتی خود را در خاورمیانه حفظ کند.
خبرنگار: مهدی‌خالدی
نظر شما