در حالی که حذف ارز ترجیحی، دست قاچاقچیان موادغذایی روغن، آرد، ماکارونی و سایر مواد غذایی را در صدور آن به کشورهای همسایه قطع و از هدررفت منابع ارزی نیز جلوگیری کرد اما سبب شد ظرفیت تولید ماکارونی در کشور که یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن بود به ۵۰درصد کاهش یابد.
آن طور که عطاالله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران می‌گوید: پس از تعیین قیمت ۱۲ هزار تومانی گندم برای بخش صنف و صنعت و ثبات در قیمت‌های جهانی و فروکش کردن تنش‌ها در اوکراین، کارخانجات ماکارونی با قیمت تمام شده فعلی خود نتوانستند در بازار جهانی رقابت کنند.

تبدیل تهدید خطوط نیمه‌تعطیل صنعت به فرصت
در حالی که هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران امید دارد با حمایت دولت و قیمت‌های شناور، این صنعت احیا شود، محمدصادق ترابی فرد، کارشناس بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس بر این باور است که وقت آن رسیده توسعه صنعتی که به واسطه یارانه تولید در کشور ایجاد شده است، ظرفیت خودش را برای توسعه تجارت خارجی فعال کند و ضمن ارزآوری برای کشورمان به غیرنفتی کردن اقتصاد نیز کمک کند.
وی کم شدن صادرات ماکارونی و کاهش خطوط تولید آن را امری طبیعی قلمداد کرده و تأکید می‌کند: سرمایه‌گذاری و یارانه‌ای که زمانی برای افزایش خطوط تولید این کارخانجات پرداخت شده اکنون باید برای فراوری غلات کشورهای منطقه به کار گرفته شود.

نظام یارانه ابزاری برای پیشبرد توسعه صنعتی
محمدصادق ترابی فرد، کارشناس بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به کم شدن صادرات ماکارونی در پی اصلاحات ارزی می‌افزاید: اتفاقی که در چند سال اخیر افتاده این است که دولت با سیاست ارز ترجیحی و هدایت رانت به سمت تولید در واقع به نوعی سیاست توسعه صنعتی را پیگیری می‌کرده است به عنوان مثال سال‌ها اعطای یارانه روی آرد موجب شد تا ما چندین برابر ظرفیت نیاز داخلی کشور خودمان زیرساخت تولید آرد داشته باشیم. در صنایع دیگر هم همین طور است. نکته این مسئله اینجاست که زنجیره ارزش فراوری مواد غذایی کشور که سال‌ها یارانه به آن‌ها دادیم اکنون زیر ظرفیت کار می‌کنند، مثال آن روغن‌کشی‌ها و تصفیه روغن‌ها در زنجیره خودشان و آرد در زنجیره مرتبط با غلات است. این کارشناس اقتصادی می‌گوید: واضح است که نظام یارانه نظام رانتی است و در عین حال ابزاری است در دست حکمران برای پیشبرد توسعه صنعتی. وقتی این طور خودمان را خلع سلاح می‌کنیم، واضح است توسعه این زنجیره از این به بعد دیگر ادامه پیدا نخواهد کرد.

زیرساخت‌های صنعتی در خدمت تجارت
کارشناس بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به اینکه دسترسی به انرژی و نیروی انسانی ارزان ابزاری برای متنوع کردن اقتصاد و غیرنفتی کردن آن است تأکید می‌کند: در حال حاضر با مزیت‌های صادراتی و ظرفیت فعلی که در محصولاتی مثل آرد، ماکارونی و... داریم باید این‌ها را در یکسری معاملات بین‌المللی به کار بگیریم. وی با اشاره به اینکه روسـیه و اوکراین یک چهارم تجارت جهانی غلات را بـه خـود اختصاص می‌دهند تا جایی که از این کشورها با عنوان سبد نان جهان یاد می‌شود، می‌افزاید: همین حالا در آسیای میانه ۵۰ میلیون تن مازاد تولید در زمینه غلات دارند، روسیه، قزاقستان و بلاروس از جمله کشورهایی هستند که مازاد تولید و نیاز به فراوری غلات خود دارند، از سوی دیگر محصولات فراوری شده در کشور ما به بازار مصرف یعنی کشورهای عربی نزدیک است که یک مزیت محسوب می‌شود.
ترابی فرد با اشاره به اینکه ما ناچاریم سیاست‌های حمایت از تولیدکننده را پیش ببریم و زیان رفاهی مصرف‌کننده را از طریق افزایش درآمد و بازتوریع درآمد پیگیری کنیم می‌افزاید: حامی این نیستیم که اعطای رانت به صنایع ادامه داشته باشد ولی نکته اساسی این است حالا وقتش رسیده که این توسعه صنعتی ظرفیت خودش را برای توسعه تجارت خارجی کشور فعال کند. توسعه صنعتی که در این زمینه‌ها داشتیم باید به سمت فراوری غلات آسیای میانه برود؛ چرا که در این تنگنای اقتصادی و دسترسی پایین به منابع باکیفیت ارزی باید به یکسری تجارت‌های بین‌المللی مبادرت بورزیم.

توقف توسعه صنعتی با خلع سلاح دولت‌ها
کارشناس بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به اینکه نظام رانت اعتباری و انحصاراتی که دولت در دستش دارد، می‌تواند ابزارهایی برای توسعه صنعتی باشد می‌گوید: دولت دسترسی به رانت‌های مختلفی از قبیل رانت انرژی و اعتباری دارد و در نظام هدایت نقدینگی و نظام مجوزها دستش باز است و همین حالا می‌تواند ابزارهایی که دارد را در موضوع گمرکات و تعرفه برای حمایت از تولیدکننده به کار ببرد.ترابی فرد می‌افزاید: این مسیری نیست که ما به تنهایی بخواهیم برویم بلکه سایر کشورها هم همین راه را می‌روند. شما توسعه صنعتی چین را نگاه کنید حتی در شرکت‌های فناور مثلاً در توسعه شرکت هواوی رانتی که دولت مدنظرش بوده، اعطای اعتبار و وام به خریداران عمده هواوی بوده یا مثلاً کل توسعه صنعت سیمان چین یا صنایع شیلات به همین نحو بوده است. در سایر کشورها نیز چنین قصه‌ای در روند توسعه طبیعی است و به نظر می‌رسد خلع سلاح کردن دولت‌ها در این زمینه کار درستی نیست.

پرداخت یارانه به انتهای زنجیره غلات
کارشناس بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس با یادآوری اینکه ضایعات گندم در دنیا ۲ تا ۳ درصد است ولی اینجا ۲۰ درصد ضایعات داخل گندم داریم می‌گوید: دلیل اینکه می‌گویم از منظر توسعه صنعتی این کار غلط است، این است که شما می‌توانستید خرید تضمینی را به سمت شرکت‌های آرد ببرید سمتی که خالص بوده و کمترین اتلاف منابع صورت می‌گیرد به این صورت زنجیره ارزش فراوری غلات به سمت اینکه زنجیره را از کشاورزی تا بازاریابی گسترش بدهند می‌رفتند، چنانچه اکنون کارخانجات ماکارونی به سمت کشت قراردادی رفته‌اند.

خبرنگار: زهرا طوسی