به گزارش قدس آنلاین، این روزها با شروع هفته کتاب و کتابخوانی، بازار کتابفروشی‌ها از همیشه داغ‌تر است. کتاب این روزها در مرکز توجهات است، اما این یار همیشه مهربان، بیشتر از این‌ها مستحق لطف است. به بهانه آغاز هفته کتاب و کتابخوانی، با احسان رضایی نویسنده و منتقد ادبی گفت‌وگویی داشتیم که می‌توانید در ادامه بخوانید.
قدس آنلاین: یکی از مسائل و دغدغه‌های مهم در حوزه کتاب و کتابخوانی، فاصله گرفتن نسل جدید از کتاب خواندن است. به نظر شما باید بپذیریم که کتاب قرار است از سبد فرهنگی این نسل حذف شود یا هنوز می‌توان به آن امید داشت؟
رضایی: من فکر می‌کنم این درست نیست که بگوییم بچه‌های نسل جدید کتاب نمی‌خوانند. بچه‌های نسل جدید سرگرمی‌ها و تفریحات بیشتری در قیاس با ما دارند؛ وقتی تنوع بیشتری برای انتخاب کردن دارند، درنتیجه گزیده‌تر عمل می‌کنند و بیشتر سراغ "کتاب خوب" می‌روند. رکوردهای مربوط به فروش کتاب متعلق به دو دهه اخیر است، در همان دورانی که صنعت سرگرمی و فضای مجازی رشد چشمگیری داشت. ولی با این وجود کتابی مثل هری پاتر توانست رکوردهای فروش را جابه‌جا کند. به خاطرم هست برای فروش جلد هفتم هری پاتر همزمان با توزیع جهانی آن، شبانه در دو نقطه از تهران صف تشکیل شده بود؛ اتفاقا من به خاطره حضورم در یکی از این صف‌ها، در کتاب آداب کتاب‌خواری اشاره کردم. بحث این است که در همین دوران هم کتاب خوب خوانده می‌شود و اتفاقا تیراژ هم می‌گیرد. ما اگر کتاب خوب ارائه کنیم، داستانی جذاب داشته باشیم و حرف مهم و نویی بزنیم حتما کتاب خوانده و پرفروش می‌شود.
قدس آنلاین: باوجود گسترش ابزارهای آموزشی و سرگرمی و گسترش رسانه‌ها، وقتی مردم سریع‌تر و راحت‌تر می‌توانند به اطلاعات برسند، عده‌ای معتقدند که کتاب چندان مثل قبل حائز اهمیت و تاثیرگذار نیست. نظر شما در این رابطه چیست؟
رضایی: این حرف‌ها تازه نیست؛ مثلا زمانی که تلویزیون به بازار آمد عده‌ای گفتند مردم دیگر به سینما نمی‌روند، زمانی که سینما آمد عده‌ای گفتند مردم دیگر روزنامه نمی‌خوانند. به هرحال هر ابزار جدیدی،یک بخش از مخاطبین ابزارهای قبلی را به خودش جذب می‌کند. اما باید مشخص کنیم که درباره چه کتاب‌هایی حرف می‌زنیم؟ اگر ما کتابی ارائه کنیم که حرف درست و نویی را به شیوه‌ای هنرمندانه بیان کرده باشد، حتما این کتاب مورد استقبال قرار می‌گیرد. عکس این قضیه هم صادق است؛ برای مثال در نمایشگاه‌های اخیر، در دوران قبل از کرونا و بعد از کرونا، کتاب‌هایی پرفروش شدند که درواقع متن‌های منتشر شده در صفحه اینستاگرام یک فرد با تعداد فالوور بالا بودند! این فرد اگر 100هزار نفر هم دنبال کننده داشته باشد، با یک تبلیغ در صفحه‌اش روزی 3هزار نسخه از آن کتاب به فروش می‌رسد و بدین ترتیب عنوان پرفروش‌ترین را هم کسب می‌کند! اما بحث این است که ایا کتاب قرار است حرف‌های دم دستی بزند یا عمیق؟ اگر قرار بر بیان حرف‌های دم دستی اینچنینی است، قطعا ما شاهد عمر کوتاه کتاب‌ها هستیم. اما در همین ایام هم کتاب‌هایی داشتیم که عمیق بودند و تا سال‌های سال می‌توان به آن‌ها رجوع کرد. برای مثال کتاب مستطاب آشپزی نجف دریابندری، علی رغم قیمت بالا، یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های ایرانی است که گاهی به شوخی می‌گوییم در خانه هر ایرانی یک نسخه از این کتاب وجود دارد. مرحوم زهرایی ویراستار این کتاب، 200 مرتبه آن را نمونه خوانی کرد تا بدون غلط چاپ شود. بنابراین وقتی برای یک کتاب زحمت کشیده شود، مخاطب آن را انتخاب خواهد کرد.
قدس آنلاین: سیاست‌هایی که در هفته کتاب و کتابخوانی اجرایی می‌شوند، مثل تخفیف‌ها و یارانه‌های خرید کتاب، تا چه اندازه در ترویج کتابخوانی تاثیرگذار هستند؟
رضایی: قطعا این سیاست‌ها تاثیر خودشان را دارند، اما به نظر من مهم‌ترین نکته در این زمینه، این است که درمورد کتاب‌ها حرف بزنیم. افراد تاثیرگذار در جامعه و شخصیت‌های برجسته و شناخته شده باید درمورد کتاب حرف بزنند، رسانه‌ها باید درمورد کتاب حرف بزنند اما نه حرف‌های کلیشه‌ای. درمورد کتاب‌های مختلف حرف بزنیم، از نقاط قوت و ضعف آن بگوییم، اینکه چرا آن را به دیگران توصیه می‌کنیم و... . حتی در خانواده‌ها هم باید این کار را شروع کنیم و حرف زدن درباره کتاب را ادامه بدهیم.
قدس آنلاین: حال و احوال کتاب‌های تالیفی چطور است؟
رضایی: ما هم کتاب‌های بسیارخوب داریم و هم بسیار بسیار ضعیف. مشکلی که ما در صنعت نشر داریم، کمیت‌گرا بودن است. برای ما جالب است که بدانیم امسال چند هزار جلد کتاب چاپ شده، اما به این نکته توجه نداریم که چند جلد از این کتاب‌ها ارزشمند است. آمار انتشار کتاب در سال 98 و 99 نشان می‌دهد که در این دو سال 100هزار جلد کتاب منتشر شده‌است که از این تعداد نزدیک به 60هزار عنوان آن چاپ اول بوده‌است. در این آمار عجیب و غریب و در این شلوغی بازار طبیعتا عنوان‌های ارزشمند و باکیفیت و کتاب‌های خوب دیده نمی‌شوند. ما باید به دیده شدن این کتاب‌ها کمک کنیم.
خبرنگار: محدثه مودی
نظر شما